Việc đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston là diễn biến mới nhất trong cuộc đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc để giành vị thế tối thượng về kinh tế và công nghệ, định hình cuộc Chiến tranh Lạnh mới mà trong đó có cả cuộc đua điều chế vắc-xin COVID-19.
Quốc kỳ Mỹ và Trung Quốc.
Mỹ yêu cầu đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc ở TP Houston, bang Texas, với lý do là vì hoạt động đánh cắp sở hữu trí tuệ.
Thông báo được đưa ra 1 ngày sau khi Bộ Tư pháp Mỹ công bố cáo trạng với 2 công dân Trung Quốc bị buộc tội tấn công tin tặc hàng trăm công ty Mỹ và cố đánh cắp nghiên cứu về vắc-xin COVID-19.
Thượng nghị sĩ đảng Cộng hoà Marco Rubio, quyền chủ tịch Uỷ ban tình báo Thượng viện Mỹ, viết trên Twitter rằng lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston là “nút trung tâm trong mạng lưới do thám và gây ảnh hưởng rộng khắp của Trung Quốc tại Mỹ”.
Houston là một trong những trung tâm công nghệ sinh học và y tế của thế giới.
Các chuyên gia về đối ngoại cho rằng Bắc Kinh chắc chắn sẽ trả đũa.
“Các quốc gia không xem nhẹ quyết định như vậy, nên chắc chắn sẽ dẫn đến việc đóng cửa một trong những lãnh sự quán của Mỹ”, Molly Montgomery, một nhà ngoại giao nghỉ hưu đang công tác tại Viện Brookings, đánh giá.
Những cáo buộc Trung Quốc do thám có vẻ là động lực chính cho hành động của Mỹ lần này, nhưng diễn ra vào thời điểm quan hệ Mỹ – Trung đang căng thẳng trên nhiều mặt trận.
“Không nghi ngờ gì việc Trung Quốc trở thành mối đe doạ do thám to lớn đối với Mỹ. Nhưng câu hỏi không phải hành động của Trung Quốc, mà liệu việc đột ngột đóng cửa lãnh sự quán ở Houston có giải quyết được vấn đề hay không”, Abraham Denmark, giám đốc chương trình châu Á tại Viện Kissinger về Trung Quốc và Mỹ tại Trung tâm Wilson, nói.
Việc Mỹ cáo buộc Trung Quốc triển khai chiến dịch đánh cắp các bí mật kinh doanh của Mỹ không phải điều gì mới. Nhưng Tổng thống Donald Trump đưa vấn đề này thành chủ đề của cuộc chiến thương mại với Trung Quốc và dùng chuyện gây sức ép lên Bắc Kinh làm trụ cột trong cuộc chạy đua bầu cử tổng thống năm 2016.
Ngoài thương mại, quan hệ Mỹ – Trung cũng căng thẳng vì đại dịch COVID-19, chính sách của Trung Quốc với Hong Kong, người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương và biển Đông.
Giám đốc FBI Christopher Wray đầu tháng này nói rằng số vụ do thám của Trung Quốc tăng 1.300% trong thập kỷ qua.
“Chúng ta giờ đã đến thời điểm mà FBI phải mở chiến dịch phản gián liên quan đến Trung Quốc với tần suất 10 giờ một lần”, ông Wray nói.
Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Bill Barr gần đây cáo buộc Trung Quốc dùng kiểu “chiến tranh kinh tế chớp nhoáng” trên các thị trường tự do toàn cầu và kêu gọi các công ty Mỹ chớ từ bỏ những nguyên tắc của mình để chiều lòng các lãnh đạo và quản lý Trung Quốc.
Ông Barr cảnh báo Trung Quốc không chỉ dùng “chiến tranh kinh tế” mà còn cố vượt Mỹ để trở thành siêu cường ưu việt của thế giới.
Gerard Araud, cựu đại sứ Pháp tại Mỹ, cho rằng chính quyền Trump đang định hình một cuộc xung đột về ý thức hệ.
“Trong hầu hết các trường hợp, chính quyền Mỹ không sử dụng tên Trung Quốc mà gọi tên Đảng Cộng sản Trung Quốc. Đó là một cách để biến cuộc cạnh tranh quyền lực nước lớn thành một cuộc chiến về ý thức hệ”, ông Araud viết trên Twitter.