Tình hình Biển Đông ngày 9/9: Mỹ và Nhật Bản dường như bất lực nhìn Trung Quốc lộng hành xâm chiếm chủ quyền trên Biển Đông thậm chí Washington – Tokyo cũng không thể hỗ trợ trực tiếp cho các quốc gia đang bị Bắc Kinh bắt nạt.
Biển Đông trở thành chủ đề chính trong Hội nghị thượng đỉnh Đông Á tại Lào hôm 8/9. Ngay trước thềm hội nghị, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã kêu gọi Bắc Kinh tuân thủ phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế. Nhật Bản cũng khẳng định “tất cả các bên liên quan cần thực thi phán quyết của Tòa án”. Trước đó, hôm 12/7, Tòa quốc tế đã ra phán quyết phủ nhận tuyên bố chủ quyền phi lý “đường chín đoạn” của Trung Quốc trên Biển Đông.
Trong khi Mỹ – Nhật cùng lên tiếng phản đối hành động hung hăng của Trung Quốc trên Biển Đông thì các quốc gia thành viên ASEAN lại né tránh nhắc tới vấn đề này. Cụ thể, các cuộc thảo luận mới chỉ bàn tới tầm quan trọng của việc thực thi luật pháp quốc tế và tránh chỉ trích trực tiếp Trung Quốc. Thậm chí, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte còn không nhắc tới các tranh chấp trên Biển Đông dù chính Manila gửi đơn kiện Trung Quốc lên Tòa trọng tài thường trực ở La Hague, Hà Lan hồi năm 2012.
Nhiều nguồn tin cho rằng sự im lặng của Tổng thống Duterte là phản ứng trước việc nhiều quốc gia lên tiếng quan ngại vấn đề nhân quyền liên quan tới chiến dịch chống ma túy của ông này. Chính Tổng thống Obama cũng đã lên tiếng chỉ trích chiến dịch chống tội phạm của người đồng cấp Philippines.
Trong những năm gần đây, liên minh Mỹ và Nhật Bản đã nhiều lần cùng lên tiếng phản đối Trung Quốc trước nhiều vấn đề mang tính quốc tế. Song cả Washington và Tokyo vẫn không thể kiềm chế Bắc Kinh lộng hành trên các vùng biển. Trong khi đó, nhiều nước trong ASEAN lại không sẵn lòng hy sinh mối quan hệ hợp tác kinh tế với Trung Quốc để nghiêng về phía Mỹ – Nhật phản đối Bắc Kinh.
Theo tờ Nikkei Asian Review, trên thực tế, các cường quốc đang không thể giải quyết nhiều vấn đề mang tính quốc tế bằng con đường đối thoại. Ngay cả chính sách trục châu Á của Mỹ cũng không thể kiềm chế Trung Quốc. Trong khi đó, Mỹ và Nhật Bản từng hy vọng phán quyết của Tòa quốc tế dựa trên Công ước về luật biển của Liên Hợp Quốc sẽ buộc Trung Quốc chấm dứt các hành động xâm phạm chủ quyền trên Biển Đông. Trái lại Bắc Kinh phủ nhận phán quyết trên và còn cáo buộc Mỹ là kẻ phá hoại trật tự thế giới.
“Chúng tôi không còn hy vọng gì vào Mỹ và Nhật Bản. Lựa chọn bây giờ chỉ là các cuộc đối thoại song phương giữa Philippines và Trung Quốc”, một nguồn tin ngoại giao của ASEAN nói.
Về phần mình, Tổng thống Duterte dường như muốn tận dụng phán quyết của Tòa quốc tế để thu hút nguồn hỗ trợ tài chính từ Bắc Kinh.
Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin Nikkei Asian Review, ấn bản tiếng Anh chuyên về kinh tế – chính trị của tập đoàn truyền thông Nikkei của Nhật, ra đời từ năm 2013.