Việc lập Vùng nhận diện phòng không (ADIZ) ở Biển Đông được xem như là bước đi cuối đầy nguy hiểm của Trung Quốc trong kế hoạch quân sự hoàn toàn vùng biển này nhằm phục vụ cho tham vọng khống chế, áp đặt chủ quyền phi pháp trên Biển Đông.
Trung Quốc sẵn sàng đi bước nguy hiểm lập ADIZ ở Biển Đông
Tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (South China Morning Post) ngày 31-5 dẫn nguồn tin từ quân đội Trung Quốc cho biết, Trung Quốc đã lên kế hoạch thiết lập Vùng nhận diện phòng không (ADIZ) ở Biển Đông từ rất sớm, vào năm 2010. ADIZ mà Bắc Kinh toan tính thiết lập ở Biển Đông, theo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng, sẽ bao trùm cả quần đảo Đông Sa (Pratas) ở phía Bắc Biển Đông cùng hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam. Cũng theo nguồn tin quân sự này, Trung Quốc hiện đang chờ thời điểm công bố về ADIZ ở Biển Đông.
Trước đó, đầu tháng 5 vừa qua, một trang tin của Đài Loan (Trung Quốc) dẫn lời một quan chức thuộc lực lượng phòng vệ của vùng lãnh thổ này cũng cho biết, Trung Quốc đang tiến tới hình thành ADIZ ở Biển Đông. Nhìn nhận về khả năng Trung Quốc lập ADIZ ở Biển Đông, chuyên gia quân sự Carl O.Schuster, nguyên cựu Giám đốc bộ phận điều hành của Trung tâm tình báo hỗn hợp – Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của hải quân Mỹ, cho rằng chắc chắn Bắc Kinh đã có kế hoạch ADIZ ở Biển Đông.
Việc Trung Quốc thiết lập ADIZ ở Biển Đông từng được giới quân sự khu vực và thế giới nhiều lần đề cập, nhất là sau khi Bắc Kinh đơn phương tuyên bố về ADIZ ở biển Hoa Đông vào tháng 11-2013. Tuyên bố đơn phương này đã làm dấy lên căng thẳng giữa Trung Quốc với Nhật Bản và Mỹ bởi ADIZ này chồng lấn lên bầu trời trên quần đảo Senkaku/Điếu Ngư tranh chấp giữa Nhật Bản và Trung Quốc.
Nhìn vào thực tế quá trình Trung Quốc tiến hành quân sự hóa ồ ạt ở Biển Đông thời gian qua, càng thấy nhận định về việc Bắc Kinh thiết lập ADIZ bao phủ hầu hết bầu trời vùng biển này là có cơ sở. Bên cạnh căn cứ quân sự lớn trên đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam bị Trung Quốc chiếm đóng từ năm 1974, Trung Quốc đã bồi đắp, xây dựng trái phép 3 trong số 7 bãi đá, thực thể thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam bị Trung Quốc dùng vũ lực chiếm đóng năm 1988 thành các căn cứ quân sự quy mô lớn. Đó là 3 bãi đá Chữ Thập, Vành Khăn và Xu Bi.
Trung Quốc thời gian qua đã xây dựng hạ tầng quân sự như nhà chứa máy bay, đường băng dài 3.000m ở 3 bãi đá Chữ Thập, Vành Khăn và Xu Bi. Với các hệ thống hạ tầng này, Trung Quốc có thể điều động các loại máy bay tiêm kích J-11, J-15 đến 3 bãi đá này, trong khi các loại máy bay J-10 và J-11 đã từng hiện diện ở đảo Phú Lâm. Khi triển khai các loại máy bay tiêm kích J-10, J-11 hay J-15 ở cả các đảo và thực thể chiếm đóng trái phép thuộc hai quân đào Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam, Trung Quốc hoàn toàn có thể thiết lập mạng lưới máy bay tiêm kích với tầm bay bao phủ toàn bộ Biển Đông để thực hiện kiểm soát ADIZ.
Bên cạnh lực lượng máy bay tiêm kích, Trung Quốc còn triển khai tới các đảo Phú Lâm và các bãi đá Chữ Thập, Xu Bi và Vành Khăn hệ thống tên lửa phòng không HQ-9, được xem là hệ thống tên lửa phòng không “S-300 phiên bản Trung Quốc”. Với tầm bắn khoảng 250km, tên lửa HQ-9 của Trung Quốc có thể theo dõi và tấn công cùng lúc nhiều mục tiêu trên bầu trời bao phủ gần hết Biển Đông. Cùng với đó, Trung Quốc còn sẵn sàng triển khai biên đội tác chiến tàu sân bay mang theo máy bay J-15 và nhiều tàu tuần dương, tàu khu trục có trang bị hệ thống tên lửa đối không HHQ-9 với tầm bắn trên 200km để kiểm soát ADIZ ở Biển Đông.
