Nhà Trắng đã khởi động “Chương trình Mạng lưới Sạch” (Clean Network Program) với 5 thành tố cơ bản. Mục tiêu của chương trình này đưa ra là nhằm “quét sạch các công ty công nghệ và viễn thông của Trung Quốc ra khỏi nước Mỹ”.
Nhà Trắng đã khởi động “Chương trình Mạng lưới Sạch” với 5 thành tố cơ bản
Mới đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký hai lệnh hành pháp cấm mọi tổ chức và cá nhân tại Mỹ giao dịch với các công ty Trung Quốc Bytedance (cha đẻ của TikTok) và Tencent (sở hữu mạng xã hội WeChat). Hai lệnh hành pháp này có hiệu lực sau 45 ngày. Tuy nhiên vấn đề không dừng lại ở đó.
Mỹ khởi động “Chương trình Mạng lưới Sạch”
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết, nhà chức trách có ý định hủy giấy phép hoạt động tại nước này của China Telecom và một số nhà khai thác viễn thông khác của Trung Quốc.
Ngoài ra, ông còn tuyên bố mở rộng “Chương trình Mạng lưới Sạch” có quy mô lớn nhằm đẩy các công ty Trung Quốc ra khỏi thị trường Mỹ.
Chương trình Mạng lưới Sạch (Clean Network Program) đã được khởi động vào tháng 4 năm nay và ban đầu áp dụng các hạn chế đối với việc sử dụng thiết bị của Huawei và các nhà cung cấp Trung Quốc khác trong việc xây dựng mạng 5G ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên, các hạn chế hiện nay đã áp dụng cho hầu như tất cả các công ty công nghệ và viễn thông của Trung Quốc.
Theo phía Mỹ “Chương trình Mạng lưới sạch” có 5 yếu tố cấu thành chủ yếu như sau:
Một là: “Các nhà cung cấp mạng sạch” (Clean Carrier): Cấm kết nối của các nhà khai thác viễn thông Trung Quốc với các mạng viễn thông của Hoa Kỳ. Tức là, China Telecom và các nhà khai thác khác của Trung Quốc sẽ bị cấm hoạt động tại Mỹ.
Hai là: “Cửa hàng sạch” (Clean Store): Các ứng dụng không đáng tin cậy của Trung Quốc sẽ biến mất khỏi các cửa hàng ứng dụng di động của Hoa Kỳ. Đây chính là lệnh cấm đối với TikTok và WeChat.
Ba là: “Ứng dụng sạch” (Clean Apps): Các nhà sản xuất điện thoại thông minh Trung Quốc sẽ bị ngăn chặn việc cài đặt hệ điều hành sẵn hoặc cung cấp cho người dùng tải xuống các ứng dụng phổ biến nhất của Mỹ.
Bốn là: “Lưu trữ đám mây sạch” (Clean Cloud): Các công ty Trung Quốc, bao gồm Alibaba, Baidu, Tencent sẽ bị cấm cung cấp dịch vụ điện toán đám mây tại Hoa Kỳ và không thể làm bất cứ việc gì với dữ liệu từ các công dân và công ty Mỹ.
Năm là: “Các tuyến cáp sạch” (Clean Cable): Mỹ dự định kiểm tra tất cả các tuyến cáp quang biển nối Hoa Kỳ với mạng thế giới để phát hiện việc lắp đặt bất kỳ thiết bị nào cho phép đánh cắp dữ liệu, bao gồm cả các dịch vụ đặc biệt của Trung Quốc.
Với 5 mũi giáp công này (và có thể sẽ còn mũi thứ 6 là “Clean Path” – “đường dẫn sạch”), dường như nhà chức trách Mỹ đã quyết định loại bỏ toàn bộ các công ty Trung Quốc ra khỏi đất nước mình.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc lên tiếng phản đối và tuyên bố rằng, việc Mỹ đàn áp và ngăn chặn các doanh nghiệp công nghệ cao của Trung Quốc thông qua việc lạm dụng quyền lực nhà nước là một “hành động bắt nạt”.
Trump gây áp lực nghẹt thở với Trung Quốc
Vài tháng trước, Tổng thống Donald Trump tuyên bố, ông không quan tâm đến việc đàm phán thỏa thuận thương mại tiếp theo với Trung Quốc và giờ đây, những đặc điểm của một chính sách hoàn toàn mới của Mỹ đối với Trung Quốc đang dần lộ diện.
