Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị mới đây tuyên bố: “Tình hình Biển Đông đang dịu đi, thậm chí căng thẳng giảm và giảm một cách đáng kể”. Nhưng sự thật thì Biển Đông đang nóng lên chứ không như sự lấp liếm của ông Vương.
Kể từ khi Tòa trọng tài LHQ tại La Hay, hồi tháng 7-2016, ra phán quyết bác bỏ yêu sách phi lý của Trung Quốc về “Đường lưỡi bò”, Bắc Kinh vẫn phớt lờ sự phản đối của nhiều nước. Các hoạt động quân sự hóa những hòn đảo đã cướp được ở Biển Đông vẫn tiếp tục gia tăng với mức độ dày đặc.
Trung Quốc vẫn tìm mọi cách biến những hòn đảo thuộc chủ quyền của nước khác thành những kho thuốc súng, thành những trận địa hạt nhân, nơi đáp máy bay trực thăng, trận địa tên lửa…. Tuần qua, đích thân Thủ tướng Lý Khắc Cường kêu gọi Quốc hội Trung Quốc cho tăng thêm quân tiếp viện, tăng thêm sự hiện diện ở các vùng biển mà Bắc Kinh từng đơn phương tuyên bố chủ quyền một cách phi pháp.
Tại một cuộc họp báo bên lề Quốc hội, Ngoại trưởng Vương Nghị nói:“Tại thời điểm này, nếu ai đó khuấy động hay gây rắc rối, họ sẽ không được ủng hộ, trái lại sẽ phải đối mặt với sự phản đối của cả khu vực. Ngay cả Trung Quốc và Hoa Kỳ, nếu chúng ta thay đổi ý tưởng của mình, các vùng biển rộng lớn sẽ trở thành môi trường rộng lớn cho hợp tác… Chúng tôi chắc chắn sẽ không cho phép tình trạng ổn định này bị phá hoại hoặc cản trở”.
Thử ai là người khuấy động Biển Đông? Xin thưa chỉ có Trung Quốc.
Chính nước này vừa tiếp tục ban hành bất hợp pháp lệnh cấm đánh bắt cá trong một phạm vi biển bao trùm lên toàn bộ khu vực quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Bắc Kinh cũng vừa nới rộng “thẩm quyền xét xử” ra cả vùng Biển Đông đang tranh chấp, theo bản báo cáo của Toà án NDTC Trung Quốc. Mới đây nhất, họ chẳng thèm úp mở, nói trắng phớ rằng, nước này vừa đóng xong giàn khoan lớn hơn giàn khoan Hải Dương-981 và có thể sắp tới sẽ đưa ra Biển Đông. Họ còn tuyên bố về việc xây nhà máy điện sử dụng năng lượng hạt nhân, lắp đặt các thiết bị quan trắc dưới lòng biển…
Hôm cuối tháng 2,Trung Quốc và ASEAN vừa nhóm họp để đàm phán về Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC). Các bên dự liệu sẽ tiến hành một hội nghị nữa tại Philippines trong tháng 6 tới, để cuối năm 2017 có thể chính thức hóa một bộ luật ứng xử có tính ràng buộc về pháp lý để kiểm soát những tranh chấp tại Biển Đông. Tuy nhiên, tại cuộc họp vừa qua vẫn tiếp tục nảy sinh nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời.
Không thể trả lời là bởi các bên liên quan chưa nhất trí được việc xác định những thực thể nào tại Biển Đông là có tranh chấp. Vì trước sau Trung Quốc nhát quyết đưa ra tuyên bố chủ quyền đối với gần như toàn bộ vùng biển. Ngoài ra, ASEAN cũng gặp nhiều khó khăn trong việc đề ra một chiến lược đoàn kết để phản bác yêu sách phi pháp của Trung Quốc. Trong khi đó, Bắc Kinh đang dùng quân bài kinh tế để chia rẽ nội bộ ASEAN.
Từ khi ông D. Trump lên nắm quyền tại Nhà Trắng, cuộc đọ sức giữa Trung Quốc và Mỹ cùng các nước đồng minh đang có dấu hiệu gia tăng. Từ đầu tháng 3, tình hình Biển Đông trở nên hết sức căng thẳng. Tổng thống D.Trump tuy đang gặp một số khó khăn về nội bộ nhưng đã tuyên bố dứt khoát về các chính sách đối nội và đối ngoại, thể hiện thái độ cứng rắn với Trung Quốc cả về kinh tế, tài chính và quốc phòng.
Về Biển Đông, các Bộ trưởng Quốc phòng và Ngoại giao Mỹ còn tỏ ra mạnh mẽ hơn cả Tổng thống trong việc đối đầu với Bắc Kinh. Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis nhiều lần khẳng định giữ nguyên và củng cố liên minh quân sự với các nước châu Âu và châu Á, như Nhật Bản, Ấn Độ, Philippines, Indonesia… Mỹ sẽ kiên quyết bảo vệ tự do thông thương hàng hải và hàng không quốc tế trong vùng, kiên quyết chống lại việc độc chiếm và biến các đảo nhân tạo thành căn cứ quân sự. Bộ trưởng Ngoại giao Rex Tillerson tuyên bố không ai được phép cưỡng chiếm các đảo nhân tạo trong vùng biển quốc tế.
