Cuộc bầu cử tổng thống Hàn Quốc diễn ra vào thời điểm nước này đang gặp nhiều khó khăn do tác động từ các nước Đông Á. Các ứng cử viên phải đối mặt nhiều thách thức, gồm mối đe dọa gia tăng từ CHDCND Triều Tiên, sự trả đũa của Trung Quốc với Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) được Seoul triển khai…
Về khó khăn trong nước, nổi lên là nền kinh tế Hàn Quốc chậm lại, áp lực cải tổ các tập đoàn gia đình (chaebol) vốn đóng vai trò trung tâm trong vụ bê bối tham nhũng dẫn đến bà Park bị phế truất. Vụ bê bối tham nhũng đã nhấn chìm phe bảo thủ, từ đó tăng lợi thế dẫn đầu cho cựu Chủ tịch đảng Dân chủ đối lập Moon Jae-in.
Ông Moon Jae-in chính là người đã thua bà Park trong cuộc bầu cử tổng thống hồi năm 2012. Ông được xem là đại diện của cựu Tổng thống Roh Moo-hyun, từng là trợ lý cấp cao của cựu tổng thống. Hơn hai tháng trước ngày tòa án phán quyết phế truất bà Park, ông Moon đã dẫn đầu tỷ lệ ủng hộ trong các cuộc thăm dò.
Theo thăm dò mới nhất của Realmeter, tỷ lệ ủng hộ ông Moon là 36,1%, dẫn hơn 20 điểm so với hai đối thủ chính. Đó là Thủ tướng kiêm Quyền Tổng thống Hwang Kyo-ahn của phe bảo thủ (14,2%) và Thống đốc tỉnh Nam Chungcheong Ahn Hee-jung của phe tự do (12,9%). Một số nhân vật chính như Thị trưởng Seoul Park Won-soon, Thị trưởng Seongnam Lee Jae-myung và Thống đốc tỉnh Nam Chungcheong Ahn He-jung, từng được xem là đối thủ tiềm năng của ông Moon, nhưng không gây ấn tượng lớn. Nghị sĩ Ahn Cheol-soo từng là một đối thủ tiềm năng của ông Moon khi rời Đảng Dân chủ thành lập Đảng Nhân dân, cũng bị lu mờ.
60 ngày cho chuộc chuẩn bị bầu cử là thời gian quá ngắn cho các chính trị gia bảo thủ hồi phục sau vụ bê bối tham nhũng. Hiện phe bảo thủ không có đối thủ nặng ký so với ông Moon. Trước đó cựu Tổng Thư ký Liên hợp quốc Ban Ki-moon đã rời cuộc đua hồi tháng 2, thể hiện sự thất vọng với các phe phái chính trị đối lập của đất nước. Khi Ban Ki-moon không tham chiến, Thủ tướng kiêm Quyền Tổng thống Hwang nghiễm nhiên trở thành một đại diện tiềm năng của phe bảo thủ.
Các nghị sĩ Đảng Saenuri cầm quyền, nay là Đảng Hàn Quốc Tự do, đã chia thành 2 nhóm trung thành và phản đối bà Park trước khi 30 nghị sĩ tách ra thành lập Đảng Bareun. Thông tin từ hai Đảng Hàn Quốc Tự do và Bareun cho hay phe bảo thủ sẽ cố kết để có ít nhất một cơ hội chống phe tự do sau phán quyết của tòa, nhưng triển vọng vẫn chưa rõ ràng.
Đến hiện tại chưa có nhân vật bảo thủ nào, trừ Thủ tướng kiêm Quyền Tổng thống Hwang, đạt tỷ lệ ủng hộ cao trong các cuộc thăm dò. Thống đốc tỉnh Nam Gyeongsang Hong Joon-pyo thuộc Đảng Hàn Quốc Tự do cầm quyền và Nghị sĩ Yoo Seong-min thuộc Đảng Bareun đạt tỷ lệ ủng hộ quá thấp: 3,3% và 3,2%. Việc ông Yoo rời đảng cầm quyền bị một số cử tri bảo thủ xem là hành động trốn tránh trách nhiệm, tự đánh mất cơ hội trở thành một ứng cử viên tổng thống. Shin Yul, Giáo sư Đại học Myongji, cho biết: “Rất có thể Đảng Hàn Quốc Tự do cầm quyền và Đảng Bareun sẽ không liên minh đề cử ứng cử viên duy nhất”.
