Một đánh giá của Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ cho rằng, Washington sẽ khó đối phó với thách thức đa chiều từ Bắc Kinh nếu vẫn tiếp tục chìm đắm trong cuộc chiến chống khủng bố.
Tình báo bỏ qua các mối đe dọa “mềm”, Mỹ có nguy cơ bị Trung Quốc vượt mặt
Theo một báo cáo mới được Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ công bố hôm 30/9, nếu cộng đồng tình báo nước này không được “đại tu” để đối phó với mối đe dọa phức tạp do Trung Quốc gây ra thì Mỹ có nguy cơ không thể bảo vệ sức khỏe của người dân, an ninh quốc gia và mất khả năng cạnh tranh với Trung Quốc trên trường quốc tế.
Đánh giá trên được đưa ra trong bối cảnh Mỹ đang tái cân bằng rộng rãi hơn các ưu tiên an ninh quốc gia để đối phó với cuộc cạnh tranh ngày càng gay gắt với các nước lớn, cụ thể là Nga và Trung Quốc, đi kèm với đó là mối đe dọa tiềm tàng từ những quốc gia khó đoán định như Iran và Triều Tiên. Báo cáo nhấn mạnh, nhân viên tình báo Mỹ cần phải thành thạo hơn trong việc phân tích các mối đe dọa phi quân sự, chẳng hạn như sức khỏe, kinh tế và biến đổi khí hậu.
“Phát hiện cốt lõi của Ủy ban Tình báo Hạ viện trong báo cáo này, đó là cộng đồng tình báo Mỹ không thích ứng đủ với môi trường địa chính trị, công nghệ đang thay đổi và ngày càng được định hình bởi một Trung Quốc đang trỗi dậy. Bên cạnh đó là tầm quan trọng ngày một gia tăng của các mối đe dọa phi quân sự xuyên quốc gia, chẳng hạn như sức khỏe toàn cầu, an ninh kinh tế và biến đổi khí hậu”, báo cáo nêu rõ.
Ủy ban Tình báo Hạ viện đã bắt đầu xem xét năng lực tình báo của Mỹ liên quan đến Trung Quốc vào mùa Xuân năm ngoái vì lo ngại rằng việc Mỹ tập trung toàn lực vào cuộc chiến chống khủng bố sau vụ 11/9 khiến cho năng lực tình báo trong các lĩnh vực khác bị suy giảm.
“Sau ngày 11/9, chúng tôi định hướng lại sứ mệnh bảo vệ đất nước và đã rất thành công. Nhưng sau hai thập kỷ, năng lực của cộng đồng tình báo để giải quyết các mục tiêu khó như Trung Quốc đã suy yếu. Nếu không có sự tái phân bổ, sắp xếp lại nguồn lực một cách đáng kể và tức thì, chúng tôi sẽ không có sự chuẩn bị tốt để cạnh tranh với Trung Quốc – về mặt ngoại giao, kinh tế và quân sự – trên trường quốc tế trong nhiều thập kỷ tới”, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ Adam Schiff cho biết.
Năm nay, Ủy ban Tình báo Hạ viện đã bắt đầu triển khai một đánh giá khác, xem xét cụ thể cách thức cộng đồng tình báo phản ứng với sự xuất hiện của Covid-19. Vấn đề đặt ra là cộng đồng tình báo thiên về việc sử dụng thông tin bí mật, trong khi việc giám sát đại dịch và các mối đe dọa mềm khác lại rất phù hợp với phân tích nguồn mở.
Cộng đồng tình báo Mỹ cần phải thay đổi
Một quan chức khác nói: “Sẽ cần phải có sự thay đổi. Năm ngoái, Ủy ban Tình báo đã tổ chức một phiên điều trần về tác động của biến đổi khí hậu đến an ninh quốc gia – một dấu hiệu cho thấy mối quan tâm ngày càng tăng của các nhà lập pháp, nhiều cựu lãnh đạo đối với nguy cơ an ninh phát sinh từ nạn đói, di cư hàng loạt và tranh giành tài nguyên. Đây là những điều mà chúng tôi cần phải nỗ lực xem xét nhiều hơn trong vài năm tới”.
Báo cáo của Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ cũng có một phát hiện quan trọng khác: Mối đe dọa từ Trung Quốc là đa chiều, sử dụng các hoạt động gián điệp công nghiệp, thương mại, cho vay cùng với các hoạt động gây ảnh hưởng tinh vi ở nước ngoài. Điều đó đòi hỏi cộng đồng tình báo Mỹ phải “mở rộng ống kính quan sát” của mình. Ngoài việc tập trung vào lĩnh vực quốc phòng, cộng đồng tình báo có thể hỗ trợ công việc của các cơ quan khác trong chính phủ liên bang, liên quan đến khả năng giám sát sức khỏe, đàm phán thương mại hoặc chính sách nhập cư.
“Chúng tôi phải làm mọi thứ để có thể dự đoán và mô tả chính xác ý định của Bắc Kinh”, ông Schiff nhấn mạnh.
Báo cáo dài 37 trang được công bố hôm 30/9 là bản tóm tắt của báo cáo đầy đủ gồm hơn 200 trang, trong đó có hơn 100 khuyến nghị đã được phân loại. Kết luận của báo cáo dựa trên đánh giá của các nhân viên Ủy ban về hàng nghìn phân tích, hàng trăm giờ phỏng vấn, các chuyến thực tế cơ sở của cộng đồng tình báo Mỹ.