Xin giới thiệu một số thông tin gần đây nhất về lực lượng tăng- thiết giáp Quân đội Trung Hoa (PLA) qua bài viết của chuyên gia quân sự Nga Kirill Ryabov.
Xe tăng “Type 59” trong một cuộc duyệt binh.
Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) là một trong những quân đội có quân số đông nhất trên thế giới. Lực lượng tăng- thiết giáp rất đông đảo có vai trò quan trọng trong việc tăng cường khả năng tác chiến và tiềm lực tổng thể của PLA.
Theo nhiều nguồn tin khác nhau, PLA từ lâu đã trở thành quân đội hàng đầu thế giới nếu tính theo tiêu chí số lượng xe tăng đang có trong các đơn vị chiến đấu. Tuy nhiên, cơ cấu của phương tiện kỹ thuật tăng thiết giáp PLA có một số điểm rất riêng biệt, và vì thế nên không phải lúc nào lượng cũng có thể biến thành chất.
Nhiều xe tăng nhất thế giới
Các xe tăng “Type 88A” trong lễ khai mạc Hội thao Quân sự Quốc tế-2018. Ảnh: Bộ Quốc phòng LB Nga.
Không có số liệu chính thức nào về số lượng xe tăng của PLA được công bố.Tuy nhiên, nhiều ước tính khác nhau cùng với các tin tức tình báo từ nhiều nguồn v.v.cho phép chúng ta có một bức tranh sơ bộ về chủ đề này.
Có một sự dao động khá lớn giữa các nguồn số liệu, nhưng trong mọi trường hợp, dù căn cứ vào nguồn nào thì cũng phải thừa nhận là PLA có một số lượng tăng- xe thiết giáp khổng lồ.
Trong một bài báo mới được đăng tải gần đây về Bộ đội tăng PLA, tạp chí Mỹ The National Interest (NI) có viết rằng PLA hiện đang có 6.900 xe tăng tại các đơn vị chiến đấu (để gây ấn tượng, con số trên đã được làm tròn lên đến 7.000).
Một cuốn sách tra cứu rất có uy tín có tiêu đề The Military Balance 2020 (“Cán cân quân sự 2020”) do Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS) xuất bản dẫn một con số khiêm tốn hơn – có 5.850 xe tăng các kiểu đang được khai thác, không tính tới những xe tăng đang được bảo quản niêm cất.
Và như vậy, ngay cả theo những ước tính dè dặt nhất, Trung Quốc vẫn vượt trội so với các nước phát triển khác về số lượng xe tăng. Cụ thể, theo IISS, Nga hiện có 2.800 xe tăng “trực chiến” và hơn 10.000 chiếc đang được niêm cất.
Lục quân Mỹ có gần 2.400 xe tăng trực chiến và 3.300 xe tăng đang niêm cất bảo quản trong các kho. Như vậy, tổng số xe tăng hiện có trong trang bị Mỹ và Nga cộng lại vẫn ít hơn so với tổng số xe tăng Trung Quốc.
Thống nhất trong đa dạng
Vẫn theo các số liệu của The Military Balance 2020, PLA hiện đang khai thác 6 kiểu và 10 biến thể xe tăng.
Trong trang bị của PLA vừa có những xe tăng đã quá lạc hậu “sinh” từ những năm 50 thế kỷ trước, lại vừa có những mẫu xe tăng mới nhất vừa được đưa vào sản xuất hàng loạt cách đây không lâu.
Nhưng về cơ bản, lực lượng chủ yếu của bộ đội tăng- thiết giáp PLA, tính cả theo số lượng và chất lượng, là các xe thiết giáp ở độ tuổi “trung niên”.
Trong các đơn vị chiến đấu, đến giờ vẫn còn các xe tăng hạng trung “Type 59” một số biến thể. Tăng “Type 59” được đưa vào trang bị vào cuối những năm 50 và được sản xuất cho đến giữa những năm 80.
Dù đã qua nhiều đợt hiện đại hóa liên tục, nhưng những chiếc xe tăng này đã quá lạc hậu. Theo các số liệu của IISS, đến thời điểm hiện tại, số lượng “Type 59” đã giảm xuống chỉ còn 1.500-1.600 chiếc. Số liệu của NI trích dẫn là số liệu cũ – khoảng 2.900 xe tăng.
Trong biên chế Bộ đội tăng PLA còn đang có tới 200 xe tăng “Type 79”- những biến thể hiện đại hóa khác nhau từ tăng “Type 59”.
