Những ngày này, Philippines đã tăng cường lực lượng tại các khu vực tranh chấp mà họ cho là thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Philippines, bất chấp sự hiện diện kéo dài cả tháng qua của hàng trăm tàu thuyền, được cho là dân quân biển của Trung Quốc.
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana “cáu” với Trung Quốc
Ít nhất, có tới hơn 3 năm, quan hệ Philippines – Trung Quốc có thể coi là nồng ấm. Kỳ vọng vào những hứa hẹn viện trợ kinh tế và sự tử tế của Bắc Kinh trong việc giải quyết những tranh chấp lợi ích trên Biển Đông, tổng thống Philippines – ông Rodrigo Duterte – không chỉ đã gần như lờ đi phán quyết của Tòa trọng tài PCA năm 2016, trong đó khẳng định thắng lợi của nước này trong vụ kiện Trung Quốc kéo dài tới 3 năm (2013 – 2016), mà còn dành cho Trung Quốc những thỏa thuận hợp tác kinh tế, thương mại, khai thác tài nguyên chung trên biển, nhất là dầu khí. Ngay cả khi dư luận Philippines phẫn nộ, xé, ném cờ Trung Quốc la liệt khắp đường phố Manila vì những hành động ngang ngược, vô nhân đạo của Trung Quốc trong “vụ Cỏ Rong” xảy ra năm 2019 khiến 22 ngư dân Philippines suýt mất mạng, ông Duterte vẫn “bình tĩnh” một cách kỳ lạ, xoa dịu dư luận và tránh làm Trung Quốc mếch lòng bằng lời giải thích coi đó như một “sự cố hàng hải” (!?),…
Thế nhưng, câu chuyện gần như đảo chiều từ hơn 1 năm nay. Nói cách khác, trong con mắt của Bắc Kinh, thời gian cuối nhiệm kỳ, ông Duterte tỏ ra quá đáng một cách khó chịu.
Theo dõi sát các động thái phản ứng của Manila, có thể thấy, Bắc Kinh đã không hề hàm oan cho ông Duterte vốn là người từng được ông Tập Cận Bình khá tin cậy so với các nhà lãnh đạo các nước Asean khác.
Riêng phản ứng của Philippines trong “vụ Ba Đầu” (Việt Nam, Trung Quốc, Philippines cùng có yêu sách chủ quyền) với sự hiện diện của hàng trăm tàu nghi là dân quân biển trá hình tàu cá của Trung Quốc, đang làm rộn ràng dư luận hơn tháng nay, đủ thấy.
Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao “khẩu chiến” với Trung Quốc chưa đủ, ngày 5/4, Salvador Panelo, cố vấn pháp lý của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, tuyên bố thẳng thừng: Vụ hàng trăm tàu Trung Quốc ‘xâm phạm’ EEZ của nước này ở Biển Đông đang kéo căng quan hệ song phương và có thể dẫn đến đối đầu không mong muốn.
Ngỡ “bắn tin” tới Trung Quốc qua vị cố vấn pháp lý Salvador Panelo nêu trên đã là “nặng đô”. Vậy mà không. Phản ứng trước việc Trung Quốc cảnh cáo, đòi Manila “chấm dứt các hành động làm phức tạp tình hình và leo thang tranh chấp” sau một cuộc tập trận hiếm hoi của Philippines trong khu vực, ngày 15/5 vừa qua, tổng thống Duterte đã đáp trả rằng: “Chúng tôi có lập trường và tôi muốn tuyên bố một lần nữa rằng tàu thuyền của chúng tôi sẽ tiếp tục ở đó…Chúng tôi sẽ không lùi bước dù chỉ là một tấc”. Nói rằng Philippines không muốn gây chiến, nhưng ông Duterte nhắc lại: “Tôi sẽ không rút lui. Ngay cả khi các người giết tôi. Tình bạn của chúng ta sẽ kết thúc ở đây.”
Tuyên bố mới nhất của ông Duterte được nhiều cơ quan báo chí quốc tế đồng loạt đưa lại, coi đó như một tin “hot” – tất nhiên!
Lệnh cho cố vấn pháp lý chủ động nói đến “đối đầu”. Giờ lại “thề chết” cũng không lùi, Manila muốn gì ở đây, nếu không phải là muốn chuyển tới Bắc Kinh thông điệp rằng: Sự chịu đựng bao giờ cũng có giới hạn. Trung Quốc liệu đấy. Một khi bị ép đến cùng đường, Manila sẽ ứng xử theo kiểu “lành làm gáo, vỡ làm môi…” cho mà xem.