Các quốc gia Đông Nam Á ngày càng xem việc phát triển tàu ngầm là cần thiết cho an ninh trong bối cảnh thực tế địa chính trị thay đổi.
Phần đa các nước trong khu vực có tàu ngầm còn Thái Lan và Philippines đang trong quá trình mua.
Đầu tháng này, Singapore bắt tay vào giai đoạn phát triển tàu ngầm tiếp theo với các tàu ngầm lớp Invincible mới được sản xuất tại Đức. Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long cho biết trong buổi ra mắt rằng với vị thế là một quốc gia biển, lực lượng hải quân của Singapore có sứ mệnh quan trọng trong việc đảm bảo sự sống còn và duy trì các tuyến liên lạc trên biển.
Aristyo Darmawan, giảng viên luật quốc tế tại đại học Indonesia, cho rằng việc các nước Đông Nam Á mua tàu ngầm ngày càng tăng là do sự cạnh tranh địa chính trị giữa Mỹ và Trung Quốc. Theo tổ chức phi lợi nhuận Sáng kiến Đe dọa Hạt nhân, Mỹ có khoảng 66 tàu ngầm, trong đó có hơn 50 tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân. Trong khi đó theo báo cáo của Bộ Quốc phòng Mỹ công bố năm ngoái, Trung Quốc được cho là sở hữu 6 tàu ngầm tên lửa đạn đạo chạy bằng năng lượng hạt nhân, 6 tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân và 46 tàu ngầm tấn công chạy bằng động cơ diesel.
Đối với Indonesia, ông Darmawan nhận định việc mua tàu ngầm luôn là mối quan tâm đặc biệt sau vụ chìm tàu KRI Nanggala-402 ngoài khơi bờ biển Bali vào tháng 4/2021.
Hồi tháng 2, Indonesia ký một thỏa thuận với Pháp để hợp tác đóng hai tàu ngầm Scorpène. Tàu ngầm này được cho là có khả năng thoát khỏi tầm quan sát tốt, cực kỳ nhanh và có khả năng thực hiện các nhiệm vụ như tác chiến chống tàu mặt nước và tấn công tầm xa.
Đối với Thái Lan, năm 2017, nước này ký một thỏa thuận với Trung Quốc để mua ba tàu ngầm lớp Yuan, nhưng nhà phát triển tàu ngầm thuộc sở hữu nhà nước Trung Quốc không thể có được động cơ diesel cần thiết từ Đức do lệnh cấm vận vũ khí của EU đối với Bắc Kinh.
Có nhiều thông tin cho rằng hải quân Thái Lan đang thảo luận với các nhà sản xuất Trung Quốc về khả năng thay thế động cơ, nhưng cũng có ý kiến cho rằng hợp đồng cuối cùng có thể bị hủy bỏ.
Đối với Philippines, hải quân nước này kể từ năm ngoái đã tìm mua chiếc tàu ngầm đầu tiên. Pháp được cho là đã đề nghị với Philippines chuyển giao hai trong số các tàu ngầm hiệu suất cao của họ để đổi lấy quyền khám phá “vùng biển chủ quyền” của quốc gia Đông Nam Á này.
Ông Darmawan nhận định việc các nước Đông Nam Á cố gắng mua tàu ngầm là “hợp lý và cần thiết” vì khu vực này nằm trên các tuyến hàng hải chiến lược với lưu lượng giao thông đông đúc. Ngoài ra, các quốc gia cũng cần theo kịp sự phát triển quốc phòng trong khu vực.
Nhưng Ian Storey, một thành viên cấp cao tại Viện ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore cho rằng tàu ngầm là một trong những hệ thống hải quân phức tạp và tốn kém. Bên cạnh đó, chuyên gia cũng đặt ra nguy cơ va chạm hoặc tai nạn trên biển khi tàu ngầm ngày càng phổ biến ở Đông Nam Á.