Do đã lạc hậu và quá cũ, những chiếc xe tăng này chủ yếu được sử dụng cho nhiệm vụ huấn luyện. Một số phận tương tự cũng đang chờ các xe tăng chủ lực cũ “88A / B” với khoảng 300 xe.
Lực lượng nòng cốt của Bộ đội tăng PLA là 2.500 xe tăng chủ lực “Type 96” và “Type 96A”. Xe tăng “Type 96” được thiết kế trong những năm 90 và bắt đầu được đưa vào trang bị năm 1997. Theo những số liệu đã biết, những xe tăng kiểu này vẫn đang được tiếp tục sản xuất.
Xe tăng thế hệ ba là các xe tăng “Type 99” và “Type 99A” với tổng số gần 1.100 xe. Chúng được đưa vào trang bị từ năm 2001 và vẫn đang tiếp tục được đưa vào trang bị.
Nếu xét theo các tính năng kỹ- chiến thuật, “Type 99A” là loại xe tăng chủ lực tốt nhất của Trung Quốc vào thời điểm hiện tại và có thể cạnh tranh với một số mẫu xe tăng hiện đại của nước ngoài.
Mấy năm trước đây, Trung Quốc bắt đầu triển khai sản xuất xe tăng “hạng nhẹ” “Type 15″. Kiểu xe tăng này được thiết kế để tác chiến tại khu vực vùng núi và khu vực địa hình sa mạc, nơi những xe tăng chủ lực hạng nặng không thể hoạt động. The Military Balance cho rằng hiện PLA đã có khoảng 200 xe tăng như vậy.
Các con số và tỷ lệ
Không khó để tính toán được tỷ lệ của kiểu xe tăng này hoặc kiểu xe tăng khác trong tổng số xe tăng của PLA. Cụ thể, có khoảng 25-27 % là các xe tăng đã lạc hậu “Type 59” với số lượng lên đến 1.600 chiếc.
Nếu như chấp nhận những ước tính táo bạo hơn về kiểu xe tăng này, thì tỷ lệ của chúng trong tổng số tăng PLA sẽ lên tới 42%. Tỷ lệ các xe tăng mới hơn so với “Type 59” là “Type 79” và “Type 88” ít hơn nhiều lần – chúng chỉ chiếm trên dưới 8,5%.
Lý do để (PLA) lạc quan là sự hiện diện của 2.500 xe tăng chiến đấu chủ lực “Type 96” hiện đại với hai biến thể. Chúng chiếm gần 43% tống số xe tăng.
Xe tăng mới hơn cả là “Type 99” chiếm gần 19% tổng số. Kiểu xe tăng “Type 15” mới nhất chiếm tỷ lệ chưa đáng kể. Tuy nhiên, chúng lại lấp đầy “một phân khúc” quan trọng đã bị bỏ trống trong nhiều năm nay, và giải quyết các nhiệm vụ đặc biệt.
Cần phải lưu ý rằng tổng số xe tăng trong PLA và tỷ lệ các kiểu xe tăng từng kiểu cụ thể liên tục thay đổi. Những xe tăng lạc hậu và hết niên hạn sử dụng được loại biên, thay thế chúng là các xe tăng mới.
Do độ phức tạp khi thiết kế và giá thành rất cao của các kiểu xe tăng hiện đại, PLA hiện không thể thay xe tăng theo nguyên tắc “một đổi một” được, nên tổng số xe tăng đang giảm đi. Đồng thời, tỷ lệ các xe tăng cũ cũng giảm và số lượng xe tăng mới đang ngày càng tăng.
Số lượng và chất lượng
Các xe tăng cũ “Type 59” và “Type 88” chiếm hơn một phần ba tống số xe tăng PLA. Gần hai phần ba còn lại- các mẫu xe tăng hiện đại, được thiết kế và đưa vào sản xuất hàng loạt không sớm hơn nửa sau những năm 90.
Chắc chắn là trong trường hợp xảy ra chiến tranh thực sự, những chiếc xe tăng lạc hậu của thế kỷ trước sẽ không được sử dụng trên chiến trường.
Kể cả trong các trận chiến quy mô lớn và cả trong các cuộc xung đột cường độ thấp, “Type 96” hoặc “Type 99” hiện đại sẽ hữu dụng hơn nhiều. Rất khó có kịch bản phát triển tình hình nào buộc PLA phải phá niêm để đưa “Type 59” ra tham chiến.
Hiện nay, PLA có 3.600 xe tăng chủ lực hiện đại, đó là chưa tính các phương tiện kỹ thuật (xe tăng) chuyên dụng sử dụng ở địa hình đồi núi.
