Bài báo của tổng biên tập tờ Asia Times bản tiếng Anh, có trụ sở tại Thái Lan và Hồng Kông, ông John McBeth, cho rằng quân đội Indonesia đang ngày càng có xu hướng nghiêng về Hoa Kỳ và phương Tây khi chuẩn bị cho cuộc tập trận chung lớn nhất từ trước đến nay vào tháng 8 năm sau.
Cuộc tập trận mang tên “Lá chắn Garuda Indonesia-Hoa Kỳ”, được tổ chức lần đầu tiên vào năm 2009, và cuộc tập trận năm tới sẽ bao gồm Úc, Canada, Nhật Bản, Malaysia, Singapore, Vương quốc Anh, Papua New Guinea, và Đông Timor.
Cuộc tập trận lần đầu tiên được tổ chức ở rìa phía nam của Biển Đông, liên quan đến đất liền, đường biển và đường không, với trọng tâm là phía nam đảo Sumatra và Đông Kalimantan. Cuộc tập trận có kế hoạch tiến hành các cuộc đổ bộ tại quần đảo Natuna của Indonesia.
Một nguồn tin quân sự nước ngoài gọi cuộc tập trận là một “phép thử” có thể dẫn đến việc mở rộng vĩnh viễn Lá chắn Garuda, thứ mà quân đội Hoa Kỳ và Indonesia đang mong muốn thúc đẩy. Các nhà phân tích cho rằng cuộc tập trận “Lá chắn Garuda” đa quốc gia chắc chắn sẽ khiến Bắc Kinh tức giận và khiến chính phủ Indonesia, bị thúc đẩy bởi các nhu cầu kinh tế và lịch sử sẽ nghiêng về phía Mỹ. Những nỗ lực nhằm tạo sự cân bằng giữa hai siêu cường cạnh tranh của Trung Quốc sẽ bị thất bại.
Các cuộc tập trận “Lá chắn Garuda” trước đây đã tránh xa khu vực phía nam của Biển Đông. Cái gọi là đường chín đoạn mà Bắc Kinh tuyên bố Trung Quốc có vùng biển chủ quyền kéo dài đến vùng đặc quyền kinh tế ở gần quần đảo Natuna gồm 154 đảo của Indonesia. Lần này cuộc tập trận dự kiến sẽ diễn ra gần một nhóm đảo nhỏ ở phía nam quần đảo Natuna. Đảo chính của quần đảo Natuna có các đường băng mới được mở rộng, các cảng và cơ sở tiếp nhiên liệu đạt tiêu chuẩn, đồng thời là nơi đóng quân của các tiểu đoàn hải quân và hệ thống phòng thủ tên lửa.
Các cuộc tập trận năm ngoái được tăng cường so với các năm trước và bị Bắc Kinh phản đối. Hơn 1.500 binh sĩ từ Sư đoàn Bộ binh Tia chớp Nhiệt đới số 25 của Hoa Kỳ và 2.100 binh sĩ từ hai sư đoàn chiến đấu của Cục Dự trữ Chiến lược của Quân đội Indonesia đã tham gia cuộc tập trận năm ngoái. Tuy nhiên, cuộc tập trận chỉ giới hạn trong các cuộc diễn tập chiến tranh trong rừng và bắn đạn thật tại bãi tập Baturaja ở miền nam Sumatra, cũng như đổ bộ lính dù bãi biển ở Đông Kalimantan và các nơi khác ở Bắc Sulawesi.
Trong khi chính phủ Indonesia cố gắng duy trì lập trường trung lập và Bộ trưởng Quốc phòng Prabowo Subianto tỏ ra thận trọng, thì phần lớn giới lãnh đạo quân đội nước này vẫn bám sát Mỹ. Thiếu tướng Matthew McFarlane, Phó Tư lệnh Quân đội Hoa Kỳ tại Thái Bình Dương, cho biết trong chuyến thăm gần đây tới Jakarta rằng ông hy vọng rằng các cuộc tập trận sẽ được đa dạng hóa và không lặp lại hàng năm, đồng thời tăng tính phức tạp của các cuộc tập trận. Các cuộc tập trận năm tới là một khởi đầu tốt.
Nó thực sự là một phần trong chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương mới của Washington, nhằm tìm cách củng cố mối quan hệ an ninh bền chặt hơn giữa các đồng minh ở Đông Nam Á, đe dọa cái mà ông McFarland gọi là “tự do và cởi mở” để đáp lại việc Trung Quốc tiếp tục mở rộng ảnh hưởng ở khu vực rộng lớn hơn của Thái Bình Dương.
Các quan chức cho biết hiện có 235 sự kiện hợp tác quân sự khác nhau mỗi năm giữa Hoa Kỳ và Indonesia, từ giáo dục, đào tạo, tập trận cho đến các cuộc họp cấp cao. Tháng trước, việc Thượng tá John Aquilino, chỉ huy Hạm đội Thái Bình Dương của Hoa Kỳ đến thăm Indonesia là một ví dụ.
Từ tháng 8 đến tháng 10 năm ngoái, một tàu nghiên cứu của Trung Quốc và hai tàu khu trục vũ trang của Cảnh sát biển Trung Quốc được cho là đã dành bảy tuần trong vùng đặc quyền kinh tế của Indonesia để lập bản đồ đáy biển chứa khí đốt tự nhiên. Vào thời điểm đó, hải quân Indonesia đã phải ngồi nhìn. Chính phủ Indonesia đã không có khiếu nại chính thức nào với Bắc Kinh về vụ xâm nhập, phù hợp với chính sách thận trọng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Bởi vì Trung Quốc đã trở thành nhà đầu tư công nghiệp lớn và đối tác thương mại quan trọng nhất của Indonesia.
Nhưng chỉ vài ngày trước khi Đô đốc Aquilino đến Jakarta, Tổng thống Indonesia Joko Widodo đã ký một quy định nhằm tăng cường an ninh xung quanh quần đảo Natuna. Các quy định kêu gọi cải thiện cơ sở hạ tầng và các cơ sở khác “để hỗ trợ chủ quyền và an ninh biên giới của quốc gia”.
Các quy định mới đã được âm thầm công bố trên trang web của Ban Thư ký Nội các Indonesia, phân định các khu vực quốc phòng và an ninh ở phía tây và phía đông của quần đảo Natuna. Và Hạm đội phía Tây của Hải quân Indonesia có kế hoạch thiết lập một căn cứ hỗ trợ chiến đấu tiền phương ở quần đảo Natuna.
T.P