Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte cho phép duy trì cuộc tập trận Balikatan với Mỹ, nhưng hủy 2 cuộc tập trận chung lớn khác ở Biển Đông.
Ngày 8.11, tờ The Rappler dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana thông báo quyết định mới nhất của Tổng thống Rodrigo Duterte về hợp tác an ninh quốc phòng với Mỹ. Theo Bộ trưởng Lorenzana, trong cuộc họp nội các mới đây, ông đã trình bày lợi ích của những hoạt động hợp tác với Washington, đồng minh lâu năm nhất của Manila và đưa ra một số đề xuất mới. “Tổng thống hậu thuẫn tất cả ý kiến của chúng tôi. Bộ Quốc phòng đề xuất rằng hoạt động diễn tập chung nên được tiếp tục, nhưng sẽ giảm những cuộc tập trận lớn liên quan diễn tập đổ bộ”, ông Lorenzana cho biết.
Cụ thể, Philippines sẽ duy trì cuộc tập trận chung thường niên mang tên Balikatan (Vai kề vai), được tổ chức lần đầu vào năm 1991, chủ yếu tập trung vào chống khủng bố, hỗ trợ nhân đạo và ứng phó thiên tai. Tham gia Balikatan, được tổ chức vào tháng 4 – 5 ở Philippines, gồm có cả hải, lục và không quân của hai bên. Ông Lorenzana còn khẳng định số lượng 1.000 binh sĩ tham gia Balikatan của mỗi nước vẫn được giữ nguyên.
Tuy nhiên, 2 cuộc tập trận chung thường niên quan trọng khác liên quan đến thủy quân lục chiến và hải quân là Tập trận hợp tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu trên biển (CARAT) và Tập trận đổ bộ Philippines – Mỹ (Phiblex) sẽ bị hủy. CARAT, bắt đầu từ năm 1995 và thường diễn ra trong tháng 6, nhằm nâng cao khả năng phối hợp giữa tàu hải quân hai nước, còn Phiblex tập trung vào khả năng phối hợp đổ bộ để tái chiếm một hòn đảo của Philippines lọt vào tay đối phương. Ngay trước khi Phiblex lần thứ 33 được tổ chức hồi tháng 10 vừa qua, Tổng thống Duterte đã tuyên bố đây sẽ là “cuộc tập trận cuối cùng” với Mỹ. Đến nay, Washington cho biết vẫn chưa nhận được thông báo chính thức nào từ Manila và tương lai về các cuộc tập trận chung sẽ được thảo luận trong cuộc họp dự kiến diễn ra vào ngày 24.11.
Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng Lorenzana, Tổng thống Duterte đồng ý duy trì Thỏa thuận hợp tác quốc phòng nâng cao (EDCA) với Mỹ được ký năm 2014. Thỏa thuận này đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong chiến lược “xoay trục” tại châu Á – Thái Bình Dương của Mỹ khi có giá trị 10 năm cho phép các lực lượng nước này xây dựng cơ sở tạm thời cũng như đóng trú ngắn hạn tại các căn cứ quân sự ở Philippines. Tương lai của EDCA trở nên bấp bênh sau khi ông Duterte hồi tháng 10 bất ngờ tuyên bố sẽ xem xét lại thỏa thuận, theo Reuters. Nhà lãnh đạo cũng đã nhiều lần tỏ ý sẽ tách xa khỏi Mỹ để tăng cường hợp tác với Nga và Trung Quốc. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh sẽ tham khảo ý kiến của quân đội trước khi đưa ra quyết định cuối cùng về hợp tác an ninh quốc phòng với Washington.
Tàu tuần duyên Philippines trở lại Scarborough
Ngày 8.11, tờ The Philippine Star đưa tin 2 tàu thuộc Lực lượng tuần duyên Philippines (PCG) vừa đến tuần tra xung quanh bãi cạn tranh chấp Scarborough ở Biển Đông. Trong đó có một tàu tuần tra do Nhật Bản cung cấp và một tàu giám sát. Hai tàu này đã đến Scarborough ngày 5.11, nhưng đến nay PCG mới xác nhận. Theo giới chức, nhiệm vụ lần này nhằm theo dõi tình hình và xác minh hoạt động của tàu cá Philippines tại Scarborough. Bãi cạn này bị Trung Quốc phong tỏa từ năm 2012 nhưng tàu Philippines được cho là đã có thể trở lại đánh bắt trong khu vực kể từ sau chuyến thăm Bắc Kinh của Tổng thống Rodrigo Duterte vào tháng trước.