Trong khi các nước triển khai biện pháp ngăn sự lây lan của dịch virus corona gây viêm phổi cấp xuất phát từ Trung Quốc, có một nhân tố ảnh hưởng quyết định tới điều này: sức mạnh kinh tế của Trung Quốc.
Tính tới sáng 4-2, số người chết vì virus corona chủng mới tính riêng ở Trung Quốc đại lục đã lên con số 361, với hơn 17.000 ca nhiễm tổng cộng.
Cấm du khách: vấn đề nhạy cảm
Đã hơn 25 quốc gia và vùng lãnh thổ xác nhận có ca nhiễm virus corona, vốn được cho xuất hiện và bùng phát từ thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, miền trung Trung Quốc.
Vì vậy, các nước trên thế giới buộc phải thực hiện biện pháp cứng rắn với việc nhập cảnh của người Trung Quốc. Các nước giàu có như Mỹ và Úc, vốn đều là đối tác thương mại lớn của Trung Quốc, hiện cấm nhập cảnh đối với toàn bộ du khách nước ngoài nhập cảnh vào hai nước này từ Trung Quốc.
Nhưng với các nước kém phát triển hơn, đây là giải pháp khó thực hiện.
Hãng tin Bloomberg cho rằng các quốc gia kém phát triển hơn buộc phải chọn cách tiếp cận mềm mỏng hơn đối với vấn đề nhập cảnh từ Trung Quốc, do phải cân nhắc giữa mối quan tâm về sức khỏe với tình hình kinh tế và hậu quả tiềm tàng từ chính trị trong nước.
Trung Quốc hiện là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, và dĩ nhiên là đối tác thương mại cũng như nguồn khách du lịch lớn nhất của nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ khác.
Những quốc gia và vùng lãnh thổ chịu sự ảnh hưởng lớn từ Trung Quốc này nếu áp dụng biện pháp ngăn cấm du khách Trung Quốc, phải đối diện nguy cơ sụt giảm doanh thu và tăng trưởng nói chung.
Thêm vào đó, các biện pháp hạn chế như đã nêu cũng có khả năng tạo ra căng thẳng ngoại giao, do giới chức Trung Quốc vừa phải chống dịch virus corona, vừa tìm cách giữ hình ảnh của quốc gia trên toàn cầu.
“Các nước áp dụng hình thức hạn chế du lịch nhắm vào Trung Quốc sẽ cố gắng xem xét cẩn thận đối với bất kỳ căng thăng thẳng chính trị tiềm tàng nào. Một mối đe dọa đại dịch nghiêm trọng, tức một sự bùng phát dịch tiềm năng ở các quốc gia này, sẽ có tác động đến chính trị trong nước của họ, chẳng hạn như bầu cử, và sẽ vượt qua giới hạn địa chính trị.
Tuy nhiên các nước này cũng rất cẩn trọng với cách họ đưa ra quy định giới hạn du khách nhằm tránh chọc giận Bắc Kinh cũng như các hậu quả địa chính trị”, Bloomberg ngày 4-2 dẫn lời Kaho Yu, nhà phân tích cấp cao tại Công ty tư vấn rủi ro Verisk Maplecroft.
Thực tế Trung Quốc đã có phản ứng không hài lòng với một số quy định hạn chế du khách. Quyền đại sứ Trung Quốc tại Israel gần đây còn ví việc Israel hạn chế du khách Trung Quốc với tình huống trong lịch sử, khi người theo đạo Do Thái (của Israel) bị đối xử trong thảm họa diệt chủng thời Đức Quốc xã.
Theo Hãng tin AP, Đại sứ quán Trung Quốc sau đó đã phải xin lỗi về việc này.
Trong một ví dụ khác, sau khi Bộ Ngoại giao Mỹ ban bố tình trạng cảnh báo cao nhất, khuyến cáo công dân ngưng đến Trung Quốc, ngang với cảnh báo dành cho các địa điểm như Iraq và Afghanistan, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng phản đối mạnh mẽ.
Người phát ngôn Hoa Xuân Oánh nói “Hành động và lời nói của Mỹ không hề dựa trên thực tế, cũng không giúp ích gì trong giai đoạn này”.
Tại cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Ngoại giao Trung Quốc đầu tuần, bà Hoa cũng chỉ trích Mỹ khi Mỹ là quốc gia đầu tiên rút nhân viên Lãnh sự quán khỏi thành phố Vũ Hán và công bố lệnh cấm du lịch tới Mỹ đối với công dân Trung Quốc.
Khó xử
Đối với một số nước nghèo hơn Úc và Mỹ, đặc biệt đồng thời có quan hệ kinh tế gần gũi với Trung Quốc, tình hình sẽ khó xử hơn.
Bloomberg lấy Campuchia làm ví dụ. Campuchia được cho là đối tác đáng tin cậy nhất của Trung Quốc trong khu vực Đông Nam Á, đến nay đã thu hút khoảng 8 tỉ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Trung Quốc từ năm 2016 tới 2019, chiếm một phần ba tổng FDI của Campuchia.
Do vậy, việc cấm bay đối với Trung Quốc có thể “hủy hoại nền kinh tế của Campuchia và ảnh hưởng tới mối quan hệ tốt đẹp giữa hai nước”, theo nhận định từ văn phòng của Thủ tướng Campuchia Hun Sen.
Tương tự, Pakistan là một đồng minh ngoại giao và quân sự với Trung Quốc, cũng từng cấm các chuyến bay tới Trung Quốc nhưng chỉ sau 5 ngày đã dừng việc cấm này. Theo lời ông Zafar Mirza, cố vấn đặc biệt về y tế cho thủ tướng Pakistan, việc nước này không cấm bay với Trung Quốc là tuân thủ hướng dẫn của Tổ chức Y tế thế giới WHO.
WHO tới nay tuyên bố không cần thiết phải cấm bay đối với Trung Quốc. Nhưng dư luận, đặc biệt những người hoài nghi về tính minh bạch trong đợt virus corona, cũng chỉ trích WHO về cách nhìn nhận của tổ chức này đối với tình trạng dịch bệnh và quan điểm mềm mỏng với Trung Quốc.
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình – Ảnh: REUTERS
Nhìn chung, giới phân tích cho rằng một khi đưa ra các lệnh cấm đối với Trung Quốc thì rất khó đảo ngược. Vì vậy trong bối cảnh tình hình dịch bệnh chưa có dấu hiệu mang tính bước ngoặt trong hàng tháng tới, cả Trung Quốc lẫn đối tác đều thiệt hại như nhau.
Bloomberg cũng nhận xét rằng các nước Đông Nam Á tuy vậy lại bắt đầu có những biện pháp cứng rắn hơn đối với du khách Trung Quốc trong mùa dịch.
Philippines ra lệnh cấm hai chiều đối với việc du lịch tới Trung Quốc cũng như tất cả các công dân Trung Quốc tới nước này.
Singapore ngừng cấp visa cho công dân Trung Quốc.
Myanmar dù chưa có ca nhiễm nào được xác nhận cũng tạm cấm du khách du khách trên mọi miền Trung Quốc, đồng thời sơ tán 59 du học sinh tại Vũ Hán.
Tựu trung, các nước Đông Nam Á đều hành xử mạnh tay nhưng rạch ròi chuyện đóng cửa với thái độ ủng hộ người dân Trung Quốc chống dịch.
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tuyên bố hợp tác với Trung Quốc, lên án thái độ bài Trung Quốc.
Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long cũng khẳng định các biện pháp biên giới chỉ nhằm bảo vệ sức khỏe người dân chứ không nên ác cảm với công dân Trung Quốc.