Các nhà lãnh đạo ASEAN và Mỹ bày tỏ quan ngại rằng tại Biển Đông vẫn tiềm ẩn các nguy cơ đe dọa hòa bình, an ninh và ổn định và những hành động đi ngược lại luật pháp quốc tế, gây bất ổn, làm phức tạp tình hình và gây quan ngại cho các quốc gia trong khu vực.
Hội nghị Cấp cao ASEAN-Mỹ lần thứ 8 diễn ra theo hình thức trực tuyến.
Sáng 14.11, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch ASEAN 2020, đã chủ trì Hội nghị Cấp cao ASEAN-Mỹ lần thứ 8 trực tuyến. Cùng dự có lãnh đạo các nước ASEAN, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert C. O’Brien, và Tổng Thư ký ASEAN.
Khai mạc hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, trên tinh thần “Gắn kết và Chủ động Thích ứng”, ASEAN sẽ tiếp tục thúc đẩy quan hệ hợp tác hiệu quả và phối hợp chặt chẽ với cộng đồng quốc tế, các đối tác, trong đó có Mỹ, ứng phó kịp thời và hiệu quả với các thách thức nổi lên, trong đó có kiểm soát thành công và từng bước đẩy lùi đại dịch COVID-19, giảm thiểu tác động tiêu cực của dịch bệnh, duy trì môi trường ổn định, thúc đẩy phục hồi và phát triển bền vững.
Phát biểu tại hội nghị, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert C. O’Brien đánh giá cao vai trò chủ động của Việt Nam trong cương vị Chủ tịch ASEAN 2020, đặc biệt trong điều phối các nỗ lực khu vực cùng với các đối tác trong bối cảnh nhiều khó khăn, trở ngại, trong đó đặc biệt là tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19.
Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ khẳng định cam kết hỗ trợ các nước ASEAN ứng phó với dịch bệnh thông qua khoản hỗ trợ cả về tài chính lẫn các trang thiết bị với tổng trị giá 87 triệu USD.
Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert C. O’Brien cũng khẳng định việc ASEAN xây dựng thành công Cộng đồng và đóng vai trò trung tâm của khu vực là phù hợp với lợi ích của Mỹ, đóng góp quan trọng cho quan hệ đối tác chiến lược ASEAN –Mỹ. Mỹ đặc biệt quan tâm tới hợp tác khoa học, giáo dục, đào tạo nâng cao nguồn nhân lực, nâng cao khả năng ứng phó với các thách thức y tế và khả năng tự cường của các nước.
Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert C. O’Brien tái khẳng định cam kết của Mỹ xây dựng và phát triển quan hệ đối tác chiến lược ASEAN- Mỹ vì hòa bình, thịnh vượng ở khu vực trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền của nhau và hợp tác cùng có lợi, như Tài liệu Quan điểm của ASEAN về Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (AOIP) chỉ ra.
Về hợp tác tiểu vùng, Mỹ đánh giá cao quyết định nâng cấp hợp tác lên quan hệ đối tác Mekong- Mỹ, và cho rằng cần phân bổ lợi ích và các nguồn lợi một cách cân bằng, trách nhiệm.
Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ khẳng định Tập đoàn Tài chính Phát triển Hoa Kỳ (DFC) đang triển khai nhiều dự án phát triển hạ tầng tại khu vực sau khi đã đầu tư hơn 1 tỉ USD vào Đông Nam Á.
Mỹ tái khẳng định tầm quan trọng của việc tuân thủ luật pháp quốc tế, thương mại không bị cản trở, ủng hộ các quốc gia ven biển thực thi quyền chủ quyền đối với các nguồn tài nguyên trên biển phù hợp với quy định của Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982).
Các lãnh đạo ASEAN ghi nhận quan hệ đối tác phát triển tốt đẹp. ASEAN khẳng định sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của hơn 4.200 nhà đầu tư và kinh doanh Mỹ, trong đó có 350 doanh nghiệp hàng đầu Mỹ tại khu vực. ASEAN khuyến khích doanh nghiệp Mỹ ưu tiên một số lĩnh vực như phát triển hạ tầng, năng lượng sạch, công nghệ cao, kinh tế số…
Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, các lãnh đạo khẳng định các quốc gia cần chung tay đóng góp để duy trì môi trường hòa bình, ổn định ở khu vực và thế giới. Nhấn mạnh vùng biển Thái Bình Dương rộng lớn gắn chặt với không gian an ninh và phát triển của các quốc gia ASEAN và Mỹ, các nhà lãnh đạo bày tỏ quan ngại rằng tại Biển Đông vẫn tiềm ẩn các nguy cơ đe dọa hòa bình, an ninh và ổn định và những hành động đi ngược lại luật pháp quốc tế, gây bất ổn, làm phức tạp tình hình và gây quan ngại cho các quốc gia trong khu vực. Đồng thời, các nhà lãnh đạo nhấn mạnh tầm quan trọng của đối thoại, xây dựng lòng tin, thượng tôn pháp luật, không quân sự hoá, kiềm chế, không có hành động làm phức tạp tình hình, giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, coi đây là cơ sở pháp lý cho mọi hoạt động trên biển.
ASEAN hoan nghênh Mỹ đóng góp tích cực cho duy trì hòa bình, ổn định an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, mong Mỹ ủng hộ các nỗ lực đề cao luật pháp quốc tế, hình thành và chia sẻ các chuẩn mực ứng xử, thực hiện nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.