Cách đây khoảng 30 năm, tức là sau cải cách quãng 10 năm, nhiều người Trung Quốc nghĩ rằng sống ở Mỹ chẳng khác nào thiên đường. Đến thập niên đầu của thế kỷ 21 thì tình hình đã khác hẳn. Thậm chí một số nhà nghiên cứu Trung Quốc lạc quan cho rằng, Mỹ đang tụt lại phía sau. Nhiều vấn đề về kinh tế của Trung Quốc đã vượt Mỹ.
Chàng trai trẻ Tề Hạo Hàm, 25 tuổi, một vũ công khá nổi tiếng của đoàn Ba lê Quốc gia Trung Quốc tên Tề Hạo Hàm, 25 tuổi, được coi là người có ảnh hưởng lớn đến Daniil Simkin – vũ công chính của Nhà hát Ba lê Mỹ, đã say sưa nói về các điệu nhảy và các vũ công xuất sắc của Mỹ. Nay thì sự ngưỡng mộ của anh với nước Mỹ đã sụp đổ, khicuộc chiến thương mại Mỹ – Trung đã đẩy Trung Quốc tới bên bờ vực thẳm của kinh tế. “Chiến, chiến, chiến!”, Tề Hạo Hàm viết trên mạng xã hội như vậy. Vũ công này kêu gọi nhân dân hãy bình tĩnh, đứng vững. Tề nói: “Quyết định tăng mức thuế quan lên hàng hóa Trung Quốc của Mỹ có thể hủy diệt ngược lại họ. Trung Quốc đã chuẩn bị sẵn sàng để đáp trả”.
Từ lâu người Trung Quốc luôn coi nước Mỹ như một nguồn cảm hứng. Ở đó có những tòa nhà chọc trời, nơi có sức mạnh tài chính khổng lồ, sức mạnh quân sự vô song. Vậy mà mấy năm nay Mỹ trở thành đối thủ chiến lược. Các cơ quan tuyên truyền của Bắc Kinh kiên trì luận điệu: Mỹ là quốc gia thù địch, là “đế quốc cố gắng ngăn chặn Trung Quốc”. Chính phủ Trung Quốc đã có nhiều biện pháp thúc đẩy nền kinh tế, song họ rất lo lắng nếu bế tắc trong đàm phán với Mỹ kéo dài. Cuối cùng sẽ thiệt hại nặng nề tới thu nhập quốc dân, tới đời sống người dân.
Thêm nữa, sự kiện này sẽ ảnh hưởng uy tín của chính quyền bởi lời cam kết tăng trưởng kinh tế liên tục cần được bảo đảm. Nếu nhưTrung Nam Hải hành động quá thận trọng, có thể quần chúng sẽ nghi ngờ, mất niềm tin. Người Trung Quốc đang thức tỉnh, rời khỏi giấc mơ Mỹ, nếu không nói là hoàn toàn vỡ mộng.
Có nhiều tư liệu minh chứng rằng, người dân Trung Quốc vẫn nghèo hơn nhiều so với người dân Mỹ. Điều lạ là, độ tự tin của dân chúng vào nền kinh tế lại cao hơn rất nhiều so với Mỹ và Châu Âu. Qua các cuộc khảo sát đều cho thấy, người tiêu dùng Trung Quốc lạc quan hơn nhiều so với người dân Mỹ và Châu Âu. Nguyên nhân chủ yếu khiến người dân Trung Quốc lạc quan là do sự bùng nổ chưa từng có của Trung Quốc trong lịch sử kinh tế hiện đại thế giới. Đã có khoảng 800 triệu người Trung Quốc thoát khỏi cảnh đói nghèo (con số này cao gấp 2,5 lần tổng dân số Mỹ).
Tuy còn nhiều bất cập nhưng chất lượng cuộc sống của người dân Trung Quốc được cải thiện nhiều mặt. Nước này có dự báo, những người sinh năm 2013 được dự đoán sẽ sống lâu hơn từ 7 đến 10 năm so với thế hệ sinh năm 1990.
Anh Wu Haifeng, chuyên viên phân tích tài chính 37 tuổi, người có thu nhập 78 nghìn USD/năm, con của một gia đình trồng ngô ở Trung Quốc cho biết: Chúng tôi có cảm giác như Trung Quốc sẽ luôn vững mạnh như thế này mãi mãi”.
Trong sự phát triển ấy Trung Quốc vẫn lo lắng những ảnh hưởng của tư bản Mỹ. Theo khảo sát toàn quốc được Trung tâm nghiên cứu Pew công bố năm 2016, có tới 45% người Trung Quốc coi sức mạnh và ảnh hưởng của Mỹ là mối đe dọa lớn đối với đất nước họ. Và vì thế Mỹ đã cố gắng ngăn chặn Bắc Kinh trở nên hùng mạnh như họ.
Cuộc chiến thương mại kéo dài trong suốt một năm qua và tiếp tục gia tăng căng thẳng càng khiến người Trung Quốc tin vào quan điểm đó. Vụ tập đoàn viễn thông Trung Quốc Huawei đang vướng vào các tranh chấp với Mỹ trong bối cảnh leo thang căng thẳng là một thí dụ. Không chỉ đánh vào kinh tế, Mỹ cũng thắt chặt các hạn chế về thị thực dành cho sinh viên và học giả Trung Quốc, đây là các biện pháp mà Washington cho là nhằm kiềm chế hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ và gián điệp.
Trước những diễn biến phức tạp, khó lường, các chuyên gia cho rằng, văn hóa Mỹ đã ảnh hưởng sâu sắc đến Trung Quốc. Và vì thế khó mà tẩy chay các sản phẩm của nước này như Trung Quốc từng tìm mọi cách tẩy chay hàng hóa của Nhật Bản và Hàn Quốc.
Giấc mơ Mỹ đã sụp đổ. Nhưng không chơi với một người khổng lồ, nhất là khi họ lại đang đứng ở bên này chiến tuyến với Mỹ thì liệu tình hình Trung Quốc có ổn không? Chắc chắn là không! Không chỉ thiệt hại về kinh tế. Cái đáng lo hơn là chính trị, là văn hóa.