Những người được coi là thân tín của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình thường giữ khoảng cách và hiếm khi tham gia các cuộc trò chuyện bên lề với quan chức phương Tây.
Trở về sau chuyến công tác Mỹ 6 tháng hồi năm 1988, ông Vương Hồ Ninh, cố vấn chính sách cho chủ tịch Trung Quốc, mang theo một tập hồ sơ với 400 trang ghi nhớ.
“Người Mỹ quan tâm tới sức mạnh”, ông viết lại sau khi xem một trận bóng bầu dục tại Học viện Hải quân Mỹ. “Điều này thể hiện tinh thần của người Mỹ. Đó là mong muốn đạt mục tiêu trong thời gian ngắn nhất bằng quyền lực. Người Mỹ duy trì tinh thần này trên mọi lĩnh vực, từ quân sự, chính trị đến kinh tế và hơn thế nữa”.
Theo New York Times, trong chuyến công du Mỹ tuần này của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, ông Vương, 59 tuổi, cán bộ cấp cao thuộc Bộ Chính trị, là thành viên thuộc nhóm chuyên gia tháp tùng nhà lãnh đạo Trung Quốc. Từng làm cố vấn cho hai người tiền nhiệm của Chủ tịch Tập, đồng thời có kiến thức chuyên sâu về xã hội Mỹ, ông Vương quen với nhiều học giả và quan chức Mỹ.
Nhưng những người biết Vương gần đây cho hay, ông hiện giữ khoảng cách và hiếm khi nhận lời mời giao lưu. Một số quan chức Mỹ cũng nói khó mà có thể trò chuyện với ông bên lề các cuộc hội thảo quốc tế.
Giữ khoảng cách
Theo giới quan sát, không chỉ ông Vương mà cả các cố vấn khác đi theo ông Tập đến Mỹ lần này cũng thể hiện thái độ lạnh lùng tương tự, trong đó có ông Lật Chiến Thư, Chánh văn phòng Trung ương đảng, và Lưu Hạc, chuyên gia tư vấn kinh tế hàng đầu của ông Tập.
Vấn đề này được xem như thách thức lớn đối với Mỹ cũng như nhiều quốc gia khác có quan hệ với Trung Quốc. Các nhà phân tích nhận định, về mặt nào đó, chính quyền ông Tập là bộ máy bí ẩn nhất ở Trung Quốc suốt 66 năm qua.
Trước đây, quan chức nước ngoài thường dễ dàng nói chuyện với những cán bộ cấp cao hay trợ lý thân cận của các lãnh đạo Trung Quốc để truyền tải thông điệp. Ví dụ điển hình nhất là ông Chu Ân Lai, thủ tướng Trung Quốc dưới thời cố chủ tịch Mao Trạch Đông. Ông là người bí mật đàm phán với nhà ngoại giao Henry A. Kissinger của Mỹ nhằm thúc đẩy việc tái thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Bắc Kinh và Washington.
Song, dưới thời ông Tập, những kênh liên lạc như vậy không tồn tại.
“Một trong những vấn đề của mối quan hệ Mỹ – Trung hiện nay là chúng ta cơ bản không hiểu gì về họ”, David M. Lampton, chủ nhiệm khoa nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học John Hopkins, đánh giá. “Tôi không nghĩ chúng ta biết ai là người dưới quyền, có khả năng đại diện cho ông Tập Cận Bình”.
Ngoài ra, nhiều chuyên gia cũng cho rằng ông Tập còn có xu hướng duy trì khoảng cách lớn hơn với đối tác và cố vấn, đặc biệt là những nhà kỹ trị trong bộ máy nhà nước, nếu so sánh với các lãnh đạo Trung Quốc khác. Ông dường như thường chỉ tin tưởng vào kiến thức cũng như linh cảm của chính mình mỗi khi đưa ra quyết định.
“Chúng ta đang nhìn thấy nhiều thứ mới mẻ ở ông Tập”, John Delury, tác giả cuốn sách “Tiền tài và Quyền lực” viết về lịch sử Trung Quốc hiện đại, bình luận. “Chưa bao giờ có một khoảng cách lớn như thế giữa người lãnh đạo và các quan chức dưới quyền”.
Bonnie S.Glaser, chuyên gia về châu Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), chia sẻ bà cảm thấy vô cùng bất ngờ trước việc các quan chức Mỹ nói chuyện với đối tác Trung Quốc nhưng “không thể thực sự chắc chắn thông điệp sẽ được chuyển tới ông Tập Cận Bình”.
