Hồi đầu năm nay CHủ tịch Trung quốc Tập Cận Bình từng có cuộc gặp gỡ với Tổng thống Philippines bàn về việc cùng khai thác chung dầu khí trên biển Đông. Theo đó, Trung Quốc chỉ “làm giúp” là chính, lấy 40% sản lượng, còn Philippines hưởng 60%. Âm mưu đó đã không thành.
Mới đây Manila lại tỏ ra cứng rắn hơn, tiếp tục đẩy mạnh việc khai thác ở những khu vực mà Bắc Kinh cho là thuộc vùng EEZ của Trung Quốc. Sáng 12/11, Chính phủ Philippines bất ngờ công bố cho phép Tập đoàn năng lượng Philippines PXP được quyền khai thác mỏ dầu khí Malampaya ở Biển Đông, cùng với các khu vực mỏ khác trong khu vực. Quyết định này khiến Trung Nam Hải choáng váng, cho rằng Manila là kẻ phản phúc, kẻ “xâm lược”.
Mỏ dầu khí Sampaguita tại Bãi Cỏ Rong có trữ lượng dầu khí lên tới 26 ngàn tỷ m3 khối khí thiên nhiên, là khu vực vô cùng dồi dào nguồn năng lượng. Nhìn thấy được tiềm năng tại đây, càng khiến cho Trung Quốc không thể từ bỏ tham vọng chiếm lấy vùng biển này.
Không chỉ có thế, Philippines còn cho phép tập đoàn PXP khai thác cả mỏ khí Sampaguita tại khu vực Bãi Cỏ Rong (Philippines gọi là Recto Bank). Khu vực vốn xảy ra tranh chấp trong nhiều năm qua giữa Philippines và Trung Quốc. Tập đoàn PXP tuyên bố thẳng thừng, rằng việc khai thác dầu khí tại các khu vực này nhằm bảo đảm nguồn khí đốt tự nhiên cho Philippines, không để vào tay “nước ngoài”. Dự kiến sẽ khai thác trong thười gian 25 năm, mang lại doanh thu rát lớn cho đất nước nhỏ bé này.
Đương nhiên là Bắc Kinh hết sức tức tối, nhưng hiện tại chưa thấy phản ứng. Khu vực nà trước đây Chính phủ Philippines giao cho tập đoàn năng lượng PXP thăm dò khai thác. Thế nhưng các hoạt động của tập đoàn này đã bị tàu hải cảnh Trung Quốc bằng mọi cách uy hiếp, xua đuổi. PXP đành phải gác lại cho đến nay.
Việc khai thác ở những khu vực mà Bắc Kinh cho là xâm phạm chủ quyền của Trung Quốc chứng tỏ Philippines đã có những động thái cứng rắn. Đây không chỉ là là làm kinh tế đơn thuần mà chính là nhằm tăng cường khả năng phòng thủ tại Biển Đông, bất chấp sự đe dọa của của ông láng giềng lớn.
Cố vấn an ninh quốc gia Philippines, ông Hermogenes Esperon, cố vấn an ninh quốc gia Philippines tuyên bố: “Bất kỳ sự đầu tư nào dành cho Hải quân cũng đều đem lại lợi ích to lớn cho việc phát triển, bảo vệ lãnh thổ hàng hải của chúng ta, đồng thời phát triển được tiềm năng kinh tế biển mà chúng ta đang có, đặc biệt là tại Biển Đông.”
Các nước ASEAN đã hiểu rất rõ những hành động bất chấp pháp luật quốc tế của Trung Quốc, bởi nước này thường xuyên có những hành động bắt nạt các nước yếu thế như Thái Lan, Philippines và Việt Nam, nhằm mục tiêu thống trị chính trị, quân sự và kinh tế tại Biển Đông. Tổng thống Duterte cho biết ông Tập Cận Bình đã đề nghị mua cổ phần kiểm soát năng lượng trong một thỏa thuận chung nhằm mua chuộc Philippines bỏ qua phán quyết chủ quyền trên Biển Đông. Nhưng Philippines kiên quyết bác bỏ, không sa vào bẫy của Trung Quốc.
Dư luận quốc tế hoan nghênh Philippines.Mặc dù động thái này có thể làm cho căng thẳng tại Biển Đông tăng cao. Nhưng đó cũng là hành động đúng mức, tác động rất lướn đến các nước khác trong khu vực, rằng không thể chỉ tuyên bố chung chung mà cần có những hành động cụ thể. Các nước trong khu vực đoàn kết lại thì Trung Quốc sẽ không dám làm mưa làm gió trên biển Đông.