Về chuyến thăm thị sát siêu hàng không mẫu hạm USS Gerald R. Ford hôm 3/3 tại Virginia, ông chủ Nhà Trắng cam kết sẽ xốc lại sức mạnh quân sự Mỹ. Phát biểu trên tàu sân bay USS Gerald R. Ford, D. Trump cảnh báo đối thủ tiềm tàng của Mỹ (ám chỉ Trung Quốc): “Chớ có dại đối đầu với nước Mỹ, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng!”.
Tiện thể ông D.Trump công bố rằng, sức mạnh quân sự Mỹ là không nước nào sánh nổi. Sắp tới ông sẽ đề nghị Quốc hội tăng thêm 10% ngân sách quốc phòng để đóng mới vũ khí trang bị. Ông D.Trump không giấu diếm: “Hàng không mẫu hạm này và những tàu sân bay lớp Gerald R. Ford trong tương lai sẽ thể hiện sức mạnh quân sự Mỹ trên các đại dương”.
Chính quyền mới khẳng định mạnh mẽ: “Hòa bình thông qua sức mạnh”. Mỹ và các nước đồng minh có quyền thực hiện tự do hàng hải và hàng không phù hợp với pháp luật quốc tế ở mọi vùng biển quốc tế, mà Biển Đông là một trong số những địa bàn quan trọng nhất do sự tấp nập dày đặc của hàng hải thế giới. Ngày 28/2/2017, tàu sân bay USS Carl Vinson vừa kết thúc một lịch trình hải hành như các cuộc diễn tập từng xẩy ra trước đây. Đô đốc James Kilby chỉ huy Cụm tàu này nói đây là một hoạt động FONOP thông thường. Tuy nhiên, các nhà quan sát quân sự đều cho rằng đây là một hành động nhằm thăm dò, nắn gân Bắc Kinh. Thử xem nước này phản ứng ra sao khi một Cụm tàu tác chiến hiện đại Mỹ tiến sát vào các hòn đảo nhân tạo trong quần đảo Trường Sa mà Trung Quốc đã “nhào nặn”. Trong suốt cả năm 2016, Trung Quốc đã mở rộng và kéo dài thêm các đường băng, xây dựng thêm hải cảng, đặt nhiều bệ phóng tên lửa tầm ngắn và khi cần có thể thay bằng tên lửa tầm trung, cùng với nhiều căn cứ radar, doanh trại, nhà nghỉ cho khách du lịch.
Trong một diễn biến khác, ngày 13/3, Hãng tin Reuters trích ba nguồn tin khác nhau, cho biết Hải quân Nhật Bản sẵn sàng triển khai một chiến hạm lớn nhất tại Biển Đông. Đây sẽ là việc thể hiện sức mạnh chưa từng có của Nhật Bản trong khu vực kể từ sau Thế Chiến II. Tàu khu trục sân bay trực thăng Izumo dự kiến sẽ ra khơi vào tháng 5/2017 và sẽ ghé các nước Singapore, Indonesia, Philippines và Sri Lanka trước khi tham gia các cuộc tập trận chung vào tháng 7 với Hải quân Mỹ và Ấn Độ ở Ấn Độ Dương.
Tàu Izumo dài 249 mét, lớn bằng những chiếc hàng không mẫu hạm thời Thế chiến thứ II của Nhật Bản. Tàu có thể chứa đến 9 chiếc trực thăng. Izumo cũng tương tự như những chiếc hàng không mẫu hạm tấn công đổ bộ của Thủy quân lục chiến Mỹ, nhưng không có khoang cho tàu và máy bay hạ cánh. Nước này quy định tàu Izumo là một khu trục hạm, vì hiến pháp cấm mua vũ khí tấn công. Con tàu sẽ giúp cho Nhật Bản phô diễn sức mạnh quân sự vượt ra khỏi lãnh thổ của mình. Người Nhật không nói nhiều và cũng không đòi hỏi chủ quyền ở Biển Đông, nhưng gần đây đã chủ động nhận nhiều trọng trách hơn trong việc làm giảm nhiệt trên Biển Đông.
Biển Đông sẽ có hòa bình ổn định hay xung đột và đối đầu?
Một câu hỏi nhức nhối và không dễ trả lời.
Có điều, mọi người dân Việt Nam cũng như các nước có tranh chấp về biển đảo luôn lo lắng khi nhìn ra Biển Đông, khi nghĩ về Biển Đông. “Hòa bình thông qua sức mạnh” – tuyên bố của Mỹ đã rõ, nhưng chắc chắn không phải là sức mạnh của cái lưỡi. Hãy chờ xem!