Phương Tây đã tung những đòn trừng phạt chưa từng có nhằm phản ứng trước chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ở Ukraine. Trong thời điểm này, Nga đã đưa ra một số biện pháp ứng phó để sống chung với các lệnh trừng phạt.
Trong vài tuần qua, Tổng thống Vladimir Putin trấn an dư luận Nga rằng các biện pháp trừng phạt gây tổn hại cho phương Tây hơn là làm tổn thương Moscow.
“Các nước phương Tây chưa có kế hoạch dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với kinh tế Nga. Mọi lĩnh vực của nền kinh tế Nga cần lập kế hoạch dài hạn”, Tổng thống Putin nói.
Chính sách “tự lực cánh sinh” của ông Putin là điều có thể đoán trước được. Kể từ khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea vào năm 2014, Moscow đã chuẩn bị cho các biện pháp trừng phạt gia tăng của phương Tây.
Tuy nhiên, quy mô của các lệnh trừng phạt kinh tế do phương Tây áp đặt liên quan đến chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine , cùng với làn sóng các công ty cắt đứt kinh doanh với Nga để đề phòng rủi ro về uy tín hoặc các lệnh trừng phạt trong lương lai, là một cú sốc đối với Moscow.
“Không ai dự đoán được phương Tây có thể đưa ra những biện pháp trừng phạt như vậy”, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov thừa nhận khi đề cập đến việc phương Tây đóng băng 50% trong số 600 tỷ dự trữ vàng và ngoại hối của Nga.
Dưới đây là một số cách mà các công ty, ngành công nghiệp và giới chức Nga đang thực hiện để sống chung với các lệnh trừng phạt từ phương Tây.
Gây dựng lại thương hiệu xe huyền thoại Lada
Lada, thương hiệu xe ô tô nội địa mang tính biểu tượng của Nga từ thời Liên Xô, phụ thuộc rất nhiều vào các bộ phận nhập khẩu.
Vào ngày 24/3, trước thông tin Renault sắp rút lui khỏi thị trường Nga, Avtovaz – công ty sản xuất ô tô Lada, tiết lộ hãng đang nhanh chóng thiết kế lại một số mẫu xe để giảm phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu.
Công ty Avtovaz không nói chi tiết về các mẫu thiết kế mới, nhưng cho biết chúng sẽ được ra mắt trong những tháng tới. Ông Eskov cho biết, những mẫu xe được thiết kế lại sẽ là phiên bản đơn giản hơn của những chiếc xe hiện tại, không có các tính năng bổ sung như hệ thống chống bó cứng phanh (ABS).
Kéo người dùng Instagram sang Vkontakte
Theo công ty phân tích truyền thông xã hội Brand Analytics, Instagram, cho đến gần đây, là mạng xã hội hàng đầu ở Nga dựa trên số lượng người dùng hàng tháng. Vkontakte, một mạng xã hội nổi tiếng của Nga, đứng thứ hai về số lượng người sử dụng.
Kể từ khi triển khai chiến dịch quân sự ở Ukraine và đặc biệt khi cơ quan quản lý truyền thông của Nga chặn quyền truy cập Facebook và Instagram vào tháng 3, Vkontakte đã tìm mọi cách để thu hút những người sáng tạo nội dung đến với nền tảng của mình.
Vkontakte sẽ tính trước tiền hoa hồng cho nội dung kiếm tiền cho đến cuối tháng 4 và cung cấp quảng cáo miễn phí trên nền tảng này cho bất kỳ người sáng tạo nội dung nào chuyển sang từ nền tảng khác hoặc kích hoạt lại tài khoản Vkontakte kể từ ngày 1/3.
Dữ liệu riêng của Vkontakte cho thấy điều này đang mang lại kết quả. Người dùng hàng tháng đạt kỷ lục hơn 100 triệu người vào tháng 3. Theo Brand Analytics, Instagram đã mất gần một nửa số người dùng nói tiếng Nga từ ngày 24/2 – 6/4.
