Năm 2021 bắt đầu một dấu mốc mới trong quan hệ Trung Quốc- Đài Loan. Mặc dù là một hòn đảo trực thuộc đại lục, nhưng từ lâu, Đài Bắc vẫn có xu hướng tìm cách thoát ra khỏi sự ràng buộc của chính quyền Bắc Kinh. Nhà lãnh đạo Thái Anh Văn liên tục đề nghị mở rộng đối thoại.
Nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn
Còn Trung Nam Hải thì cho rằng, lời kêu gọi đối thoại của bà Thái Anh Văn trước sau chỉ là “trò rẻ tiền lừa gạt người dân”. Rằng, chính sách khiêu khích của Đài Loan đã quá lỗi thời (!). Thẳng thừng từ chối ngồi vào bàn đàm phán với chính quyền Đài Loan, Bắc Kinh gọi lời đề nghị đối thoại của giới chức Đài Bắc là “nhố nhăng”, “rẻ tiền”- Báo South China Morning Post đưa tin.
Đón chào năm mới 2021, nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn đã có bài phát biểu, tố cáo các cuộc tuần tra không hợp pháp của Trung Quốc thường xuyên diễn ra trong khu vực tranh chấp ở Biển Đông. Bà Thái cũng đề nghị Trung Quốc nối lại liên lạc đã bị cắt đứt kể từ khi bà nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai vào năm 2016.
Bà nói: Tôi muốn nhắc lại rằng khi nói đến quan hệ xuyên eo biển, chúng tôi sẽ không tiến tới một cách hấp tấp và sẽ tuân thủ các nguyên tắc của mình…Nếu Trung Quốc đồng ý gác lại sự đối đầu, giới chức Đài Loan sẵn sàng theo đuổi những cuộc đàm phán nghiêm túc và “đầy ý nghĩa”. Đó là con đường đúng đắn và sáng sủa nhất với chính quyền Bắc Kinh.
Lập tức, trong ngày 1/1, bà Chu Phượng Liên, người phát ngôn Văn phòng Các vấn đề Đài Loan thuộc Quốc vụ viện Trung Quốc, phản pháo: Đài Loan “tiếp tục khiêu khích bằng cách tìm kiếm nền độc lập, luôn luôn đối đầu với Trung Quốc đại lục, cố tình tạo ra sự đối đầu giữa hai bờ eo biển Đài Loan”. Bắc Kinh kêu gọi đảng Dân tiến cầm quyền ở Đài Loan chấm dứt ngay lập tức những hành động khiêu khích đó.
Phía Đại lục cho rằng, các nguyên tắc cơ bản trong quan hệ Trung Quốc-Đài Loan đã được hai bên thống nhất từ năm 1992. Đó là điều không cần bàn cãi. Các nguyên tắc đó được thể hiện nhất quán trong chính sách “một Trung Quốc”. Vậy cớ gì phải “đối thoại” giữa hai bờ eo biển Đài Loan?
Lập trường của Bắc Kinh không bao giờ thay đổi: Vùng lãnh thổ Đài Loan là một phần của Trung Quốc, không một ai hay một thế lực nào có thể thay đổi điều này.
Thế nhưng, năm 2020, bà Thái Anh Văn tái đắc cử vị trí lãnh đạo cao nhất tại Đài Loan. Người đàn bà thép này vẫn theo đuổi lập trường cứng rắn với Bắc Kinh, tìm mọi cách thúc đẩy gia tăng vị thế của Đài Loan như một chủ thể độc lập trên trường quốc tế.
Đài Loan muốn đối thoại với Trung Quốc trên cơ sở tôn trọng, bình đẳng, đặt quyền lợi của người dân lên trên hết. Tổng thống Thái Anh Văn luôn muốn giữ chữ “hòa” trong khi căng thẳng quân sự gia tăng với Bắc Kinh. Sự căng thẳng ấy thể hiện ở chỗ, Trung Quốc tăng cường các hoạt động không quân gần đảo Đài Loan. Máy bay của quân đội Trung Quốc thường xuyên băng qua trung tuyến nhạy cảm ở eo biển Đài Loan – nơi được coi là vùng đệm không chính thức.
Bà Thái Anh Văn nhận định, tình hình ở eo biển Đài Loan hiện rất căng thẳng. Điều này, cùng với các tranh chấp ở Biển Đông, xung đột biên giới Trung Quốc – Ấn Độ và việc Trung Quốc đàn áp Hồng Công, cho thấy nền dân chủ và hòa bình trong khu vực đang đối mặt với những thách thức lớn.
Còn nhà cầm quyền Bắc Kinh thì nói toẹt ra rằng, họ hành động như vậy là để đáp trả “sự thông đồng” giữa Washington và Đài Bắc, khi Mỹ dành sự ủng hộ ngày càng mạnh mẽ cho hòn đảo tự trị này. Bắc Kinh coi hành động của Washington là tiền đề cho việc Đài Loan tuyên bố độc lập chính thức.
Trung Quốc đã cắt đứt các cơ chế đàm phán chính thức từ năm 2016 sau khi bà Thái Anh Văn nhậm chức vì cho rằng bà này theo đuổi độc lập và giữ tư tưởng đối đầu.
Bước vào đầu năm 2021, Mỹ tiếp tục thúc đẩy Đài Loan hiện đại hóa quân đội, sao cho đội quân này có thể trở thành “con nhím”, đủ sức chống chọi với quân đội Trung Quốc. Tuy nhiên, Mỹ cũng giống như hầu hết các quốc gia, không có quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Bắc, mặc dù là nước ủng hộ Đài Loan mạnh mẽ nhất trên trường quốc tế.
Vấn đề độc lập của Đài Loan vẫn đang là ngõ cụt. Còn sự đối đầu cũng sẽ chẳng đi đến đâu, không phải là chiến lược ngoại giao trong thời đại ngày nay. Đảng Dân Tiến của bà Thái Anh Văn đang cố kiềm chế trước sức ép của Bắc Kinh, tận dụng mọi cơ hội xích lại gần Mỹ và sẵn sàng có những động thái cứng rắn, linh hoạt.