Dù vậy, ông Tập vẫn sở hữu khoảng 22 nhóm nhỏ luôn sẵn sàng hỗ trợ mình. Họ là những hội đồng chính sách với nhiệm vụ xem xét mọi vấn đề từ kinh tế tới an ninh mạng. Chủ tịch Tập còn thành lập một Ủy ban An ninh Quốc gia, nhóm bí mật có chức năng phối hợp chính sách an ninh để bảo vệ đảng trước mọi mối đe dọa từ cả bên trong và bên ngoài.
Thân tín
 |
|
Vương Kỳ Sơn, Bí thư Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương Trung Quốc. Ảnh: Bloomberg |
Một số chính trị gia Trung Quốc khẳng định ông Tập vẫn có những thân tín của riêng mình. Bí thư Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương Trung Quốc Vương Kỳ Sơn là một người như vậy. Ông là một trong 7 Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị, hiện giữ trọng trách chỉ huy chiến dịch chống tham nhũng quy mô “đả hổ diệt ruồi” do ông Tập khởi xướng.
Xem thêm: Vương Kỳ Sơn – bàn tay sắt truy quét tham nhũng ở Trung Quốc
Ông Lưu Hạc, 63 tuổi, nhà kinh tế có bằng thạc sĩ từ Đại học Seton Hall và Harvard, cũng là người mà ông Tập thường tìm kiếm tư vấn, New York Times dẫn một nguồn tin nội bộ ở Bắc Kinh cho biết. Lưu đứng đầu nhóm chuyên trách các vấn đề tài chính – kinh tế của đảng Cộng sản Trung Quốc.
Ông Lật Chiến Thư, 65 tuổi, Chánh Văn phòng Trung ương đảng, dường như là người thân cận hơn cả. Từ năm 1983 đến 1985, ông Lật là bí thư huyện ủy huyện Vô Cực, tỉnh Hà Bắc, trong khi ông Tập khi đó làm bí thư huyện ủy Chính Định, một huyện “hàng xóm” với ông Lật.
Với tư cách Chánh Văn phòng Trung ương đảng, ông Lật phụ trách mọi vấn đề liên quan đến ông Tập. Ông cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng đường lối chính sách và ngoại giao. Hồi tháng ba, ông được cử tới Moscow để gặp Tổng thống Vladimir Putin nhằm chuẩn bị cho chuyến thăm của ông Tập tới Nga hai tháng sau đó. Nhiệm vụ này dưới thời các chủ tịch Trung Quốc khác thường thuộc về Ủy viên Quốc vụ.
Hai người “rất coi trọng nhau” và “thường cùng uống rượu”, một nguồn tin am hiểu vấn đề cho hay.
Ông Tập cũng thường xuyên được nhận hỗ trợ từ những người thân cận là thành viên trong gia đình hoặc con cháu, họ hàng của các lãnh đạo đảng trước đây. Trong số này có tướng Lưu Nguyên, 64 tuổi, Chính ủy Tổng cục Hậu cần Quân đội Trung Quốc, con trai cố chủ tịch Lưu Thiếu Kỳ.
Lưu Nguyên là người góp phần thúc đẩy cuộc truy quét tham nhũng trong quân đội được Chủ tịch Tập khởi xướng. Lưu bắt đầu sự nghiệp từ một quan chức dân sự ở Hà Nam sau đó vươn lên trở thành phó chủ tịch tỉnh trước khi chuyển sang hoạt động trong ngành quân đội với hàm thiếu tướng.
Ông Lưu luôn chỉ trích mạnh mẽ nạn tham nhũng trong quân đội. Ông cũng là quan chức quân đội đầu tiên dám thách thức quyền lực của tướng Cốc Tuấn Sơn, cựu phó chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần Quân đội Nhân dân Trung Quốc, và tướng Từ Tài Hậu, cựu phó chủ tịch Quân ủy Trung ương. Đây là hai “hổ lớn” bị vây bắt trong chiến dịch “đả hổ diệt ruồi” của ông Tập.
“Ông Lưu có vai trò rất quan trọng”, Christopher K. Johnson, chuyên gia về Trung Quốc thuộc CSIS, nhận xét. “Ông ấy duy trì một quan điểm mạnh mẽ với Mỹ, không quá thân thiện.”
