Nhận lời mời của Đại tướng Ngô Xuân Lịch, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng phòng Việt Nam, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Espe đã thăm chính thức Việt Nam từ ngày 19 đến 21/11. Bên cạnh các nội dung liên quan hợp tác song phương, hai bên đã trao đổi quan điểm, lập trường về tình hình Biển Đông.
1. Trong buổi tiếp Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper chiều ngày 19/11, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc hoan nghênh Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ thăm Việt Nam; khẳng định, chuyến thăm này đóng góp thiết thực vào phát triển quan hệ hai nước. Việt Nam hết sức coi trọng phát triển quan hệ hợp tác toàn diện với Mỹ, luôn coi Mỹ là một trong những đối tác quan trọng hàng đầu, hợp tác trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và thể chế chính trị của nhau, góp phần duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương và trên thế giới, đồng thời bảo đảm gìn giữ hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng không, hàng hải ở Biển Đông, tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982). Về phía Mỹ, Bộ trưởng Mark Esper khẳng định mạnh mẽ, Mỹ ủng hộ lập trường của Việt Nam và ASEAN về vấn đề Biển Đông. Mỹ sẽ nỗ lực đóng góp tích cực vào bảo đảm hòa bình, ổn định, tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông.
Ghi nhận ý kiến của Bộ trưởng Mark Esper, Thủ tướng Việt Nam đề nghị hai bên tiếp tục tham vấn, phối hợp trên diễn đàn đa phương, nhất là diễn đàn do ASEAN chủ trì, ủng hộ các diễn đàn quốc phòng do Bộ Quốc phòng Việt Nam tổ chức trong năm 2020. Thủ tướng đề nghị Mỹ hỗ trợ Việt Nam trong hoạt động Gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc, nhất là trong bảo đảm hoạt động của Bệnh viện dã chiến cấp 2 của Việt Nam ở Sudan. Thủ tướng cũng khẳng định quyết tâm của Việt Nam nỗ lực phát triển thương mại cân bằng, bền vững với Mỹ; tin tưởng rằng, với quyết tâm và thiện chí của hai bên, Việt Nam và Mỹ sẽ đưa quan hệ hợp tác phát triển sâu rộng và hiệu quả. Năm 2020, Việt Nam đảm nhiệm Chủ tịch ASEAN, Thủ tướng trân trọng và mong được đón Tổng thống Mỹ và Bộ trưởng Quốc phòng và các quan chức Mỹ tham dự các sự kiện quốc tế quan trọng liên quan nhân dịp này. Khẳng định Chính phủ Việt Nam ủng hộ hợp tác quốc phòng hai nước, Thủ tướng đề nghị trong thời gian tới, Bộ Quốc phòng hai nước cần có biện pháp triển khai hiệu quả các văn bản thỏa thuận đã ký và thống nhất, cũng như Tuyên bố chung của Lãnh đạo cấp cao hai nước; khẳng định Việt Nam sẽ tiếp tục hợp tác đầy đủ và hiệu quả trong vấn đề tìm kiếm quân nhân mất tin, mất tích (MIA).
2. Trong cuộc hội đàm giữa Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam Ngô Xuân Lịch và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Mark Esper ngày 20/11, hai bên đánh giá kết quả hợp tác quốc phòng Việt Nam – Mỹ thời gian qua tiếp tục phát triển tích cực, đạt hiệu quả thiết thực, phù hợp với mối quan hệ Đối tác toàn diện; đáp ứng được nguyện vọng và lợi ích của nhân dân hai nước, nhất là trong lĩnh vực khắc phục hậu quả chiến tranh như: Tìm kiếm quân nhân mất tin, mất tích; rà phá bom mìn, xử lý chất độc da cam/dioxin; tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc; công tác đào tạo, quân y; trao đổi kinh nghiệm nâng cao năng lực thực thi pháp luật trên biển; cứu nạn cứu trợ thảm họa và hỗ trợ nhân đạo… Thời gian tới, hai bên thống nhất tiếp tục đẩy mạnh các nội dung hợp tác đã xác định trong Bản Ghi nhớ về thúc đẩy hợp tác quốc phòng ký năm 2011, Tuyên bố Tầm nhìn chung về quan hệ quốc phòng ký năm 2015 và Kế hoạch hợp tác giai đoạn 2018-2020; trong đó tập trung vào các lĩnh vực: Trao đổi đoàn cấp cao; tăng cường cơ chế tham vấn, đối thoại, hợp tác giải quyết hậu quả chiến tranh… Trước mắt, hai bên tập trung phối hợp triển khai Dự án xử lý môi trường ô nhiễm dioxin tại khu vực sân bay Biên Hòa; tìm kiếm cứu nạn, cứu trợ thảm họa và hỗ trợ nhân đạo; an ninh biển, quân y, đào tạo tiếng Anh; nghiên cứu nhu cầu hợp tác về công nghiệp quốc phòng và gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc.
