Lệnh cấm vận mới của Mỹ – đối với Huawei và các chi nhánh từ tháng 9 năm nay đẩy tập đoàn viễn thông khổng lồ của Trung Quốc tới bờ vực sụp đổ và giáng cú đòn nặng vào nền kinh tế Thâm Quyến.
Thâm Quyến xưa và nay
Khi Nhậm Chính Phi – một cựu sĩ quan quân đội Trung Quốc thành lập Huawei Technologies tại đặc khu kinh tế Thâm Quyến vào năm 1987, thành phố này vẫn còn đang có vai trò rất hạn chế trong nền kinh tế Trung Quốc, bị lép vế bởi Hồng Kông và thậm chí là các đô thị lớn trong nước khác.
Ít ai có thể tưởng tượng rằng sau gần 40 năm, một làng chài nghèo như Thâm Quyến lại có thể trở thành biểu tượng của “phép màu kinh tế Trung Quốc”. Không những vậy, chắc không có ai nghĩ đến việc Huawei sẽ trở thành chủ lực của nền kinh tế quốc gia, là một tập đoàn viễn thông toàn cầu như hiện tại, thậm chí, còn là một mối đe dọa an ninh và chướng ngại vật lớn nhất của Mỹ trong cuộc đua thống trị thế giới.
Giai đoạn 2014-2016, Huawei đầu tư vào nghiên cứu phát triển ở Thâm Quyến nhiều hơn mọi doanh nghiệp khác, từ Tencent, DJI cho đến BYD. Năm 2018, Huawei quyết định xây một trụ sở mới ở thành phố Đông Hoản. Lập tức, cả Thâm Quyến chấn động.
Huawei là tập đoàn đóng góp lớn nhất, chiếm khoảng 7% GDP của Thâm Quyến năm 2016 và là công ty duy nhất đóng góp hơn 100 tỷ NDT (14,4 tỷ USD) vào nền kinh tế địa phương.
Tuy vậy, đây chỉ là sự đóng góp trực tiếp của Huawei vào nền kinh tế thành phố, nếu kể luôn các nhà cung cấp và dịch vụ thì ảnh hưởng của tập đoàn này còn lớn hơn gấp nhiều lần. Sự lớn mạnh của Huawei đã góp phần giúp Thâm Quyến hồi năm ngoái vượt qua Hồng Kông về quy mô kinh tế.
Huawei cũng đã giúp thành phố 13 triệu dân Thâm Quyến trở thành điểm đến hàng đầu trong chương trình thu hút các tài năng công nghệ của Chính phủ Trung Quốc. Tập đoàn này đã tạo dựng thanh danh của mình như là nơi hào phóng cho những bộ óc sáng suốt nhất và những lao động chăm chỉ nhất.
Điển hình là sự kiện ông Zhang Ji, 27 tuổi, vừa lấy bằng tiến sĩ ngành trí tuệ nhân tạo ở Đại học Khoa học và Công nghệ Hoa Trung, được Huawei tuyển với mức lương khởi điểm 2 triệu NTD (291.000 USD) mỗi năm, cao gấp 10 lần mức lương trung bình của những người mới có bằng tiến sĩ. Huawei cũng là doanh nghiệp tuyển dụng nhiều nhất sinh viên tốt nghiệp từ các trường đại học hàng đầu tại Trung Quốc trong năm 2019.
Cú sốc quá lớn
Tuy nhiên, khi kỷ niệm 40 năm ngày thành lập đặc khu kinh tế vào cuối tháng 8, thành phố 13 triệu dân này đối mặt với tương lai ảm đạm. Mới đây, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump ra lệnh cấm Huawei mua bán dẫn được làm từ thiết bị và phần mềm Mỹ từ tháng 9. Giới quan sát nhận định đây là “án tử hình” đối với Huawei ở thị trường quốc tế.
Thậm chí, sự sụp đổ của Huawei sẽ là thảm họa cho Thâm Quyến, đặc khu kinh tế 40 tuổi hình thành từ một làng chài. Hơn nữa, niềm tin của giới đầu tư dành cho nền kinh tế và ngành công nghệ Trung Quốc cũng sẽ lao dốc nghiêm trọng.
