Trung Quốc là láng giềng đồng minh của Pakistan. Tuy nhiên, thời gian qua đã có một làn sóng tấn công và sát hại người Trung Quốc làm việc tại quốc gia Nam Á này. Thực trạng và nguyên nhân của tình hình này hiện nay như thế nào?
Liên tiếp nhiều vụ tấn công trực diện vào công dân Trung Quốc
Cảnh sát Pakistan mới đây đã bắt giữ một nữ nghi phạm đánh bom liều chết nhằm vào đoàn xe chở công nhân Trung Quốc. Nghi phạm này đến từ tỉnh Balochistan.
Âm mưu đánh bom nói trên đã bị vô hiệu hóa sau khi cảnh sát bắt giữ được nghi phạm tại khu vực biên giới gần Afghanistan và Iran. Nhân viên thực thi pháp luật cho hay, cô này có ý định kích hoạt thuốc nổ trên người để giết chết một số công dân Trung Quốc đang làm trong dự án Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.
Vào ngày 18/5 vừa qua, chính quyền tỉnh Balochistan (Pakistan) xác nhận nữ nghi phạm này đã bị bắt giữ tại thành phố Turbat ở phía nam Balochistan. Theo họ, nghi phạm khai có mối liên hệ với lữ đoàn Majeed của “Quân giải phóng Balochistan” (BLA) – một tổ chức bị Pakistan đặt ra ngoài vòng pháp luật.
Cảnh sát Pakistan cho hay, nghi phạm đánh bom liều chết cùng tòng phạm mang theo một đai bom tự sát, một khẩu súng trường AK, 9kg thuốc nổ và 6 quả lựu đạn. Người phụ nữ này, được nhận diện bằng cái tên Noor Jahan, về sau thú nhận với cơ quan an ninh rằng cô ta và tòng phạm có kế hoạch tấn công các công dân Trung Quốc.
Tháng 4, ba hướng dẫn viên Trung Quốc cùng tài xế của họ đã bị giết chết trong một cuộc tấn công tự sát do một thành viên nữ của “Quân giải phóng Balochistan” tiến hành tại Trung tâm Khổng Tử của Đại học Karachi.
Vào tháng 7/2021, một xe buýt chở các công nhân Trung Quốc ở Khyber-Pakhtunkhwa bị tấn công, với hậu quả là 10 công dân Trung Quốc tử vong, 28 người khác bị thương.
Mansur Khan Mahsud – giám đốc điều hành của Trung tâm Nghiên cứu FATA có trụ sở ở Islamabad, nói: “Lực lượng ly khai nhắm mục tiêu vào người Trung Quốc, coi họ như “đối tác phạm tội” của lực lượng an ninh Pakistan trong việc “lấy đi tài nguyên của Balochistan”, và do đó các phần tử ly khai muốn chấm dứt tình trạng đó.
Ông Mahsud cho biết, phiến quân đã cảnh báo các công ty Trung Quốc vài lần rằng họ hãy rời khỏi Balochistan.
Giám đốc FATA đánh giá hoạt động nổi dậy của các chiến binh Balochistan sẽ leo thang, dựa trên tình hình của lực lượng này trong các năm qua. Theo ông Mahsud, mặc dù Pakistan cố gắng kiểm soát tình hình an ninh ở Balochistan, họ vẫn chưa đạt được tiến bộ thực chất.
Khó khăn trong bảo vệ công dân Trung Quốc
Andrew Korybko – một nhà phân tích người Mỹ đang sống ở Moscow, chia sẻ nhận định: “Một cách lý tưởng, an ninh ở đâu cũng phải toàn diện và mang tính chủ động, tới mức độ mà các mục tiêu mềm (ở đây là các công dân Trung Quốc tại Pakistan) không phải sống trong trạng thái căng thẳng”.
Korybko cho hay: “Môi trường an ninh của Pakistan rất đặc trưng và rất thách thức, nhưng Islamabad đang nỗ lực hết sức trong khả năng để bảo đảm mọi khách nước ngoài đều thấy thoải mái”.
Theo Korybko, rất khó để dự báo cụ thể về sự leo thang của phong trào Balochistan trong thời gian tới nhưng các cuộc tấn công gần đây nhất và vụ mới bị vô hiệu hóa cho thấy BLA đã quyết định lợi dụng cuộc khủng hoảng chính trị của Pakistan để nối lại chiến dịch “khủng bố”.
