Căng thẳng trên Biển Đông do Trung Quốc khơi mào, thì chính Bắc Kinh phải có trách nhiệm hạ nhiệt, đó mới là cách hành xử có trách nhiệm của một nước được gọi là nước lớn.
Tân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis
Trong thời gian qua, những phát biểu từ Tokyo của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis về Biển Đông đã phần nào xoa dịu lo lắng của Bắc Kinh về khả năng xung đột, đối đầu Trung – Mỹ ở vùng biển chiến lược này.
Sau khi các quan chức khác trong Nội các Tổng thống Donald Trump như Ngoại trưởng Rex Tillerson ám chỉ khả năng phong tỏa hải quân với các đảo nhân tạo Trung Quốc xây trái phép ở Biển Đông, ông James Mattis kêu gọi các nước nỗ lực hết khả năng để có thể giải quyết tranh chấp bằng ngoại giao.
Chính ý tưởng mà ông chủ Lầu Năm Góc đã như “xóa tan những đám mây chiến tranh mà nhiều người lo sợ chúng đang tích tụ trên bầu trời Biển Đông”, hay “Mattis đã truyền cảm hứng lạc quan ở đây rằng, những chuyện này có thể không phải xấu như mô tả trước đây” phía Trung Quốc đang nghĩ như vậy. Đổi lại, dường như Bắc Kinh đang có những bước chuẩn bị thỏa hiệp và nhượng bộ với Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Donald Trump.
Về vấn đề Biển Đông, trong thời gian tranh cử ông Donald Trump rất ít khi nhắc đến. Nhưng ông cam kết sẽ tăng cường sức mạnh quân sự Mỹ, tăng số chiến hạm hiện có từ 274 chiếc lên 350 chiếc.
Sau khi đắc cử, ông điện đàm với nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn. Có người chỉ trích ông, tại sao không bàn bạc với Bắc Kinh trước khi nghe điện của Tiến sĩ Văn, ông trả lời bằng cách hỏi ngược lại về Biển Đông: “Trung Quốc xây dựng các pháo đài quân sự quy mô lớn ở Biển Đông, họ có hỏi chúng ta không?”
Ông Trump đã thật sự quan tâm đến quốc phòng, Donald Trump đã ký sắc lệnh Tổng thống yêu cầu tân chủ nhân Lầu Năm Góc: Đánh giá hiện trạng vũ khí trang bị, hoạt động huấn luyện quân sự, duy trì bảo dưỡng vũ khí đạn được, trình độ hiện đại hóa của vũ khí khí tài, cùng Bộ trưởng Tài chính lên kế hoạch mở rộng năng lực quân sự trong năm tài khóa 2017.
Sắc lệnh này cho thấy Trump đã không quên những điều ông ta nói khi cam kết tranh cử. Và cho đến nay, đây cũng là sắc lệnh rõ ràng duy nhất nhằm vào sự trỗi dậy quân sự của Trung Quốc.
Trong ngày 4/2 khi tướng James Mattis tuyên bố lập trường của Mỹ về Biển Hoa Đông và Biển Đông tại Tokyo, thì ông Dương Khiết Trì đã điện đàm với Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ, kêu gọi đảm bảo giữ ổn định quan hệ song phương.
Trung Nam Hải đang tích cực lôi kéo quan hệ với chính phủ mới của Hoa Kỳ, âm thầm cam kết sẽ “tìm cách giải quyết” những vấn đề mà ông Donald Trump nêu ra, những vấn đề này, phía Mỹ đặc biệt quan tâm.
Theo các nhà nghiên cứu, Trung Quốc đang tính toán, chỉ cần có những thỏa hiệp nhất định với Mỹ về Biển Đông, thương mại, hối đoái, Bắc Triều Tiên là có thể đổi lấy 2 điều cam kết từ nước Mỹ: Một là Mỹ sẽ không làm gì tổn hại đến vai trò lãnh đạo, cầm quyền của đảng Cộng sản Trung Quốc. Hai là nước Mỹ dưới thời Donald Trump sẽ vẫn tiếp tục tôn trọng nguyên tắc “một nước Trung Quốc”.
Đồng thời, Trung Nam Hải đã tính toán kỹ những mối quan tâm, lưu ý của ông Donald Trump, bao gồm thương mại, tỉ giá đồng nhân dân tệ, vấn đề Bắc Triều Tiên và Biển Đông, nhưng Donald Trump chưa động đến những vấn đề nhân quyền.
Tân Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson
Nay Donald Trump công khai tuyên bố trong diễn văn nhậm chức: không can thiệp vào nội bộ nước khác, không áp đặt hệ giá trị Mỹ, nước nào thấy hay thì học. Từ lâu Trung Quốc luôn xem Mỹ là “chủ mưu diễn biến hòa bình” tìm cách gây “bạo loạn lật đổ” chính quyền Trung Quốc. Thì bây giờ, Bắc Kinh cho đây là một thời cơ tốt, chỉ cần Washington không động đến vấn đề “an toàn chế độ”, “an toàn chính quyền” thì mọi vấn đề khác đều có thể thương lượng được.
Trong cuộc họp báo với Tổng thống Donald Trump, Thủ tướng Anh Theresa May khẳng định thêm: “Thời kỳ Anh – Mỹ can thiệp vào các quốc gia có chủ quyền với ý đồ bắt cả thế giới phải theo mô hình của mình đã qua rồi”.
Hiển nhiên những phát biểu này của nguyên thủ Anh – Mỹ đã khiến Trung Nam Hải yên tâm hơn.
Liệu rằng Trung Quốc có thể tạm thời ăn no, ngủ kỹ được không?