Theo ông Liu Kaiming, giám đốc Viện Quan sát Đương đại ở Thâm Quyến, chuyên theo dõi tình trạng của các nhà sản xuất Trung Quốc, cho biết các lệnh trừng phạt làm suy yếu Huawei sẽ làm suy yếu toàn bộ chuỗi cung ứng điện tử của Trung Quốc.
“Không một tập đoàn nào khác ở Trung Quốc có thể thay thế Huawei để dẫn đầu công nghệ và toàn cầu hóa của đất nước. Vậy, nếu Huawei không thể chịu nổi các lệnh trừng phạt của Mỹ, thì còn doanh nghiệp nào có thể chứ? ”
“Cái chết” tiềm ẩn
Theo ông Peng Peng, Phó chủ tịch Hiệp hội Nghiên cứu Cải cách Hệ thống Quảng Đông, một tổ chức tư vấn trực thuộc chính quyền tỉnh Quảng Đông, cho biết các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Huawei sẽ được áp dụng trên toàn quốc và báo hiệu rằng các doanh nghiệp Trung Quốc trên toàn cầu không còn được chào đón như trước.
“Vẫn rất khó dự đoán mức độ tác động của các biện pháp trừng phạt nhưng thị trường toàn cầu sẽ có thái độ khác đối với lĩnh vực sản xuất và sự trỗi dậy của Trung Quốc”, ông nói.
Cũng theo ông Liu, “cái chết” tiềm ẩn của Huawei rõ ràng cũng sẽ tác động dây chuyền đến nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, đe dọa sự cáo chung của kỷ nguyên mà các công ty Trung Quốc được nhìn nhận như là những nhân tố then chốt trong chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu. Ông dự báo nhiều công ty Trung Quốc có nguồn vốn nước ngoài đặt trụ sở ở Thâm Quyến sẽ rời đi.
“Các công ty điện tử có đầu tư nước ngoài thuộc ngành công nghệ cao, thiên về xuất khẩu. Việc nhóm doanh nghiệp này di dời sẽ tác động xấu đến cả Thâm Quyến và nền kinh tế Trung Quốc”, ông Liu nhấn mạnh.
Hồi đầu tháng 8, Công ty Catcher Technology do Ðài Loan đầu tư đã thông báo sẽ bán toàn bộ cổ phần cho Trung Quốc với giá 1,43 tỉ USD. Công ty này là nhà cung cấp cho Tập đoàn Apple của Mỹ. Hồi tháng 7, Wistron, một nhà cung cấp khác cho Apple có trụ sở ở đảo Đài Loan, thông báo sẽ bán hai trong số các công ty con của họ ở miền đông Trung Quốc cho công ty đại lục Luxshare Group.
“Đầu thập niên 2000, các doanh nghiệp Mỹ yêu cầu nhà cung ứng Đài Loan và Hàn Quốc chuyển từ Đài Loan và Hàn Quốc sang Trung Quốc. Giờ cũng chính các công ty Mỹ này yêu cầu những nhà cung cấp này tái di chuyển từ Trung Quốc đến Việt Nam, Ấn Ðộ và Ðài Loan”, ông nói.
Li Daokui – giáo sư Ðại học Thanh Hoa, từng thừa nhận tương lai quan hệ giữa Trung Quốc và phương Tây sẽ khó dung hòa bởi Mỹ và châu Âu không còn tin tưởng vào Bắc Kinh. Tuy vậy, ông Li lạc quan rằng thị trường nội địa với 1,4 tỷ người tiêu dùng kết hợp với thị trường các nước tham gia sáng kiến “Vành đai, Con đường” vẫn đủ cho các công ty Trung Quốc như Huawei.
“Hãy quên thị trường châu Âu và Mỹ đi. Rất khó để dựa vào họ trong tương lai nếu họ không tin tưởng chúng ta. Đây sẽ là kỷ nguyên mới của toàn cầu hóa”, Li nhấn mạnh.