Căng thẳng Ukraine leo thang từ cuối năm 2021, sau khi Mỹ và nhiều đồng minh phương Tây cáo buộc Nga tập trung hơn 100.000 quân ở biên giới phía Tây để lên kế hoạch tấn công nước láng giềng. Nga nhiều lần khẳng định hoạt động quân sự ở biên giới là vấn đề nội bộ và chỉ nhằm mục tiêu diễn tập trước mối đe dọa từ kịch bản NATO mở rộng sang phía đông, đồng thời chỉ trích Mỹ và đồng minh phóng đại nguy cơ chiến tranh.
Các nước phương Tây muốn Ukraine gia nhập NATO để có thể đưa vũ khí vào đây để khống chế Nga, đối thủ đáng lo ngại nhất của Mỹ và đồng minh. Ukraine cũng mong muốn được gia nhập NATO để tách khỏi Nga, để đạt được thỏa thuận, Mỹ và đồng minh đã ép Ukraine phải tiêu hủy kho vũ khí hạt nhân và Ukraine đã làm theo. Thế là con át chủ bài về vũ khí đã không còn. Nhưng khi còn là nước cộng hòa trong liên bang thì Ukraine là nơi có nền công nghiệp quốc phòng mạnh nhất Liên bang Xô Viết. Vì thế Ukraine cho rằng Nga sẽ còn phải phụ thuộc.
Còn Nga có đủ lý do để lo ngại nếu Ukraine ngả về Mỹ, phương Tây và gia nhập NATO. Trước đây khi Ba lan gia nhập NATO thì vũ khi của họ, đặc biệt là tên lửa đã được đưa đến đây uy hiếp Nga nhưng dù sao khoảng cách cũng còn xa. Nhưng nếu Ukraine gia nhập NATO và tên lửa được đưa đến đây thì nơi xã cũng chỉ 30 phút, còn nơi gần chỉ 7 phút tên lửa của họ đã có thể bao trùm toàn bộ vùng lãnh thổ thuộc châu Âu của Nga.
Những ngày vừa qua khi tình hình trở lên căng thẳng, các nước phương Tây đều đoán Nga chắc chắn sẽ tấn công Ukraine. Mỹ và nhiều nước đã rút nhân viên sứ quán và kêu gọi công dân của họ rời khỏi Ukraine. Trong khi đó các nước lại thấy Trung Quốc chưa tỏ thái độ gì, cũng không rõ họ ủng hộ Nga hay Ukraine. Cho đến hiện nay Trung Quốc không rút nhân viên sứ quán, và chỉ nhắc nhỏ công dân Trung Quốc ở đây phải tích trữ lương thực, thực phẩm.
Một số nước như Mỹ, Anh còn đoán định rằng nếu Nga tấn công Ukraine thì Trung Quốc có thể mượn gió bẻ măng để tấn công Đài Loan. Vì thế có thể Trung Quốc cũng rất muốn Nga tấn công Ukraine. Kịch bản đó đã không diễn ra. Trung Quốc rất bất ngờ khi Tổng thống Nga Vladimir Putin công nhận độc lập, chủ quyền của Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Cộng hòa Nhân dân Luhansk. Trung Quốc không chỉ bất ngờ mà còn lo sợ vì ngoài Đài Loan tuyên bố độc lập thì các vùng Tây Tạng, Tân Cương, Nội Mông cũng đã từ lâu muốn tách khỏi Trung Quốc.
Việc Donetsk và Luhansk ly khai, tách khỏi Ukraine được Nga công nhận có thể sẽ làm dấy lên việc đòi ly khai, đòi độc lập ở nhiều vùng của Trung Quốc đã làm Bắc Kinh bất ngờ và lo ngại.