Hai bên đã trao đổi về tình hình Biển Đông thời gian gần đây, trong đó nhất trí cần duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương và trên thế giới, bảo đảm gìn giữ hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng không, hàng hải ở Biển Đông, tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS 1982. Mỹ tái khẳng định việc ủng hộ lập trường của Việt Nam và ASEAN về vấn đề Biển Đông, cam kết sẽ nỗ lực đóng góp tích cực vào bảo đảm hòa bình, ổn định, tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông.
3. Trong cuộc tiếp Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper của Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng, Bộ trưởng Mark Esper hoan nghênh những phát triển thực chất và hiệu quả của quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam-Mỹ trong thời gian qua, khẳng định Mỹ coi trọng và mong muốn tăng cường, làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác với Việt Nam trên tất cả các lĩnh vực, trong đó hợp tác quốc phòng là một thành tố quan trọng. Bộ trưởng Mark Esper chúc mừng Việt Nam được bầu làm Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021 và đảm nhận Chủ tịch ASEAN năm 2020; cam kết phối hợp, ủng hộ Việt Nam hoàn thành tốt các cương vị trên. Tại cuộc tiếp, Thường trực Ban Bí thư và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cũng đã trao đổi về một số vấn đề khu vực và quốc tế mà hai bên cùng quan tâm. Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper khẳng định Mỹ ủng hộ việc giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, tôn trọng đầy đủ các tiến trình ngoại giao và pháp lý, bảo đảm an toàn và tự do hàng hải, hàng không ở khu vực.
4. Phát biểu tại Học viện Ngoại giao, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper ngày 20/11, Chia sẻ về chuyến thăm 4 nước châu Á gồm Hàn Quốc, Thái Lan, Phillipines và cuối cùng là Việt Nam nhân dịp dự Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+) tại Thái Lan, một chủ đề xuyên suốt trong các cuộc gặp của ông với các đối tác là trong suốt nhiều thập kỷ qua, một trật tự dựa trên luật lệ quốc tế mà đã mang lại an ninh, thịnh vượng cho khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và việc cần thiết phải duy trì trật tự này trước những thách thức đang nổi lên. Về quan hệ song phương, dẫn chứng câu chuyện Hai Bà Trưng, Bộ trưởng Esper bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với tinh thần tự cường bất khuất của dân tộc Việt Nam; khẳng định Mỹ coi trọng quan hệ Đối tác toàn diện với Việt Nam; nhấn mạnh Mỹ mong muốn một nước Việt Nam vững mạnh, độc lập, thịnh vượng, đóng vai trò ngày càng quan trọng tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Đánh giá cao những bước phát triển mạnh mẽ trong quan hệ trên tất cả các lĩnh vực kể từ khi hai nước bình thường hóa quan hệ đến nay, Bộ trưởng Quốc phòng Esper nhấn mạnh hợp tác quốc phòng tiếp tục là điểm sáng trong quan hệ song phương; cam kết sẽ tiếp tục hợp tác với Việt Nam thúc đẩy quan hệ hai nước phát triển thực chất và hiệu quả hơn trong thời gian tới; đặc biệt là trên các lĩnh vực an ninh hàng hải, gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc, hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa… Hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh sẽ tiếp tục là trọng tâm, nền tảng của hợp tác quốc phòng song phương, với việc Mỹ nỗ lực hỗ trợ Việt Nam tẩy độc dioxin tại các điểm nóng, rà phá bom mìn…; đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong việc giúp đỡ Mỹ tìm kiếm quân nhân mất tích trong chiến tranh thời gian qua; và khẳng định Mỹ cam kết hỗ trợ Việt Nam tìm kiếm bộ đội Việt Nam hy sinh trong chiến tranh.
Về các vấn đề quốc tế và khu vực, Bộ trưởng Esper khẳng định sự ủng hộ lâu dài của Mỹ đối với khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở; đồng thời, nhấn mạnh cam kết của Mỹ nhằm duy trì trật tự dựa trên luật lệ, thúc đẩy hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển tại khu vực quan trọng này, trong đó có việc ủng hộ quyền khai thác tài nguyên của các quốc gia trong vùng đặc quyền kinh tế của mình.Về vấn đề Biển Đông, Bộ trưởng Esper tái khẳng định ủng hộ việc giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông bằng các biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế. Đánh giá cao vai trò ngày càng tăng của Việt Nam với việc đảm nhận Chủ tịch ASEAN 2020, Bộ trưởng Esper khẳng định Mỹ sẽ phối hợp chặt chẽ với Việt Nam hoàn thành tốt nhiệm vụ quan trọng này; tiếp tục ủng hộ vai trò trung tâm và đoàn kết của ASEAN, cũng như thúc đẩy quan hệ Đối tác chiến lược ASEAN – Mỹ.