BienDong.Net: Các đại dương trên toàn thế giới đang lâm nguy. Tình trạng đánh bắt quá mức, khai thác vô tội vạ, nạn ô nhiễm, và tình trạng ấm lên trên toàn cầu đang đe doạ các sinh vật biển và môi trường sống của chúng. Tình trạng này cũng tác động tới cuộc sống của con người nếu chúng ta không có biện pháp bảo vệ các đại dương, nơi cung cấp cho con người nguồn thức ăn, phương tiện sống và tồn tại.
Tóm lại, các khu bảo tồn giúp phục hồi các đàn cá đang bị đánh bắt cạn kiệt.
Đại dương bao phủ 2/3 diện tích trái đất, nhưng hiện mới chỉ có 0,5 diện tích đại dương được bảo vệ- so với tỉ lệ 13% diện tích đất đai hiện được bảo tồn trên toàn thế giới. Các nhà hoạt động môi trường kêu gọi các quốc gia hướng tới mục tiêu thiết lập mạng lưới các khu bảo tồn biển chiếm 40% diện tích các đại dương trên thế giới.
Sơ đồ Những khu bảo tồn biển đã được nghiên cứu cho đến cuối 1999
Xung quanh vấn đề bảo tồn biển, hiện có một số thuật ngữ đôi khi có nội hàm trùng nhau, nhưng khác nhau về ý nghĩa.
Tại Mỹ, Khu bảo tồn biển ( Marine Reserves ) là các khu vực không cho phép đánh cá trong một thời kì nào đó, hoặc hoàn toàn không cho phép đánh cá. Tại một số các khu vực này, người ta được phép đánh cá khi các rạn san hô được phục hồi, khi các loài sinh vật biển và cá đông đúc trở lại.
Trong quản lí biển còn có cái gọi là “ các khu vực biển được bảo vệ “‘Marine Protected Areas’
(MPA), nơi có thể cho phép đánh cá trong mức độ nào đó nhưng cấm các hoạt động như khoan thăm dò dầu lửa và hơi đốt. Được áp dụng phổ biến ở Mỹ, các Khu vực biển được bảo vệ được coi là công cụ hiệu quả nhằm bảo tồn nguồn lợi tự nhiên, kể cả việc bảo vệ di sản tự nhiên của biển, và là một phần trong cách tiếp cận mang tính sinh thái đối với hoạt động quản lí biển.
Trong phạm vi khái niệm bảo tồn biển còn có “các khu vực không được đụng đến”, nơi việc giết hại, làm tổn thương hay săn bắt bất cứ cây hay sinh vật nào đều bị cấm.
Ý tưởng thiết lập riêng các khu vực được bảo vệ trên các đại dương đã hình thành từ lâu, nhưng phải đến cách đây một hai thập kỉ các khu bảo tồn biển mới trở thảnh một công cụ chung phục vụ việc quản lí và bảo vệ các nguồn lợi biển.
Nói chung phần lớn các khu bảo tồn được thiết lập nhằm mục đich bảo tồn, song người ta cũng rất quan tâm đến việc sử dụng các khu vực này như là công cụ quản lí nguồn cá.
Bên cạnh các hình thức trên, Công viên biển ( Marine park ) là khu vực gồm một phần là biển hoặc hồ được bảo vệ phục vụ mục đích giải trí, du lịch, nhưng cũng thường dành để tạo ra một môi trường sống bảo đảm duy trì hệ sinh thái tồn tại ở đây.
Nổi tiếng nhất trong loại hình này là Công viên Great Barrier Reef Marine Park của Australia, rộng 350.000 km². Mới đây, hôm 31.8, hai quốc đảo nhỏ ở Nam Thái Bình dương là đảo Cook và New Caledonia lại vừa công bố thiết lập khu công viên biển rộng gần 2,5 triệu km2 ở Nam Thái Bình dương, trong đó riêng công viên biển của đảo Cook rộng gần 1,1 triệu km2, lớn hơn cả nước Đức và Pháp cộng lại.
Công viên biển đảo Cook được thiết lập vì mục đích bảo tồn biển. ( Ảnh Alamy )
Henry Puna, Thủ tướng đảo Cook, quốc gia có 20.000 dân cho rằng công viên này là sự đóng góp của nước ông không chỉ vì phúc lợi của mình, mà còn vì phúc lợi của nhân loại. Ông nói: “Thái Bình dương là nguồn sống đối với chúng ta. Chúng tôi không phải là những quốc đảo nhỏ ở Thái Bình dương. Chúng tôi là những quốc gia đảo- đại dương lớn”.
Theo Thủ tướng Puna, công viên biển của đảo Cook sẽ được bảo tồn phục vụ nhiều mục đích khác nhau trong đó có du lịch, đánh cá thậm chí cả khai thác khoáng sản dưới đáy biển.
Cùng lúc, New Caledonia cũng tuyên bố thiết lập một vùng biển được bảo vệ (marine protected area ) rộng 1,4 triệu km, bằng nửa diện tích Ấn Độ ) nhằm tham gia vào việc quản lí các đại dương…
Hoạt động bảo tồn biển đang ngày càng được chú ý trên thế giới, tuy nhiên, tính đến năm 2006 mới có hơn 3% diện tích lãnh hải của Mỹ, tức 381.969 km2 được công bố là khu bảo tồn biển, trong đó 95% nằm trong khu vực bảo tồn Northwestern Hawaiian Islands National Monument được công bố năm 2006.
Một vấn đề lớn đặt ra là rất nhiều MPA hiện có mới chỉ tồn tại trên giấy, bởi lẽ tại các khu vực này việc thực thi luật pháp còn thiếu nghiêm túc, thiếu phương tiện và biện pháp bảo vệ hữu hiệu. Ngoài ra, sức ép từ bên ngoài tác động vào các khu bảo tồn và công viên biển cũng đe doạ sự toàn vẹn môi trường của các khu sinh thái đặc biệt này.
Hoa Biển Xanh ( tổng hợp theo các nguồn Internet )