Ngay cả sau khi loại biên các xe tăng đã lạc hậu, Trung Quốc vẫn dẫn đầu thế giới tính theo tiêu chí số lượng xe tăng có trong trang bị. Hơn nữa, vị trí dẫn đầu như vậy vẫn có thể được duy trì nếu chỉ tới tổng số các xe tăng chiến đấu chủ lực hiện đại là “Type 96″ và “Type 96A”.
Gần 3.600 xe tăng hiện đại nói trên được trang bị pháo 125 ly, các thiết bị điều khiển hỏa lực tiên tiến, thiết bị liên lạc và điều khiển hiện đại, v.v.
Nhìn chung, chất lượng chiến đấu của các xe tăng “96” và “99” được xếp ở mức khá, và về mặt này, chúng có thể được so sánh với các mẫu xe hiện đại của nước ngoài – nhưng có lẽ, chưa thể so sánh được với những biến thể và thế hệ mới nhất (của nước ngoài).
Tích lũy kinh nghiệm
PLA tuy có các phương tiện kỹ thuật thiết giáp hiện đại, nhưng để sử dụng chúng một cách hiệu quả thì còn nhiều vấn đề nghiêm trọng. Các quân nhân Trung Quốc không có kinh nghiệm làm chủ và khai thác xe tăng chiến đấu chủ lực trong các điều kiện xung đột thực sự. Hiện PLA đã có và đang sử dụng các chương trình huấn luyện- đào tạo lính tăng, đã soạn thảo các chiến lược phát triển bộ đội tăng. Tuy nhiên, không rõ là những chương trình và chiến lược đó sẽ hiệu quả đến mức độ nào khi phải đối phó với những thách thức và mối đe dọa thực tế.
Trong những năm gần đây, PLA liên tục tiến hành các cuộc tập trận quy mô lớn với sự tham gia của các binh đoàn xe tăng được trang bị các xe tăng hiện đại. Những hoạt động như vậy cho phép PLA tích lũy kinh nghiệm trong điều kiện không có chiến tranh, trong đó có cả kinh nghiệm phối hợp hành động với các nước thứ ba. Cách tiếp cận như vậy hiệu quả đến mức độ nào, hiện vẫn chưa thể đánh giá chính xác.
Tuy vậy, không thể không tiến hành các cuộc tập trận như vậy.Những hệ lụy từ việc thiếu kinh nghiệm và những lỗ hổng trong công tác huấn luyện- đào tạo bộ đội tăng PLA đã bộc lộ rất rõ qua cuộc tập trận tháng 7/2018 và đã được các phương tiện truyền thông đại chúng đưa tin rộng rãi vào năm ngoái. Trong cuộc tập trận này, một binh đoàn (sư đoàn) tăng “Type 99A” đã không thể tận dụng được tất cả các ưu thế của vũ khí- và không thể “thắng” được đối phương giả định.
Vẫn còn vấn đề
Và như vậy, tình hình hiện nay trong Bộ đội tăng- thiết giáp PLA có những điểm rất đáng chú ý như sau. Nếu xét theo tiêu chí tổng số xe tăng, kể cả những kiểu đã lạc hậu, Trung Quốc là nước dẫn đầu thế giới. Nếu chỉ tính các xe tăng hiện đại, số lượng xe tăng tuy giảm đi nhiều,- nhưng vẫn giữ vị trí đầu bảng.
Rõ ràng, những xe tăng do Trung Quốc thiết kế sản xuất có thể cạnh tranh với một số mẫu nhất định các xe tăng nước ngoài, nhưng vẫn tụt hậu so với các kiểu và các biến thể xe tăng tiên tiến. Ngoài ra, PLA còn gặp rất nhiều vấn đề cả trong lĩnh vực tích lũy kinh nghiệm và cả trong công tác đào tạo, và vì thế nên không thể khai thác hết thế mạnh của các trang thiết bị kỹ thuật đang có.
Tất cả những gì vừa nói ở trên cho thấy một điều là lực lượng xe tăng PLA quả thực là một lực lượng mạnh. Tuy nhiên, những nhược điểm cố hữu khác nhau không cho phép nó đạt được tất cả những phẩm chất chất lượng mong muốn – và do đó, yếu tố số lượng vẫn là yếu tố quan trọng nhất đối với Bộ đội tăng PLA. Thực tiễn cho thấy, sự kết hợp giữa số lượng và chất lượng là một biện pháp hiueej quả trong răn đe và bảo vệ đất nước trước các cuộc tấn công.