Dường như Tổng thống Trump đã chọn chiến thuật gây áp lực tối đa lên Trung Quốc làm con át chủ bài trong chiến dịch tái tranh cử của mình.
Trong bối cảnh Mỹ phải đối mặt với tình trạng suy thoái kinh tế tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ qua và dịch bệnh coronavirus đang bóp nghẹt nền kinh tế, giữa lúc xã hội bị chia rẽ do các cuộc biểu tình bạo lực, Tổng thống Trump dường như chỉ còn một sự lựa chọn duy nhất là đổ lỗi cho Trung Quốc để cử tri thấy rõ ông giữ lập trường cứng rắn trong cuộc đấu tranh chống lại sự bành trướng của Bắc Kinh.
Nhưng vấn đề là ở chỗ, mấy tuần lễ trước bầu cử tổng thống Hoa Kỳ là một thời gian khá ngắn, còn các biện pháp được thực hiện lúc này sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng và lâu dài hơn nhiều.
Trước hết, các biện pháp này sẽ tác động đến các công ty Trung Quốc. Sau khi Mỹ công bố lệnh hành pháp, cổ phiếu Tencent tại Hồng Kông đã giảm 9%, còn Bytedance đang đứng trước những lựa chọn khó khăn.
Bán ra TikTok có nghĩa là chuyển giao cho người khác tài sản trí tuệ quan trọng, bao gồm cả các thuật toán AI, mà đây lại chính là lợi thế cạnh tranh chính của công ty.
Còn nếu công ty không tuân theo sự dẫn dắt của Hoa Kỳ, thì sẽ bị thiệt hại tài chính nghiêm trọng. Nếu không có các thị trường trọng điểm, TikTok sẽ mất giá thảm hại.
Triển vọng cho các công ty và người dùng Hoa Kỳ cũng chưa rõ ràng, ví dụ như nếu lệnh hành pháp liên quan đến Tencent cấm sử dụng các ứng dụng của công ty này không chỉ đối với tất cả người dùng Mỹ, mà cho tất cả người dùng iPhone thì thiệt hại của Mỹ cũng là rất lớn, bởi Apple là một công ty Mỹ.
Quan hệ Mỹ-Trung không thể trở lại tình trạng trước đây
Giới phân tích nhận định rằng, ngay cả khi tình hình không phát triển theo kịch bản cứng rắn nhất, các lệnh hành pháp này sẽ làm phức tạp hơn cuộc sống thường ngày của số lượng lớn người Trung Quốc sống ở Hoa Kỳ và sử dụng WeChat như phương tiện liên lạc chính với người thân, bạn bè và đối tác ở Trung Quốc.
Nếu các hạn chế đối với việc sử dụng các ứng dụng của Trung Quốc chỉ được áp dụng đối với các công ty và nhà sản xuất Mỹ, thì Trung Quốc thậm chí không cần phải thực hiện bất kỳ biện pháp trả đũa nào vì Apple sẽ mất thị trường Trung Quốc, vốn là thị trường trọng điểm của công ty.
Hiện nay, mối quan hệ giữa hai nước đang trong giai đoạn đối đầu gay gắt. Và nhiều khả năng sẽ còn tiếp tục. Các biện pháp của Hoa Kỳ đối với các ứng dụng di động của Trung Quốc là một bước mới nhằm kiềm chế Trung Quốc, nhưng điều quan trọng hơn cả là những hành động hiện tại của Mỹ đang khiến mối quan hệ giữa hai nước ngày càng khó cứu vãn.
Chuyên gia Su Hao, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược thuộc Viện Quan hệ Quốc tế (Trung Quốc) nhận xét, tại thời điểm này, kết quả của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ rất khó dự đoán.
Nhưng rõ ràng là bất kể là ai lên làm Tổng thống Hoa Kỳ thì trong tương lai gần, mối quan hệ giữa hai nước sẽ không trở lại trạng thái bình thường. Nếu trước đây mối quan hệ Trung-Mỹ có thể được coi là bình thường, thì giờ đây có thể nói rằng, quan hệ song phương sẽ không thể khôi phục lại được tình trạng trước đây.