Thái độ tiền hậu bất nhất của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte trong thời gian qua chung quanh vấn đề Biển Đông đã khiến dư luận quốc tế ngán đến tận cổ. Là một quốc gia từng kiện Trung Quốc ra Tòa trọng tài LHQ, bỗng nhiên Manila, đứng đầu la Duterte quay ngoắt, trở nên “bạn bè tốt” với láng giềng Bắc Kinh.
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Mới đây bên lề Hội nghị Thượng đỉnh lần thứ 32 của Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) hôm 28/4, ông Duterte bỗng xoa dịu Việt Nam. Ông nói với Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc: Manila không bao giờ từ bỏ chiến thắng pháp lý mà Tòa Trọng tài Thường trực Liên hợp quốc đã dành cho nước này, khi Tòa phán quyết bác bỏ tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc với hầu hết Biển Đông. Duterte nói thế nhưng ai còn tin được giọng lưỡi ông ta?
Theo phát ngôn viên của nhà lãnh đạo Philippines được đăng trên tờ Asian Nikkei Reivew, dẫn lời ông Harry Roque, Tổng thống Duterte đã “trao đổi thân mật” với ông Phúc: “Chúng tôi không bao giờ bỏ qua. Manila không để sang một bên chiến thắng pháp lý mà tòa đã tuyên bố ủng hộ chúng tôi”. Ông Duterte nói với lãnh đạo Việt Nam mạnh mẽ thế nhưng cách đây chưa lâu khi thăm Trung Quốc ông đã hết lời ca ngợi Trung Quốc, ca ngợi Tập Cận Bình là người vĩ đại. Và rằng, chơi với ai tốt, được hưởng lợi thì Philippines chơi! Ông Duterte đã tuyên bố tìm mọi cách cải thiện quan hệ với Trung Quốc sau khi Bắc Kinh hứa giúp Manila xây dựng cơ sở hạ tầng và nhiều việc khác.
Trước chuyến công du tới Trung Quốc hồi đầu tháng 4, Tổng thống Philippines Duterte nói chắc như dao chém đá, rằng cần phải tăng cường quan hệ với Bắc Kinh bởi Trung Quốc sẵn sàng đầu tư vào Philippines. Ông nói: “Tôi cần Trung Quốc. Hơn ai hết tại thời điểm này, tôi cần Trung Quốc”, “Tôi đơn giản là yêu mến Tập Cận Bình. Ông ấy là người thấu hiểu các vấn đề của tôi và sẵn lòng giúp đỡ, vì thế tôi sẽ nói cảm ơn Trung Quốc”.
Thật là lưỡi không xương.
Xin độc giả nhớ lại Manila dưới thời của Tổng thống Aquino Benigno đã kiện Trung Quốc ra Tòa và phán quyết được đưa ra hôm 12 /7/ 2016 (chỉ hai tuần sau khi Tổng thống Duterte lên cầm quyền).
Phán quyết của Tòa dựa trên Công ước Quốc tế về Luật Biển (UNCLOS) khẳng định: Trung Quốc “không có cơ sở pháp lý” để đòi hỏi chủ quyền với đường đứt khúc chín đoạn, hay còn gọi là “đường lưỡi bò”, trên Biển Đông. Nay thì phán quyết ấy chẳng được cả Trung Quốc và Philippines coi là gì. Không những thế Bắc Kinh mới đây đã vẽ đường chín đoạn nét rời thành nét liền, từ “lưỡi bò” thành “lưỡi hổ”. Chả thấy ông bạn vàng Duterte ỏ ê gì chuyện này…
Không những thế chính quyền của ông Duterte còn tìm cách theo đuổi khai thác dầu khí chung với Trung Quốc ở Biển Đông. Trong chuyến thăm Trung Quốc hồi đầu tháng 4, một trong những nội dung quan trọng của hai bên là hợp tác cùng khai thác dầu khí. Qua đó ông Duterte đã giành được khoản viện trợ trị giá 3,8 tỷ pesos (tương đương 73 triệu USD) từ Bắc Kinh, cùng các khoản cam kết đầu tư lên đến 9 tỷ USD từ các công ty Trung Quốc.
Còn cách đây hai năm, trong chuyến công du đầu tiên đến Trung Quốc sau khi lên nắm quyền hồi năm 2016, ông Duterte đã giành được khoản tín dụng cùng với các cam kết đầu tư trị giá 24 tỷ USD.
Hôm 28/4 sau khi kết thúc hội nghị thượng đỉnh, các nhà lãnh đạo ASEAN nhấn mạnh tới sự cần thiết phải duy trì hòa bình ở Biển Đông.Trao đổi với các phóng viên nước ngoài tại Manila, Ngoại trưởng Philippines Alan Peter Cayetano nói chung chung rằng, ASEAN đã lên tiếng “quan ngại” và nêu lên “những vấn đề” về việc khai thác chung giữa Philippines và Trung Quốc, mặc dù họ “tôn trọng” đặc quyền của Philippines.
Trong bối cảnh ấy, lời trấn an của ông Duterte với ông Phúc chỉ cốt nhằm xoa dịu những quan ngại của ASEAN.
Việt Nam và Philippines đã ký quan hệ đối tác chiến lược hồi cuối năm 2015 trước mối lo chung về âm mưu độc chiếm Biển Đông củaTrung Quốc. Tuy nhiên, quan hệ song phương chỉ mới tập trung vào thương mại và nông nghiệp,chưa đi vào các hợp tác an ninh quốc phòng. Vì sao vậy, chắc chắn là do Manila muốn tránh làm Bắc Kinh nổi giận mà giáng đòn trừng phạt.
Thật là cái kiểu bắt cá hai tay rất xấu chơi của ông Duterter. Người Việt Nam gọi đích ranh những người như thế là con hoạt đầu.