Đi cùng với các loại vũ khí trên, Trung Quốc cũng đã triển khai các hệ thống radar, máy bay trinh sát để xây dựng mạng lưới kiểm soát không phận ở Biển Đông. Mới đây, giữa tháng 5 vừa qua, hình ảnh chụp từ vệ tinh của Công ty ảnh vệ tinh thương mại quốc tế ImageSat (ISI) cho thấy, các máy bay trinh át KJ-500, KQ-200 và Z-8 hiện diện ở bãi đá Chữ Thập.
Theo các chuyên gia quân sự, ADIZ vốn được thiết lập nhằm xác định không phận máy bay tiếp cận một quốc gia vì các lý do an ninh và ADIZ giúp các nước phát hiện các mối đe dọa tiềm tàng của máy bay nước ngoài, qua đó tăng cường an ninh quốc gia. Nói cách khác, mục đích của việc thiết lập ADIZ là cho phép một quốc gia có đủ thời gian để chuẩn bị cho một vụ tấn công tiềm tàng từ trên không.
Trong các khu vực ADIZ, máy bay nước ngoài phải chấp hành các quy định về nhận diện mà quốc gia lập yêu cầu như đệ trình các kế hoạch bay, duy trì đường dây liên lạc hai chiều bằng sóng vô tuyến và vận hành hệ thống tiếp sóng radar thứ cấp… Các khu vực ADIZ thường được thiết lập trên không phận quốc tế tiếp giáp với không phận quốc gia của các nước.
Các chuyên gia quân sự cho rằng ADIZ mà Trung Quốc đơn phương tuyên bố ở biển Hoa Đông và đang toan tính lập ở Biển Đông còn có thêm mục đích khác, đó là hòng áp đặt chủ quyền. Khi các máy bay của quốc gia khác bay vào ADIZ mà Trung Quốc đơn phương thiết lập phải khai báo thì chẳng khác nào chấp nhận chủ quyền của Bắc Kinh.
Theo các chuyên gia, Trung Quốc nếu cố tình công bố ADIZ để áp đặt yêu sách chủ quyền phi lý của mình ở trên Biển Đông hay khu vực thì càng làm cho quốc tế nhận rõ hơn âm mưu của Trung Quốc trong các hoạt động và sẽ chuốc lấy hậu quả rất lớn về mặt pháp lý cũng như sự chỉ trích, phản đối và phản kháng của các bên liên quan.
Trước hết, ADIZ ở Biển Đông có thể chồng lấn lên các Vùng thông báo bay (FIR) theo sự phân định của Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) trong khu vực như các FIR TP.HCM, Manila, Singapore và Kota Kinabalu (Malaysia).
Việc bất chấp luật pháp, quy định quốc tế trong khi Trung Quốc là một thành viên của ICAO chắc chắn sẽ thể dẫn tới những chỉ trích và phản đối mạnh mẽ từ phía Việt Nam, Philippines, Singapore và Malaysia. Bên cạnh đó, do tranh chấp chủ quyền “5 nước 6 bên” ở Biển Đông, ADIZ nếu Trung Quốc đơn phương tuyên bố ở Biển Đông sẽ khiến Bắc Kinh phải đương đầu với các phản ứng của tất cả các nước liên quan tới tranh chấp.
Biển Đông hơn thế còn là vùng biển chiến lược quan trọng với các cường quốc hàng đầu thế giới nên không có chuyện các nước như Mỹ, Nhật Bản, Australia, Anh, Pháp… chấp nhận phải khai báo với Bắc Kinh khi đi vào ADIZ do Trung Quốc đơn phương thiết lập ở Biển Đông. Nói cách khác, ADIZ trong trường hợp Trung Quốc đơn phương tuyên bố chỉ là “hữu danh vô thực” ở Biển Đông, tương tự như ADIZ ở biển Hoa Đông.
Cố tình bất chấp tất cả để lập ADIZ ở Biển Đông hòng áp đặt chủ quyền phi pháp, Trung Quốc vì thế sẽ rơi vào thế yếu về mặt pháp lý, về mặt chính trị cũng như ngoại giao và đặc biệt về mặt an ninh quốc phòng. Các quốc gia khu vực và thế giới sẽ thêm đoàn kết và hợp tác để cô lập, đồng thời đáp trả bước đi nguy hiểm trong quá trình quân sự hóa hòng khống chế Biển Đông.