Giới chuyên gia Trung Quốc cho rằng Mỹ không thể ngăn cản Trung Quốc lại gần các đảo nhân tạo mà Bắc Kinh xây dựng trái phép trên Biển Đông. Nếu Washington cố tình gây sức ép, Bắc Kinh sẽ có hành động “đáp trả”.
Tàu chiến Trung Quốc trên Biển Đông.
Trong phiên điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ hôm 11/1, ông Rex Tillerson, người được Tổng thống đắc cử Donald Trump chỉ định làm tân Ngoại trưởng nhấn mạnh Bắc Kinh đã hành động trái phép khi tiến hành xây dựng các đảo nhân tạo trên Biển Đông và đưa vũ khí quân sự ra những khu vực này. Theo ông Tillerson, hành động của Trung Quốc cũng giống như việc “Nga sáp nhập bán đảo Crimea thuộc Ukraine” hồi năm 2014.
Ông Tillerson còn nhấn mạnh: “Mỹ buộc phải gửi đi thông điệp rõ ràng với Trung Quốc. Thứ nhất, Bắc Kinh phải chấm dứt hành động xây đảo nhân tạo trái phép. Thứ hai, hành động tiếp cận các hòn đảo này cũng là phạm pháp”.
Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) dẫn lời giới chuyên gia Trung Quốc cho rằng tuyên bố của ông Tillerson đã minh chứng cho nhận chính chính quyền tương lai của Tổng thống đắc cử Donald Trump “thiếu kinh nghiệm ngoại giao”. Cũng theo giới chuyên gia Trung Quốc, mọi nỗ lực ngăn cản của Mỹ sẽ chỉ khiến Trung Quốc đẩy mạnh hoạt động quân sự và thậm chí thiết lập vùng nhận diện phòng không trên Biển Đông.
Cụ thể, ông Wu Xinbo, Trưởng khoa Nghiên cứu Mỹ tại Đại học Phúc Đán ở Thượng Hải nhận định: “Cái gì cần xây cũng đã xây xong. Áp lực từ quân đội Mỹ càng tăng sẽ chỉ khiến Trung Quốc tăng cường triển khai quân sự”.
Theo ông Wu, Mỹ sẽ chỉ có thể tiếp tục hoặc tăng cường điều động tàu chiến làm nhiệm vụ “đảm bảo tự do hàng hải” trên Biển Đông chứ không thể ngăn Trung Quốc tiếp cận các đảo nhân tạo. Bởi Mỹ không phải là một bên tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông. Do đó, Mỹ chỉ có thể hành động trên danh nghĩa bảo vệ tự do hàng hải.
Còn ông Yuan Zheng, nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học xã hội Trung Quốc cho rằng trong tương lai, ứng cử viên Ngoại trưởng Mỹ Tillerson sẽ “không dám” thực hiện những gì đã tuyên bố trong phiên điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ hôm 11/1.
“Tôi cho rằng Mỹ sẽ không ngăn cản Trung Quốc tiếp cận các hòn đảo nhân tạo trên Biển Đông. Trung Quốc không phải là Cuba và Biển Đông cũng không phải là biển Caribbean. Biển Đông cũng không chịu áp lực từ tầm ảnh hưởng của Mỹ”.
Cũng theo ông Yuan, Bắc Kinh có thể thiết lập vùng nhận diện phòng không trên Biển Đông một khi Mỹ cố tình ngăn cản Trung Quốc tiếp cận các hòn đảo nhân tạo.
Cả hai chuyên gia Yuan và Wu cho rằng những tuyên bố của ông Tillerson không chỉ tạo thêm căng thẳng cho mối quan hệ ngoại giao giữa Washington và Bắc Kinh mà còn chứng minh ứng cử viên Ngoại trưởng Mỹ là người thiếu kinh nghiệm ngoại giao.
“Những tuyên bố cứng rắn của ông Tillerson sẽ chỉ gây bất lợi cho quan hệ Mỹ – Trung. Nhưng đây lại là những điều mà Quốc hội Mỹ muốn nghe”, ông Yuan nói.
Ngoài ra, giới chuyên gia Trung Quốc cho rằng Bắc Kinh sẽ có hành động đáp trả nếu Mỹ đơn phương tăng cường các lệnh trừng phạt mà Liên Hợp Quốc (LHQ) vốn đã áp đặt với Triều Tiên. Bởi hành động này sẽ nhắm vào các công ty Trung Quốc bị cáo buộc bắt tay với Bình Nhưỡng như lời ông Tillerson nói trong phiên điều trần.
Trước đó, ông Tillerson cáo buộc Trung Quốc không còn là “đối tác đáng tin” của Mỹ trong việc gia tăng sức ép buộc Triều Tiên từ bỏ chương trình hạt nhân và tên lửa. Ứng cử viên Ngoại trưởng Mỹ cũng ủng hộ việc áp đặt “lệnh trừng phạt lần thứ hai” với các công ty Trung Quốc vi phạm lệnh trừng phạt của LHQ.
Theo ông Wu, chính quyền của Tổng thống Barack Obama đã áp đặt lệnh trừng phạt lần thứ hai với một công ty Trung Quốc hoạt động tại thành phố biên giới Đan Đông thuộc tỉnh Liêu Ninh vì có quan hệ làm ăn với Triều Tiên. Tuy nhiên, Trung Quốc sẽ không chấp nhận bị áp đặt thêm ngoại trừ lệnh trừng phạt của LHQ.
“Nếu Mỹ đơn phương tăng thêm lệnh trừng phạt và gây khó khăn cho các công ty Trung Quốc, chính quyền Bắc Kinh sẽ lên tiếng phản đối và có hành động đáp trả”, ông Wu nói.
Còn ông Zhang Tuosheng, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách đối ngoại thuộc Tổ chức Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Trung Quốc nhận định tuyên bố của ông Tillerson cho thấy Washington đang mất kiên nhẫn trước các vấn đề liên quan tới Triều Tiên.
“Nếu chính quyền của ông Trump thực thi các chính sách như ông Tillerson tuyên bố, tình hình trên bán đảo Triều Tiên sẽ chỉ ngày càng xấu thêm”, ông Zhang chia sẻ.
Đáng nói, dù cáo buộc Trung Quốc không tuân thủ các thỏa thuận thương mại và sở hữu trí tuệ song ông Tillerson vẫn nhấn mạnh: “Chúng ta không nên để những bất đồng ảnh hưởng tới các lĩnh vực mang lại lợi ích cho đôi bên”.