Ủy ban về giới hạn thềm lục địa (CLCS) hôm 13/12 thông báo Malaysia đã nộp hồ sơ xin công nhận thềm lục địa mở rộng theo Điều 76 của Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS), liên quan đến ranh giới thềm lục địa nằm ngoài 200 hải lý tính từ đường cơ sở. Vụ việc đang thu hút sự quan tâm của dư luận và phía Trung Quốc đã có phản ứng.
Về đề nghị của Malaysia
Theo Ủy ban về giới hạn thềm lục địa (CLCS) và Malaysia, đây là bản đệ trình cho phần còn lại của thềm lục địa Malaysia nằm ngoài 200 hải lý ở phía Bắc Biển Đông. Trước đó, Malaysia và Việt Nam hôm 06/05/2009 cũng đã cùng đệ trình về phần thềm lục địa của hai nước ở phía Nam Biển Đông. Theo Quy tắc về thủ tục của Ủy ban, sự kiện này sẽ được thông báo cho tất cả các quốc gia thành viên Liên hợp quốc, cũng như các quốc gia đã ký kết UNCLOS. Yêu cầu nói trên của Malaysia sẽ được ghi vào chương trình nghị sự kỳ họp thứ 53 của Ủy ban tại New York từ ngày 06/07 đến 21/08/2021. CLCS có chức năng đưa ra các khuyến nghị cho các quốc gia ven biển về thềm lục địa mở rộng, và tư vấn nếu có yêu cầu. Các ranh giới được thiết lập trên cơ sở những khuyến nghị này được chính thức công nhận.
Phản ứng của Bắc Kinh
Ngay sau khi có thông tin trên, Đại diện thường trực của Trung Quốc tại Liên hợp quốc đã cáo buộc Malaysia “xâm phạm nghiêm trọng đến chủ quyền, quyền và quyền tài phán” Bắc Kinh. Cho rằng Kuala Lumpur đang tìm cách thiết lập các giới hạn bên ngoài của thềm lục địa hợp pháp của nó vượt quá giới hạn 200 hải lý. Đại diện thường trực của Trung Quốc cũng kêu gọi CLCS không xem xét đệ trình của Malaysia và đơn phương tuyên bố rằng “Trung Quốc có vùng biển nội địa, lãnh hải và vùng tiếp giáp, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa dựa trên đảo, quần đảo ở Biển Đông. Bắc Kinh cũng không quên lên án Malaysia đã “vi phạm nghiêm trọng chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Trung Quốc tại Biển Đông”. Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng cho biết Malaysia vi phạm các chuẩn mực quan hệ quốc tế.
Đánh giá của giới học giả
Đề nghị của Malaysia áp dụng cho một phần của thềm lục địa kéo dài hơn 200 hải lý ở khu vực phía Bắc của Biển Đông. Động thái này có thể giúp Malaysia thiết lập quyền đối với tất cả các nguồn tài nguyên dưới đáy biển và dưới lòng đất, bao gồm cả trữ lượng dầu khí có thể tồn tại trong khu vực. Trong khi các quốc gia ven biển như Malaysia có thể thiết lập các giới hạn bên ngoài của rìa lục địa hợp pháp của họ về phía biển giới hạn 200 hải lý theo UNCLOS, các nhà quan sát cho rằng hành động này có thể được coi là hành động khiêu khích đối với Trung Quốc.
Giới hạn mới được đề xuất bởi Malaysia đi qua vùng biển giữa quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa, nằm chồng lấn với yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc đối với khu vực này, ông Keith Duo, một trợ lý nghiên cứu tại Viện nghiên cứu quốc gia về Biển Đông ở Hải Nam . Đây là một động thái đơn phương không hữu ích cho việc xây dựng niềm tin lẫn nhau giữa các bên khiếu nại. CLCS là một cơ quan khoa học không có nhiệm vụ xem xét các lĩnh vực có tranh chấp chủ quyền nên không thể giải quyết vấn đề này, giống như khi Việt Nam và Malaysia không đệ trình một bản đệ trình chung tương tự vào năm 2009 trên phần phía Nam của Biển Đông. Bắc Kinh lúc đó rất tức giận và kêu gọi tổng thư ký Liên hợp quốc Ban Ki-moon không xem xét lại vụ việc.
Collin Koh, một nghiên cứu viên của Chương trình An ninh Hàng hải tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam tại Đại học Công nghệ Nanyang của Singapore, cũng lưu ý trường hợp năm 2009. Tuyên bố của Malaysia Malaysia dù sao cũng đã kích động phản ứng của Trung Quốc, theo cách tương tự như những gì đã xảy ra trong năm 2009, theo ông Koh Koh. Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông và đã xây dựng các tiền đồn quân sự trên các đảo nhân tạo mặc dù các yêu sách chồng lấn của Brunei, Malaysia, Philippines, Đài Loan và Việt Nam.
Bắc Kinh và Kuala Lumpur đồng ý thiết lập một cơ chế đối thoại mới để thảo luận về các vấn đề Biển Đông trong chuyến thăm Trung Quốc của Bộ trưởng Ngoại giao Malaysia Saifuddin Abdullah vào tháng 9/2019. Căng thẳng trên Biển Đông trở nên nghiêm trọng kể từ tháng 7, khi Trung Quốc ngang nhiên đưa nhóm tàu khảo sát địa chất hải dương 8 vào hoạt động trong vùng thềm lục địa và đặc quyền kinh tế của Việt Nam ở phía Nam Biển Đông. Đối với Malaysia, hồi tháng 5, một tàu bảo vệ bờ biển Trung Quốc đã được phát hiện khi đang tuần tra ở vùng biển gần Luconia Breakers, một rạn san hô do Malaysia kiểm soát ở cuối phía Nam của Trường Sa, bao gồm một giếng dầu khí được cấp phép cho công ty dầu khí Sarawak Shell có trụ sở tại Washington. Một thành viên cao cấp của Viện các vấn đề quốc tế Singapore, cho biết sự không chắc chắn ngày càng tăng đối với khu vực bị tranh cãi đã thúc đẩy Kuala Lumpur thực hiện bước đi này. Hiện tại, Malaysia đang cố gắng thúc đẩy các tuyên bố chủ quyền của mình trước khi gây sự chú ý của dư luận.