Philippines, nước làm chủ tịch luân phiên của ASEAN năm 2017, ngày 5.1 xác định phán quyết về Biển Đông của Tòa Trọng tài sẽ không có trong chương trình nghị sự Hội nghị cấp cao ASEAN cuối năm nay.
Trung Quốc cấp tập xây đảo nhân tạo phi pháp ở đá Xu Bi, ảnh chụp tháng 12.2015.
Tuy nhiên, hồ sơ Biển Đông sẽ được ưu tiên thảo luận nhân Hội nghị cấp cao của toàn khối Đông Nam Á.
Theo báo mạng Philippines Inquirer, trong cuộc họp báo tại phủ tổng thống Philippines, Thứ trưởng Ngoại giao Philippines phụ trách chính sách, Enrique Manalo, đã khẳng định rằng tranh chấp Biển Đông sẽ chiếm một vị trí ưu tiên trong đề tài được thảo luận nhân Hội nghị cấp cao ASEAN dự kiến vào tháng 11.2017.
Khi được hỏi liệu phán quyết về Biển Đông ngày 12.7.2016 phủ nhận các yêu sách chủ quyền quá đáng của Trung Quốc tại Biển Đông có được thảo luận trong các hội nghị ASEAN năm nay hay không, Thứ trưởng Ngoại giao Philippines cho rằng “thực ra không có nhu cầu thảo luận nào về bản phán quyết của Tòa Trọng tài The Hague”.
Theo ông Manalo, “vì phán quyết này đã là một thực tế đang tồn tại, đã là một phần của luật lệ, của luật pháp quốc tế, do đó, ưu tiên hiện nay là cố gắng có được bộ quy tắc ứng xử”.
Quan chức Philippines nhấn mạnh: “Bản phán quyết của Tòa The Hague sẽ không nằm trong chương trình nghị sự theo nghĩa là nó đã là một bộ phận của luật quốc tế, đã có sẵn ở đó, cho nên không cần phải thảo luận nữa”.
Theo nhà ngoại giao Philippines, khối ASEAN hy vọng sẽ thông qua được một bộ quy tắc ứng xử COC để giảm thiểu căng thẳng trong vùng biển đang tranh chấp giữa Trung Quốc với các láng giềng trong đó có 4 nước Đông Nam Á là Philippines, Việt Nam, Malaysia và Brunei.
RFI dẫn lời Thứ trưởng Ngoại Giao Philippines xác định: “Vấn đề Biển Đông dĩ nhiên nằm trong chương trình nghị sự của ASEAN. Trong thực tế, trong suốt năm, chúng tôi sẽ tiếp tục công việc đang làm là tập trung vào Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) vốn chưa hoàn chỉnh”.
Hướng đi chính của Philippines, theo ông Manalo, là ASEAN cùng hợp tác với Trung Quốc để cố gắng đạt được một khuôn khổ chung cho COC vào cuối năm 2017.
Đại diện Philippines cố trấn an các đồng minh ASEAN khi cho rằng với tư cách là chủ tịch khối Đông Nam Á, Manila sẽ hành xử vì lợi ích quốc gia, nhưng đồng thời đáp ứng được các mối quan tâm của các thành viên khác trong ASEAN.