UBND thành phố Hà Nội đã đề xuất giữ lại hai khu dân cư Bồ Đề và Bắc Cầu, nhưng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn không tán thành.
Bộ NN&PTNT đề nghị Hà Nội chỉ đạo nghiên cứu bổ sung quy hoạch, nâng cấp củng cố hệ thống đê.
Vừa qua, bộ NN-PTNT có văn bản gửi UBND thành phố Hà Nội cho ý kiến về quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng.
Theo nội dung văn bản, Bộ NN- PTNT nhất trí với đề nghị của Hà Nội về việc nâng cấp đê sẵn có đảm bảo yêu cầu về giao thông và an toàn chống lũ. Đồng thời, thống nhất giải pháp về quy hoạch xây dựng đường giao thông với điều kiện không thu hẹp không gian thoát lũ, không xây dựng đê mới cũng như không nâng cao các tuyến đê hiện có.
Tuy nhiên, theo bản đồ quy hoạch, phương án đề xuất xây dựng 2 tuyến đường ven sông kết hợp chức năng đê ngăn lũ với cao trình mặt đường +12,0 (trên mức lũ báo động 3) tương tự như việc hình thành đê bối mới là không phù hợp.
Đối với đề nghị không di dời các khu dân cư Bắc Cầu, Bồ Đề của Hà Nội, Bộ NN-PTNT cho rằng, Quy hoạch 257 đã xác định một số khu dân cư nằm sát bờ sông, thuộc khu vực lòng sông co hẹp, tốc độ dòng chảy cao, dễ bị sạt lở gây mất an toàn, khi có lũ cần phải di dời, trong đó có khu dân cư Bắc Cầu, Bồ Đề. Trong quá trình thành phố rà soát điều chỉnh quy hoạch phòng chống lũ chi tiết trên địa bàn, đã xác định các khu dân cư trên cần từng bước di dời để đảm bảo an toàn. Vì vậy, Bộ NN-PTNT đề nghị thực hiện theo Quy hoạch 257.
Trao đổi về vấn đề này, PGS. TS Vũ Trọng Hồng, nguyên thứ trưởng Bộ NN-PTNT cho biết; từng có người phản biện công trình nghiên cứu khoa học quy hoạch thoát lũ trên sông Hồng, tán thành với quan điểm phải bảo vệ hành lang thoát lũ của Bộ NN-PTNT.
Bộ NN-PTNT vẫn dựa trên Quy hoạch phòng chống lũ lụt và quy hoạch hệ thống đê điều sông Hồng, sông Thái Bình (Quy hoạch 257) năm 2016 đã được Chính phủ phê duyệt căn cứ vào yêu cầu về tần xuất chống lũ và đảm bảo lòng sông cũng có thể chống lũ.
Ông Hồng cho biết, hai tuyến đường Hà Nội đề xuất xây dựng không gian thoát lũ được xác định là lòng sông và bãi sông nằm giữa hai đê, vì vậy không thể xây dựng đường trong không gian thoát lũ. Quan trọng nhất là tính được lòng sông chứa được bao nhiêu lũ.
Trước đây, có vùng phân lũ, nhưng nay chỉ trông chờ vào thoát lũ sông Đáy. Nhưng thoát lũ sông Đáy quá nhỏ, ngày trước khoảng 5000 m3/s bây giờ may ra còn một nửa, cho nên yêu cầu quan trọng nhất là lòng sông phải chứa được lũ.
Còn nhớ, năm 1996, đồng bằng Bắc Bộ mưa rất lớn nhưng ở thượng nguồn lại không mưa, triều lúc đó lại dâng cao, dự báo bão sắp vào, lúc ấy nước dâng lên cách đỉnh đê khoảng 20cm.
Trong tình hình nguy cấp, Bộ NN-PTNT đã xin ý kiến cấp trên cho phân lũ xuống Đập Đáy. Trong trường hợp Đập Đáy xả lũ thì hạ du sẽ thiệt hại rất nặng nề, nhưng may thay năm đó bão không vào.
Hiện nay, quy hoạch cần phải chứa được lượng nước lớn nếu mưa ở hạ lưu và triều lên, trong khi Hòa Bình, Sơn La không có mưa. Đây là điều quan trọng nhất trong quy hoạch phòng chống thiên tai và thủy lợi giai đoạn 2020-2021, tầm nhìn 2050. Hà Nội cần có một cuộc thảo luận với bộ NN-PTNT để tính hành lang thoát lũ chứa được khoảng 1 tỷ m3 hay không? nếu làm được điều đó thì mới có thể giữ lại nhà dân và làm hai tuyến đường.
Hiện nay, cần phải lưu ý có một số quan điểm tiêu cực là nếu lũ quá lớn thì cho tràn vào nội thành Hà Nội, đương nhiên, điều này về nguyên tắc là không được phép. Trước đây, các chuyên gia Hà Lan đã từng khuyến cáo Hà Nội không nên làm đê bê tông thay vào đó nên để đê đất.
Ngoài ra, nếu Hà Nội làm hai tuyến đường trên thì đó là trở ngại chính khi đê bị vỡ cần ứng cứu. Khi đó, không chỉ trong mà ngoài sông cũng phải đổ đá để ngăn lũ, nếu làm đường thì sà lan không thể chở đất đá vào được.
Vì vậy, đối với hai tuyến đường mà Hà Nội xuất trên nếu tuân thủ yêu cầu sông Hồng là đường thoát lũ thì không được làm gì ở đó, nhà cửa có thể xây dựng nhưng không quá 5% diện tích bãi, tuyệt đối không nâng cấp đê bối, và nhà cửa không được xây kiên cố.
GS.TS Vũ Trọng Hồng nhất trí với ý kiến của Bộ NN-PTNT rằng, quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng buộc phải chú ý và tuân thủ theo Quy hoạch phòng chống thiên tai và thủy lợi thời điểm 2020-2021 mà Bộ NN-PTNT đang hoàn thành.
Trước đây, Bộ NN-PTNT đã từng đưa ra kịch bản những trận lũ lịch sử 700 năm xuất hiện một lần với lũ xảy ra ở thượng nguồn, chẳng may Trung Quốc bị vỡ hồ chứa nước thì Hà Nội phải chống lại được, nhưng hiện nay chỉ đề cập đến lũ 500 năm.
Như vậy, điều kiện được đưa ra là quy hoạch phải đảm bảo thoát được lũ, hiện nay Đập Đáy phân lũ, chậm lũ, nếu gặp trận lũ lớn 700 năm mới xuất hiện thì không thể bảo vệ được Hà Nội.
Trong các quy hoạch hiện nay, Nhà nước lấy quy hoạch đê điều làm cốt lõi, các quy hoạch khác không đáp ứng được thì buộc phải thay đổi, bởi nếu không thỏa mãn quy hoạch đê điều thì các quy hoạch khác khó có thể thực hiện được.