Sau khi thành lập cửa hàng ở Trung Quốc để tận dụng lực lượng lao động dồi dào, giá rẻ, nhiều nhà sản xuất ô tô hiện đang lên kế hoạch cắt đứt quan hệ với quốc gia châu Á này sau những lo ngại về chuỗi cung ứng phát sinh từ căng thẳng địa chính trị và sự gián đoạn do chính sách chống dịch COVID-19.
Quyết định của các nhà sản xuất ô tô được thúc đẩy bởi hai yếu tố. Đầu tiên là những lo ngại về khả năng chia rẽ chính trị giữa phương Tây và Trung Quốc, tương tự như những gì Nga đã trải qua sau cuộc tấn công vào Ukraina. Nếu Trung Quốc phải đối mặt với các biện pháp trừng phạt tương tự từ phương Tây, đó sẽ là điều tồi tệ đối với hoạt động kinh doanh.
Yếu tố thứ hai là sự không chắc chắn do chính sách Covid-19 của Bắc Kinh tạo ra, thường buộc các nhà máy phải đóng cửa trong trường hợp bùng phát trong thời gian ngắn, do đó làm gián đoạn sản xuất.
Theo Financial Times, mặc dù hầu hết các nhà sản xuất ô tô không có kế hoạch từ bỏ hoàn toàn Trung Quốc, nhưng một số nhà sản xuất đang cân nhắc hạn chế sự phụ thuộc vào Trung Quốc đối với các linh kiện và phương tiện được bán ở các thị trường khác. Vì vậy, về cơ bản, các nhà sản xuất nước ngoài có kế hoạch chỉ sản xuất ô tô và phụ tùng ở Trung Quốc để bán ở thị trường trong nước.
Financial Times dẫn lời Ted Cannis, một giám đốc điều hành cấp cao của Ford, đã chỉ ra rằng có một “sự suy nghĩ lại về hoạt động hậu cần trên quy mô lớn” đang diễn ra trong ngành công nghiệp ô tô. Ông nói thêm, trọng tâm chính của thập kỷ này sẽ là chuỗi cung ứng.
Đầu năm nay, Giám đốc điều hành của Volvo Cars, Jim Rowan, cho biết đại dịch COVID-19 càng kéo dài thì càng tạo ra nhiều bất ổn. Vào thời điểm đó, ông đang công bố quyết định của công ty về việc tăng các thành phần không phải của Trung Quốc.
Nhà sản xuất ô tô chạy thoát
Vào tháng 10, nhà sản xuất ô tô Stellantis thông báo rằng liên doanh của họ tại Trung Quốc đã nộp đơn xin phá sản. Trước đó, Giám đốc điều hành của nó, Carlos Tavares, nói rằng “ngày càng có nhiều sự can thiệp chính trị” vào lĩnh vực kinh doanh ở Trung Quốc.
Ông nói trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg rằng công ty không muốn trở thành “nạn nhân của các lệnh trừng phạt chéo” .Marco Santino, một đối tác tại công ty tư vấn quản lý Oliver Wyman, nói với Reuters: “Tôi không mong đợi Stellantis là một trường hợp cá biệt. “Có lẽ gần như tất cả các nhà sản xuất ô tô phương Tây sẽ phải xem xét lại logic công nghiệp về sự hiện diện của họ ở Trung Quốc.”
Một báo cáo của Fortune hồi tháng 8 cho biết các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản như Honda và Mazda đang xem xét chuyển hoạt động sản xuất ra bên ngoài Trung Quốc để giảm thiểu sự phụ thuộc vào nước này.
Trong tháng này, nhà sản xuất ô tô Séc Skoda Auto, một phần của Volkswagen, đã thông báo rằng họ đang cân nhắc việc rời khỏi Trung Quốc và sẽ đưa ra quyết định cuối cùng về vấn đề này vào năm tới.
Giám đốc điều hành Zellmer được tạp chí Đức Automobile Woche dẫn lời “Cạnh tranh ở đó rất khốc liệt, vì vậy chúng tôi sẽ cùng với đối tác liên doanh Trung Quốc xem xét cách chúng tôi muốn tiến hành,” . “Nếu chúng ta muốn tập trung năng lượng của mình, thì đáng để kiểm tra tất cả các tình huống rồi quyết định.”
Quyền con người
Tại Hoa Kỳ, áp lực tách khỏi Trung Quốc không chỉ do các yếu tố địa chính trị mà còn vì các vấn đề nhân quyền.
Chẳng hạn, Chủ tịch Ủy ban Tài chính Thượng viện Ron Wyden, gần đây đã đặt câu hỏi cho tám nhà sản xuất ô tô, bao gồm General Motors, Tesla và Ford, về mối quan hệ của họ với chuỗi cung ứng Trung Quốc qua các báo cáo rằng họ có thể tìm nguồn nguyên liệu từ khu vực Tân Cương ở Trung Quốc được biết đến để thực hành lao động cưỡng bức.
Wyden viết trong một bức thư gửi các nhà sản xuất ô tô, theo một thông cáo báo chí vào ngày 22 tháng 12, “Hoa Kỳ coi sự đàn áp tàn bạo của chính phủ Trung Quốc đối với người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương là một ‘nạn diệt chủng đang diễn ra và tội ác chống lại loài người’”.
“Tôi nhận ra ô tô chứa nhiều bộ phận có nguồn gốc trên khắp thế giới và phải tuân theo chuỗi cung ứng phức tạp. Tuy nhiên, sự công nhận này không thể khiến Hoa Kỳ thỏa hiệp cam kết cơ bản của mình trong việc duy trì nhân quyền và luật pháp Hoa Kỳ.”
T.P