BienDong.Net: Theo báo chí quốc nội, trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Australia từ ngày 16 – 18/3/2015, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng Tony Abbott đã kêu gọi các bên liên quan không làm gia tăng căng thẳng ở Biển Đông, đồng thời nhất trí tăng cường quan hệ đối tác toàn diện giữa hai nước.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, trái, cùng Thủ tướng Australia trong cuộc họp báo chung hôm 18/3 Ảnh: ABC
Báo điện tử Chính phủ cho biết trong các cuộc hội đàm chính thức, Hai bên khẳng định về tầm quan trọng của việc bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông cũng như giải quyết các tranh chấp trên biển dựa trên luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển 1982.
Hai bên kêu gọi thực hiện đầy đủ Tuyên bố Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), kiềm chế và không có những hành động làm gia tăng căng thẳng tình hình khu vực, trong đó có việc cưỡng ép hoặc sử dụng vũ lực để đơn phương thay đổi nguyên trạng; nhất trí cần cấp thiết xây dựng một Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông.
Phát biểu trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Thủ tướng Tony Abbott nói: “Australia và Việt Nam cùng chia sẻ lợi ích chung trong việc duy trì hòa bình và ổn định trong toàn khu vực… Cả hai nước chúng ta đều ủng hộ việc duy trì tự do hàng không và hàng hải ở Biển Đông. Cả hai nước chúng ta đều phản đối những hành động đơn phương làm thay đổi nguyên trạng. Cả hai nước chúng ta đều tin rằng, các khu vực đang có tranh chấp cần phải được giải quyết theo luật pháp quốc tế”.
Theo RFI, dù không bị vạch mặt chỉ tên, nhưng Bắc Kinh đã lập tức phản ứng trước tuyên bố của Australia. Trong cuộc họp báo thường kỳ tại Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi tuyên bố: « Chúng tôi hy vọng rằng các nước bên ngoài khu vực duy trì quan điểm trung lập, đặc biệt là trên vấn đề chủ quyền. »
Cũng nhân chuyến thăm của Thủ tướng Việt Nam, hai bên đã ký kết Tuyên bố về việc Tăng cường Quan hệ Đối tác Toàn diện Australia – Việt Nam, một văn kiện được cho là tạo nền tảng tiến tới việc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước.
Các nhà phân tích cho rằng chuyến thăm của người đứng đầu chính phủ Việt nam tại Australia nằm trong nỗ lực mở rộng quan hệ, tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế trong bối cảnh Trung Quốc gia tăng các hành động quyết đoán nhằm hiện thực hóa tham vọng lãnh thổ của họ trên Biển Đông.
Phát biểu và thảo luận với các học giả, nhà nghiên cứu hàng đầu Australia tại Viện Lowy hôm 17/3, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh: Khu vực Châu Á – Thái Bình Dương đóng góp gần 55% GDP toàn cầu và là động lực tăng trưởng của kinh tế thế giới, đồng thời có vai trò rất quan trọng trong tiến trình hình thành trật tự thế giới trong tương lai.
Tuy nhiên, Thủ tướng nói, khu vực này đang tiềm ẩn những bất ổn do những diễn biến phức tạp của các điểm nóng và hiện vấn đề đang nhận được nhiều sự quan tâm của công luận quốc tế, khu vực là tình hình ở Biển Đông.
“Chúng tôi cho rằng hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông là lợi ích chung của các nước trong và ngoài khu vực. Những bất ổn, căng thẳng hiện nay chỉ có thể giải quyết khi tất cả các nước, nhất là các nước trực tiếp có yêu sách chủ quyền ở Biển Đông, đều phải nghiêm túc tuân thủ luật pháp quốc tế, Thủ tướng nhấn mạnh.
Bàn về lập trường của Australia trên vấn đề Biển Đông, Giáo Sư Carl Thayer, chuyên gia tại Học viện Quốc phòng giải thích: Australia có quan điểm tương tự như Hoa Kỳ, nhưng kín đáo hơn và rất hiếm khi lên tiếng về vấn đề này ở nơi công cộng.
