Bất chấp sự phản đối của Trung Quốc, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký thông qua Đạo luật Nhân quyền và Dân chủ Hồng Công nhằm bảo vệ quyền dân chủ cho người dân Đặc khu này, điều này đã khiến quan hệ Mỹ – Trung trở nên căng thẳng hơn.
Mỹ tiếp tục kêu gọi Trung Quốc tôn trọng cam kết về Hồng Công
Phát biểu tại Đại học Louisville ở Kentucky, Ngoại trưởng Mỹ Pompeo (2/12) kêu gọi Trung Quốc tôn trọng quy chế bán tự trị của Hồng Công và tìm ra một giải pháp phi bạo lực cho cuộc khủng hoảng này. Theo Ngoại trưởng Mỹ Pompeo: “Mỹ kiên quyết ủng hộ giới lãnh đạo Trung Quốc tôn trọng cam kết (trong hiệp ước trao trả Hồng Công), yêu cầu tất cả những người liên quan tới tiến trình chính trị thực hiện điều này không gây ra bạo lực, và tìm ra một giải pháp tôn trọng chính sách ‘một nước, hai chế độ’ mà giới lãnh đạo Trung Quốc đã chấp nhận”. Ngoài ra, Ngoại trưởng Pompeo cũng nhấn mạnh “người dân Hồng Công muốn Đảng Cộng sản Trung Quốc giữ đúng lời hứa trong hiệp ước năm 1997, hết hạn vào năm 2047”.
Trong khi đó, phát biểu với phóng viên tại Nhà Trắng trước khi khởi hành tới London tham dự Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), Tổng thống Mỹ Donald Trump (2/12) khẳng định: “Đạo luật Hồng Công không tác động tới đàm phán với Trung Quốc”. Theo ông Trump, tuyên bố đạo luật của Mỹ ủng hộ người biểu tình tại Đặc khu Hành chính Hồng Công không giúp cho đàm phán thương mại với Trung Quốc trở nên dễ dàng hơn, song ông tin rằng Bắc Kinh vẫn muốn có một thỏa thuận với Washington.
Đạo luật vừa được ông Trump ký cho phép chính quyền Mỹ trừng phạt các quan chức Hồng Công và Trung Quốc đại lục bị cáo buộc lạm dụng nhân quyền và yêu cầu phải đánh giá thường niên địa vị thương mại ưu đãi mà Washington dành cho Hồng Công. Luật mới sẽ dẫn đến việc Mỹ kiểm tra kỹ hơn các thương vụ bán cho Hồng Công những công nghệ lưỡng dụng, nghĩa là vừa có thể dùng cho mục đích thương mại vừa phục vụ mục đích quân sự, để bảo đảm các sản phẩm đó không bị chuyển về đại lục.
Trung Quốc đáp trả cứng rắn
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh (2/12) cho biết, Trung Quốc sẽ ngừng xem xét việc cấp phép cho các chiến hạm Mỹ dừng nghỉ tại Hồng Công. Theo đó, “bắt đầu từ ngày 2/12, chính phủ Trung Quốc quyết định tạm ngừng xem xét việc cấp phép cho các chiến hạm Mỹ dừng nghỉ tại Hồng Công, đồng thời sẽ có các biện pháp trừng phạt đối với hàng loạt các tổ chức phi chính phủ của Hoa Kỳ”. Theo bà Hoa Xuân Doanh, các biện pháp đáp trả của Trung Quốc sẽ chưa dừng lại ở đây. Trung Quốc sẽ căn cứ vào diễn tiến tình hình để thực thi các hành động cần thiết tiếp theo, kiên định bảo vệ sự ổn định, phồn vinh của Hồng Công, kiên định bảo vệ chủ quyền, an ninh và lợi ích phát triển quốc gia. Ngoài ra, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc tái khẳng định việc “Dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hồng Công” được Tổng thống Mỹ ký thành luật bất chấp sự phản đối gay gắt của Trung Quốc, là hành vi can thiệp nghiêm trọng vào công việc nội bộ của nước này, đồng thời hối thúc Mỹ “sửa chữa sai lầm”.
Các tổ chức phi chính phủ mà phía Trung Quốc tuyên bố trừng phạt như Quỹ quốc gia hỗ trợ dân chủ, Viện quốc gia Dân chủ vì các vấn đề quốc tế, tổ chức Quan sát nhân quyền, Viện Cộng hòa quốc tế, Ngôi nhà tự do và các tổ chức khác. Được biết, Trung Quốc từ lâu đã cáo buộc các tổ chức và chính phủ nước ngoài đứng sau đợt biểu tình suốt 6 tháng qua ở Hồng Công. Trong các tổ chức vừa bị Trung Quốc đưa vào danh sách trừng phạt, Quỹ quốc gia hỗ trợ dân chủ nhận ngân sách trực tiếp từ quốc hội Mỹ, trong khi những tổ chức còn lại nhận tiền từ nhiều nguồn khác nhau.
Đáng chú ý, trong một động thái liên quan, Cảnh sát Trung Quốc cho biết đã tiến hành cuộc diễn tập chống khủng bố quy mô lớn trên một cây cầu nối giữa Hồng Công, Macau và thành phố Chu Hải ở tỉnh Quảng Đông. Theo đó, Cảnh sát cho biết khoảng 1.000 người đã tham gia buổi diễn tập trên. Giới truyền thông nhận định, động thái này của Trung Quốc được cho là nhằm gây sức ép lên người biểu tình đòi dân chủ ở Hồng Công và Macau, trong bối cảnh Macau sắp tổ chức lễ kỉ niệm 20 năm ngày được trao trả về cho Trung Quốc.
Hồng Công tiếp tục căng thẳng
Bất chấp việc Trung Quốc đưa ra các tuyên bố cứng rắn và có các động thái hậu thuẫn chính quyền Hồng Công sử dụng biện pháp mạnh nhằm đàn áp hoạt động biểu tình của người dân, hàng ngàn người dân Hồng Công (1/12) tiếp tục xuống đường biểu tình ở khu vực quận Tiêm Sa Chủy, thuộc bán đảo Cửu Long. Theo hãng thông tấn AP, mục tiêu của những người biểu tình nhằm gia tăng sức ép lên chính quyền đặc khu sau chiến thắng của các ứng cử viên ủng hộ dân chủ trong cuộc bầu cử hội đồng lập pháp cấp quận vào tuần trước. Trước đó, vào sáng cùng ngày, hàng trăm người dân đã tập hợp trước lãnh sự quán Mỹ tại Hồng Công nhằm thể hiện sự cám ơn đối với việc Tổng thống Donald Trump ký phê duyệt đạo luật Hồng Công.
Tuy nhiên, cuộc tuần hành ở khu Cửu Long bị cắt ngắn sau khi cảnh sát sử dụng hơi cay và bắt giữ một số người biểu tình. Cảnh sát thông báo họ đã sử dụng lực vũ lực tối thiểu sau khi “hàng trăm người bạo động ném bom khói” và gạch đá tạo ra sự hỗn loạn.