Sau khi bình luận Bắc Kinh đã giành được quyền “sở hữu” Biển Đông, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đối mặt với những lời phân tích mang tính phê phán từ một chuyên gia của chính nước ông.
Theo trang tin tiếng Anh ABS-CBN của Philippines, ông Florin Hilbay, cựu cố vấn pháp luật của chính phủ nước này, nói rằng “thái độ thua bại của Duterte có thể dẫn đến việc công nhận không chính thức về tình trạng chiếm đóng của Trung Quốc”.
Ông Hilbay dùng từ “Biển Tây Philippines”, theo cách gọi của người Philippines khi nói về Biển Đông: “Tuyên bố gần đây của Tổng thống Duterte về việc Trung Quốc chiếm đóng một số thực thể ở Biển Tây Philippines không tương thích với nghĩa vụ hiến pháp của ông ta về việc bảo vệ lãnh thổ quốc gia và thực thi chiến thắng của chúng tôi trong vụ kiện của Philippines chống lại Trung Quốc”.
Dưới thời chính quyền tiềm nhiệm của ông Duterte, Philippines với sự ủng hộ của đồng minh Hoa Kỳ, đã nộp đơn kiện tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông ra tòa án quốc tế ở La Hay, Hà Lan. Phán quyết của tòa án được đưa ra vào tháng 7/2016, trong đó bác bỏ cơ sở pháp lý về đường 9 đoạn của Bắc Kinh. Đây được coi là một cơ sở quan trọng cho các nước nhỏ có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông như Việt Nam, Philippines khi chống lại sự bành trướng của Trung Quốc trong khu vực.
Tuy nhiên, vài tháng sau khi phán quyết được đưa ra, Tổng thống mới nhậm chức Duterte đã quay lưng với mối quan hệ đồng minh hàng thập kỷ với Hoa Kỳ để xây dựng mối quan hệ ấm cúng hơn với Trung Quốc. Quyết định này được đưa ra sau khi ông Duterte bị Mỹ và các nước phương Tây lên án gay gắt vì cuộc càn quét ma túy đẫm máu khiến hàng ngàn người bị giết hại ngoài vòng pháp luật.
Trong chuyến thăm Trung Quốc vào tháng 10/2016, Tổng thống Duterte nói phán quyết của tòa án quốc tế La Hay về Biển Đông “chỉ là một mảnh giấy”.
Cựu cố vấn pháp luật Hilbay chỉ trích ông Duterte không thực thi nghĩa vụ cần có của ông ta khi tuyên bố Biển Đông đã nằm trong tay Trung Quốc.
Theo ABS-CBN, ông Hilbay nói: “Ít nhất, Tổng thống phải phản đối hành động của Trung Quốc để xác nhận tính hợp lệ cho quyền lợi của chúng tôi. Thái độ thua bại của ông Duterte có thể dẫn đến việc công nhận không chính thức đối với tình trạng chiếm đóng của Trung Quốc. Trung Quốc nên và phải bị nhìn nhận là một kẻ cư ngụ bất hợp pháp [ở Biển Đông] bởi vì đó là tình trạng thực tế của họ, căn cứ theo phán quyết của tòa án La Hay”.
Jay Batongbacal, giám đốc của Viện UP về Hải dương học và Luật biển, cho biết những tuyên bố của ông Duterte có thể được sử dụng làm bằng chứng về sự thừa nhận chống lại lại lợi ích của Philippines.
“Tuyên bố này có thể được hiểu là sự công nhận về ‘quyền sở hữu’ của Trung Quốc, mặc dù theo luật pháp quốc tế, nguyên tắc chung là các vùng biển không thuộc sở hữu của bất kỳ Nhà nước nào.”