Sau khi bà Park bị phế truất, các cử tri bảo thủ có thể đoàn kết lại để tìm kiếm một thay đổi kịch tính. Kim Hyung-joon, Giáo sư Đại học Myongji, dẫn các kết quả thăm dò cho thấy, chỉ có 20% số người trả lời thăm dò là cử tri bảo thủ, nhưng tỷ lệ sẽ cao hơn khi cuộc đua tổng thống thực sự bắt đầu. Các chuyên gia khác cho rằng, liên minh các đảng bảo thủ sẽ không đủ mạnh để tạo thay đổi lớn trong cuộc đua tổng thống. Yu Yong-wha, Giáo sư chính trị tại Đại học Dongguk cho biết: “Phán quyết của tòa án có thể xem là một dấu chấm hết cho Đảng Hàn Quốc Tự do cũng như nhóm ủng hộ bà Park. Nhưng cũng chưa thể nói ông Moon là ứng cử viên chính trong cuộc đua. Tình thế có thể thay đổi bất cứ lúc nào. Phải đợi đến cuối tháng 3 này”.
Trong lúc này,Hàn Quốc đang phải đối mặt các nguy cơ ngày càng tăng từ Triều Tiên. Bởi vậy, an ninh quốc gia sẽ là một trong những chủ đề tranh cử nổi bật và là yếu tố ảnh hưởng kết quả bầu cử. Một trong những tranh luận nóng nhất liên quan hệ thống THAAD của Mỹ tại Hàn Quốc, đã bắt đầu được triển khai từ ngày 6-2.
Có hai luồng ý kiến trái ngược: Trong khi Đảng Hàn Quốc Tự do cầm quyền và Thủ tướng kiêm Quyền Tổng thống muốn triển khai THAAD để tăng cường khả năng phòng thủ trước các nguy cơ gia tăng từ Triều Tiên, thì hầu hết ứng cử viên phe tự do đều phản đối. Ý kiến của phe tự do phù hợp với Trung Quốc. Bởi Bắc Kinh luôn phản đối THAAD, coi đó là một mối đe dọa an ninh và đã có nhiều biện pháp trả đũa kinh tế với Seoul, như cấm các hãng du lịch bán tour Hàn Quốc. Do đó, cử tri sẽ chú ý giải pháp mỗi ứng cử viên đưa ra để giải quyết căng thẳng với Bình Nhưỡng và tranh cãi ngoại giao với Bắc Kinh.
Về đề xuất sửa đổi Hiến pháp cũng gây tranh luận gay gắt giữa các ứng cử viên. Từ lâu Hiến pháp bị chỉ trích nặng nề vì đã trao quyền quá mức cho tổng thống. Đảng Hàn Quốc Tự do, Đảng Nhân dân và Đảng Bareun nêu ý kiến nên tìm cách sửa đổi Hiến pháp trước cuộc bầu cử tổng thống. Còn ông Moon thì tuyên bố việc đó nên tiến hành dưới thời chính phủ mới.
Một trong những lựa chọn được đề xuất bởi những người ủng hộ sửa đổi Hiến pháp là thay đổi thời gian nắm quyền tổng thống từ nhiệm kỳ duy nhất 5 năm hiện nay thành nhiệm kỳ 4 năm và cho phép tái cử. Theo các chuyên gia, cách cử tri phản ứng với quan điểm của mỗi ứng cử viên về việc sửa đổi Hiến pháp sẽ có vai trò chính trong việc xác định người chiến thắng cuộc đua tổng thống.
Về vấn đề cải tổ các chaebol, vốn đóng vai trò trung tâm trong vụ bê bối tham nhũng, dẫn đến bà Park bị phế truất, ngày càng nóng trong xã hội Hàn Quốc. Hàng triệu cử tri phản đối bà Park hy vọng vụ bê bối tham nhũng này sẽ đóng vai trò chất xúc tác cải tổ nhằm kìm hãm ảnh hưởng chính trị của các chaebol.
Phán quyết phế truất bà Park vào thời điểm gia tăng căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên và trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Tiến bộ vũ khí hạt nhân của Triều Tiên đã gây thêm lo lắng khi nước này phóng 4 tên lửa đạn đạo vào vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) Nhật Bản ngày 6-3.
Khi còn làm tổng thống, bà Park đã có kế hoạch cứng rắn chống chương trình hạt nhân của Triều Tiên, trái ngược với một số người tiền nhiệm. Bà Park cũng đã tạo dựng quan hệ gần gũi hơn với Trung Quốc, nhưng mối quan hệ đã căng thẳng sau khi Seoul chấp thuận triển khai THAAD. Đục nước béo cò, ông Moon là ứng cử viên hưởng lợi lớn nhất, khi kêu gọi phải “xem xét lại” THAAD và muốn tìm kiếm đối thoại với Bình Nhưỡng.
Cuộc chạy đua giành ghế Tổng thống ở Hàn Quốc đang trong giai đoạn cao trào. Xem ra ứng cử viên nào ngả theo phía Bắc Kinh thì có lợi (!). Người Trung Quốc có câu: “Chổi ngắn không quét được nhện xa”. Tuy nhiên, vào lúc này Bắc Kinh đang vung chổi, nhân sự kiện THAAD.