Bộ trưởng Ngoại giao Úc, bà Julie Bishop, trong phát biểu ngày 13-3 kêu gọi tôn trọng vai trò của luật pháp quốc tế trong việc giải quyết xung đột khu vực.
Bài phát biểu của bà trước Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN – Úc khai mạc tại Sydney vào ngày 16-3 đã bị rò rỉ trên báo Australian Financial Review.
Theo đó, bà Bishop nêu thẳng thắn rằng “Trật tự dựa luật lệ được thiết kế để điều chỉnh hành vi và sự ganh đua giữa các quốc gia và đảm bảo các nước cạnh tranh một cách công bằng và theo cách không đe dọa các nước khác hoặc gây bất ổn cho khu vực hoặc thế giới”.
Theo Hãng tin Reuters, bài phát biểu này không chỉ tên rõ Trung Quốc nhưng rõ ràng là nhắm đến nước này bởi Trung Quốc đã lấn chiếm trái phép hầu hết các đảo, đá ở Biển Đông và thậm chí đơn phương tôn tạo và quân sự hóa các địa điểm đã chiếm đóng được.
Phát biểu mạnh mẽ của bà Bishop được đánh giá là nhằm tăng cường nỗ lực của Úc xây dựng một liên minh với các nước trong khu vực để chống lại quyết tâm lấn chiếm của Trung Quốc ở Biển Đông – nơi 1/3 lượng vận chuyển đường biển đi qua đây.
Ông Nick Bisley – giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học La Trobe ở Melbourne (Úc), nhận định: “Úc đang cố gắng thuyết phục ASEAN chấp nhận quan điểm Trung Quốc là nhân tố phá vỡ quy tắc mà các bên sẽ có lợi hơn khi tuân thủ theo. Nếu ASEAN đồng tình theo chiều hướng đó, sẽ củng cố đáng kể vị thế của Úc”.
Mối quan hệ giữa Úc và Trung Quốc có dấu hiệu căng thẳng tăng lên nhanh trong những tháng gần đây, sau những cáo buộc của Úc về việc Bắc Kinh tìm cách can dự, thao túng chính trường Úc và việc Úc muốn ngả theo Mỹ tham gia tuần tra bảo vệ tự do hàng hải ở Biển Đông.
Trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Úc Malcolm Turnbull tại Washington gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nhấn mạnh rằng “rất muốn” Úc tham gia Chiến dịch Tự do hàng hải (FONOP) của Mỹ trên Biển Đông.
Báo The Australian ngày 1-3 thậm chí cho rằng Bắc Kinh đang đặt Úc vào tình trạng đóng băng quan hệ ngoại giao, đình hoãn các chuyến thăm cấp bộ trưởng, hoãn chuyến thăm của Ngoại trưởng Úc và đưa ra một loạt các cuộc trao đổi cấp thấp.
Quyết định đó được đưa ra sau chuyến thăm của Thủ tướng Turnbull đến Mỹ mà Thời Báo Hoàn Cầu của Trung Quốc mô tả như là “người tiên phong chống Trung Quốc”.