Xây dựng hệ thống thanh toán riêng
Nga đã chuẩn bị cho sự cô lập về tài chính kể từ khi một số ngân hàng lớn bị trừng phạt sau khi nước này sáp nhập bán đảo Crimea. Cụ thể, Nga đã xây dựng hệ thống thẻ thanh toán quốc gia của riêng mình, với tên gọi Mir.
Theo Ngân hàng Trung ương Nga, hơn 113 triệu thẻ Mir đã được phát hành vào năm 2021, tăng từ tổng số 1,76 triệu thẻ vào cuối năm 2016. Năm 2021, khoảng 1/4 tổng số thẻ thanh toán tại Nga được thực hiên bằng thẻ Mir.
Hiện tại, chính phủ yêu cầu nhân viên làm việc trong lĩnh vực công, người về hưu và bất kỳ ai nhận trợ cấp phải sử dụng thẻ Mir.
Hệ thống thanh toán này là một giải pháp thay thế khi Visa và Mastercard hồi đầu tháng 3 thông báo sẽ tạm ngừng các giao dịch và hoạt động ở Nga.
Tuy nhiên, Mir chỉ hoạt động ở Nga và một số nước khác, chủ yếu là các quốc gia thuộc Liên Xô cũ.
Việc thiếu phạm vi tiếp cận toàn cầu cũng cản trở nỗ lực của Nga trong việc xây dựng một giải pháp thay thế cho hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT. Hệ thống chuyển thông điệp tài chính (SPFS) của Nga, giải pháp thay thế cho SWIFT, đã có 400 công ty tham gia vào năm 2021, thấp hơn so với 11.000 công ty tham gia SWIFT.
Việc làm trong lĩnh vực công
Theo Elina Ribakova, chuyên gia tại Viện Tài chính Quốc tế ở Washington, tình trạng thất nghiệp hàng loạt vẫn chưa xuất hiện ở Nga, nhưng đây là một trong những điều mà Điện Kremlin lo ngại nhất vì nó có nguy cơ gây ra bất ổn xã hội.
Thành phố Moscow đang cố gắng giải quyết vấn đề thất nghiệp tiềm ẩn bằng chương trình đào tạo lại và thuê những người từng làm việc tại các công ty phương Tây, trong đó nhiều công ty đã tạm ngừng hoặc ngừng hoạt động kinh doanh ở Nga. Thị trưởng Moscow Sergey Sobyanin cho rằng có tới 200.000 vị trí việc làm đang gặp rủi ro.
Ông Sobyanin đưa ra giải pháp là cung cấp cho những người lao động bị bỏ lại một công việc trong lĩnh vực công. Các lựa chọn ông vạch ra bao gồm công việc quản lý các tài liệu chính thức như hộ chiếu và giấy khai sinh, làm việc tại một trong những công viên của thành phố hoặc tại các trung tâm y tế tạm thời mà Moscow mới bắt đầu thành lập gần đây. 41 triệu USD đang được dành ra cho các vị trí này.
Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?
Cho đến nay, Nga đã ứng phó linh hoạt để chống lại các lệnh trừng phạt của phương Tây và vẫn giữ cho hệ thống tài chính không bị sụp đổ. Điều này phần lớn nhờ vào việc Ngân hàng Trung ương đã tăng lãi suất lên 20%, đến nay đã giảm xuống 17%, và áp dụng các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt hơn.
IMF cảnh báo rằng nền kinh tế Nga có thể giảm 8,5% trong năm nay. Sự suy giảm có thể còn lớn hơn nếu châu Âu cấm nhập khẩu dầu của Nga.
Theo các chuyên gia, rủi ro chính khác là sự phụ thuộc của Nga vào các sản phẩm nhập khẩu, trong đó có nhiều mặt hàng đang bị áp lệnh trừng phạt. Điện Kremlin có thể sẽ gặp khó khăn khi đối mặt với những điều nay hơn là các biện pháp nhằm vào nền kinh tế.
T.P