Korybko nói tiếp: “Lực lượng khủng bố khai thác các mục tiêu mềm khó bảo vệ một cách hoàn hảo. Mục đích của họ là làm tăng mối quan ngại về an ninh của CPEC, bao gồm các công dân Trung Quốc đang làm việc trong nhiều dự án”.
Vẫn lời Korybko: “Mục đích ở đây là gây ảnh hưởng để ép Trung Quốc giảm đầu tư vào Pakistan. Nhưng Bắc Kinh đã đầu tư hàng tỷ USD vào CPEC và cam kết tiếp tục siêu dự án này, nên ít khả năng họ sẽ từ bỏ… Trung Quốc tin rằng Pakistan có thể bảo đảm an ninh ở mức cao nhất trong khả năng của họ”.
Theo Korybko, chống khủng bố là một ưu tiên an ninh không chịu ảnh hưởng bởi các vấn đề chính trị nội bộ của Pakistan.
Tuy nhiên, Korybko cũng cảnh báo rằng ngay cả khi cố gắng nhất thì các cơ quan an ninh cũng khó có thể bảo đảm kết quả hoàn hảo trong bảo vệ các công dân Trung Quốc, nhất là trước các nhóm như BLA.
Theo Korybko, một yếu tố nữa khiến khó bảo vệ các đối tượng này là họ ưa thích đi lại tự do thoải mái, không muốn bị hộ tống từ nhà tới nơi làm việc và ngược lại bằng các đoàn xe vũ trang.
Giai đoạn 2 của dự án CPEC xoay quanh khu vực tư nhân và có sự tham gia nhiều hơn của các công ty Trung Quốc, nhân sự Trung Quốc, trong các lĩnh vực như công nghệ, công nghiệp hóa và nông nghiệp. Khi ấy, các công dân Trung Quốc này sẽ đứng trước rủi ro cao hơn.
Trung Quốc gây áp lực với Pakistan trong xử lý vấn đề khủng bố
Giới phân tích cho rằng Bắc Kinh không hài lòng với diễn biến an ninh ở Pakistan và muốn giới chức Pakistan thực hiện các bước đi thích hợp để ngăn chặn các mối đe dọa cận kề đối với sinh mạng và sự an toàn của các công dân Trung Quốc đang làm việc tại đó.
Một số tin trên truyền thông cho rằng một số công dân Trung Quốc đã được Bắc Kinh triệu hồi sau khi có đe dọa từ các phiến quân Balochistan.
Ban lãnh đạo Trung Quốc thường xuyên giữ liên lạc với giới chức Pakistan, mong muốn chấm dứt ngay các hoạt động của chiến binh ở các khu vực các công ty Trung Quốc tham gia các dự án chiến lược trong khuôn khổ Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan (CPEC).
Vào ngày 17/5, Thủ tướng Pakistan Shehbaz Sharif đã điện đàm với Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường và một trong các chủ đề được thảo luận là tình hình an ninh và sự an toàn của các công dân Trung Quốc ở Pakistan.
Sau cuộc điện đàm đó, Thủ tướng Sharif đã ra lệnh cho bộ nội vụ và các cơ quan an ninh của nước này tăng cường các chiến dịch bảo đảm an ninh cho công dân Trung Quốc làm việc trong CPEC và các dự án khác ở đất nước này.
Thông tin cho hay, ông Sharif bảo đảm với ông Lý Khắc Cường rằng Islamabad sẽ thực hiện tất cả các biện pháp cung cấp sự an toàn và an ninh cho công dân Trung Quốc, đồng thời cam kết sẽ không có tổn hại nào đối với an ninh của người Trung Quốc.
Các nguồn tin cho hay, Thủ tướng Sharif đã kêu gọi xây dựng một kế hoạch an ninh và chỉ đạo Bộ Nội vụ Pakistan chia sẻ kế hoạch đó với các công ty Trung Quốc liên quan nhiều dự án khác nhau để lấy ý kiến phản hồi của họ. Ông Sharif còn cử Bộ trưởng Kế hoạch và Phát triển Ahsan Iqbal tới Gwadar để nói chuyện với đại diện của tất cả các công ty Trung Quốc đang hoạt động ở đó, hỏi họ về những trở ngại khó khăn gặp phải khi làm ăn ở Pakistan.
T.P