Từ bên Đông, bà Thái Anh Văn đang dõi theo diễn biến tại Ukraine một cách cảnh giác. Đồng thời, nhà lãnh đạo Đài Loan cũng không thể bỏ qua phản ứng của Bắc Kinh trước sự kiện này.
Ngay từ khi Nga phát động cuộc chiến nhằm vào Ukraine, giới chuyên gia đã nhận định rằng, sự kiện này cũng sẽ là phép thử quan điểm, thái độ của các quốc gia trên thế giới. Mà không thế sao được, khi chiến sự tại Ukraine đâu chỉ là câu chuyện song phương giữa Nga – Ukraine vốn một thời “huynh đệ”, nay thành “tương tàn”, nguồn cơn của nó còn liên quan đến Mỹ và NATO với những lời vừa là hứa hẹn, vừa là lôi kéo Ukraine tham gia tổ chức quân sự lớn nhất thế giới hiện nay. Vậy nên, dù muốn hay không, quốc gia nào, tổ chức nào rồi cũng phải lên tiếng. Tình thế đúng như Thư ký báo chí Nhà Trắng, bà Jen Psaki nói vào ngày thứ 3 cuộc chiến diễn ra: “đây không phải là thời điểm để đứng bên lề”. Có điều, nhìn thì biết, kẻ thì phẫn nộ gầm vang thiên hạ; người lại thì thào, nhẹ nhàng đến mức nói mà như không nói.
Trung Quốc thì không thế, ngay từ đầu đã tỏ ra “bênh” ông bạn Nga ra mặt. Trong khi nhiều nước lên án Nga như một kẻ gây hấn, xâm phạm Ukraine – một quốc gia độc lập, có chủ quyền, thì Bắc Kinh né từ “xâm lược”, mà rằng: “Chúng tôi kêu gọi tất cả các bên kiềm chế và ngăn ngừa tình hình vượt quá khả năng kiểm soát”, và nhất quán thái độ lơ lửng như thế từ đầu cuộc chiến. Thậm chí, tham dự Hội nghị an ninh Hội nghị An ninh Munich (MSC) lần thứ 58 năm 2022, kéo dài 3 ngày (từ ngày 18 đến 20-2), ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị còn kêu gọi phương Tây: “Tất cả các bên đều có quyền nêu lên mối quan ngại của họ. Những quan ngại hợp lý của Nga cũng cần được tôn trọng và chú ý”.
Mãi gần đây, trước sức ép của dư luận, Bắc Kinh mới có một động thái tạm gọi là tích cực, là yêu cầu một số ngân hàng nước này ngừng phát hành thư bảo đảm thanh toán cho các giao dịch mua hàng hóa từ Nga. Muốn nhiều hơn thế, nhưng chừng đó cũng đủ khiến Mỹ và phương Tây ghi nhận động thái của Bắc Kinh.
Thực ra, cùng với những lợi ích kinh tế đã và đang có được với Nga, nhiều người biết rằng, còn một nguyên nhân nữa đằng sau thái độ “lờ lờ nước hến” của Trung Quốc. Đó là vấn đề Đài Loan.
Hòn đảo tự trị này, trước sau, trong con mắt Trung Quốc, luôn là phần lãnh thổ thiêng liêng, phải thu hồi. Việc trở thành một cường quốc kinh tế và quân sự hàng đầu càng thôi thúc thêm quyết tâm của Trung Quốc. Chính nhà lãnh đạo Trung Quốc, ông Tập Cận Bình, đã nói trắng phớ trong lễ kỷ niệm 110 năm Cách mạng Tân Hợi tại Đại lễ đường Nhân dân, ngày 9/10/2021: “Chủ nghĩa ly khai đòi độc lập ở Đài Loan là trở ngại lớn nhất trong mục tiêu thống nhất đất nước, cũng là nguy cơ tiềm ẩn nghiêm trọng nhất với nỗ lực chấn hưng quốc gia”. Dù không đề cập giải pháp cho vấn đề có tính nguyên tắc trên, nhưng việc tuyên bố được phát ra khi trước đó vài ngày, có tới 150 máy bay Trung Quốc lượn vè vè sát Đài Loan, cho thấy, Bắc Kinh muốn cảnh báo, họ sẽ không loại trừ dùng vũ lực để giải quyết vấn đề Đài Loan, bất chấp, đằng sau hòn đảo tự trị này là sự hậu thuẫn của Mỹ.
Thế nên, thời điểm này, Trung Quốc, trong thực tế, đang chủ động đóng vai trò như một “quan sát viên” trước sự kiện Ukraine.
Nếu Nga thất bại, sa lầy vào cuộc chiến và chịu tổn thất nặng nề không chỉ trên chiến trường, mà cả về kinh tế trước các đòn trừng phạt của Mỹ và các quốc gia khác, thì Trung Quốc sẽ kẻ cả phê phán Nga như sự đãi bôi cộng đồng quốc tế, qua đó, thể hiện mình thực sự là “cường quốc trỗi dậy hòa bình”. Còn nếu Nga đạt được mục tiêu, tạm gọi là “thắng”, cộng đồng quốc tế không thể làm gì khác ngoài việc hoặc cay cú, hậm hực như Mỹ và các đồng minh phương Tây, hoặc phản đối lấy lệ như các quốc gia chẳng có vai vế gì trên bàn cờ chính trị quốc tế, thì ai không dám chắc, Bắc Kinh sẽ không coi đó như có tiền lệ để mà ra tay với Đài Loan.
Thế nên, việc bà Thái Anh Văn, ngày 23/2/2022 kêu gọi các lực lượng vũ trang Đài Loan tăng cường giám sát và cảnh giác với các hoạt động quân sự quanh hòn đảo này, đâu có gì khó hiểu.
T.V