Australia ủng hộ hoàn toàn chính sách được tuyên bố của ASEAN về Biển Đông, chủ trương kêu gọi tất cả các bên trong cuộc tranh chấp ở Biển Đông tự kiềm chế và tránh các hành động có thể làm gia tăng căng thẳng trong khu vực, cũng như khẩn trương hoàn tất các cuộc thảo luận về một Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông.
Chính sách của Australia là hậu thuẫn cho việc giải quyết tranh chấp lãnh thổ thông qua đối thoại và các biện pháp hòa bình mà không dùng đến sự đe dọa hoặc sử dụng vũ lực, thông qua luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển… Australia cho rằng điều quan trọng là phải đảm bảo an ninh và an toàn hàng hải, bảo đảm quyền tự do lưu thông trên biển và trên không.
Theo ông Thayer, Australia đã thiết lập quan hệ an ninh và quốc phòng với Việt Nam từ năm 1999 khi hai nước trao đổi tùy viên quốc phòng.
Tuy nhiên, mặc dù rất rộng lớn, hợp tác quốc phòng Việt – Australia vẫn chưa bao gồm việc Australia trực tiếp cung cấp phương tiện để giúp đỡ Việt Nam tăng cường an ninh trên biển.
Australia và Việt Nam hiện có bốn cuộc đối thoại về quốc phòng và an ninh.Từ năm 1999 đến nay, hơn 1.200 cán bộ quốc phòng Việt Nam đã được huấn luyện và đào tạo trong khuôn khổ chương trình hợp tác quốc phòng Australia.
Đối với Giáo sư Thayer « Chuyến thăm của ông Nguyễn Tấn Dũng sẽ cung cấp thêm năng lượng cho quan hệ song phương. Hai bên sẽ củng cố thêm quan hệ Đối tác Toàn diện và tiến đến việc nâng quan hệ hiện nay lên thành Đối tác Chiến lược trong tương lai.
Ông Carl Thayer (bìa phải) ảnh BienDong.Net
« Australia và Việt Nam đang chia sẻ nhiều lợi ích tương đồng do các thay đổi về môi trường an ninh trong vùng Ấn Độ – Thái Bình Dương, và sự nổi lên của các vấn đề an ninh phi truyền thống. Australia và Việt Nam có chung lợi ích liên quan đến tình hình ổn định, an ninh khu vực và tăng trưởng kinh tế lâu dài.
Theo Giáo sư Thayer, chuyến viếng thăm của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tạo một đà mới thúc đẩy hai nước phát triển quan hệ song phương.
Quan hệ Đối tác Toàn diện Tăng cường Australia – Việt Nam cho thấy sự khôn khéo của Việt Nam trong việc thực hiện từ lâu nay chính sách « đa phương hóa và đa dạng hóa » quan hệ đối ngoại và tích cực chủ động hội nhập quốc tế.
Quan hệ Đối tác Toàn diện Tăng cường cũng nhấn mạnh vai trò của Australia như một cường quốc bậc trung có thể đóng góp một cách xây dựng không chỉ vào sự phát triển kinh tế và an ninh của Việt Nam, mà cả vào vấn đề an ninh và tăng trưởng kinh tế của khu vực Đông Nam Á, ông Thayer nóii
Việt Nam và Australia đã thiết lập quan hệ ngoại giao từ năm 1973 và đến năm 2009, hai nước nâng quan hệ lên mức Đối tác toàn diện.
Về thương mại, Việt Nam hiện là bạn hàng thứ 15 của Australia và Australia là đối tác thương mại thứ 8 của Việt Nam. Trao đổi mậu dịch hai chiều giữa Việt Nam với Australia đã tăng đều đặn, lên đến gần 6 tỷ đôla trong năm 2014.
BDN