Mới đây, trang Kyodo News vừa có bài viết cho rằng Nhật Bản sẽ công khai dự thảo “Sách xanh ngoại giao”, trong đó nêu rõ Trung Quốc là “thách thức chiến lược lớn nhất”, “mối đe dọa nhân loại”…. khi nói về hành động vượt quyền của Trung Quốc trong những năm gần đây.
“Thách thức chiến lược lớn nhất”
Các nhà phân tích cho rằng cụm từ “thách thức chiến lược lớn nhất” được sử dụng trong dự thảo sách xanh ngoại giao 2023 của Nhật Bản cũng giống như cụm từ được sử dụng trong Chiến lược An ninh Quốc gia cập nhật gần đây của Nhật Bản vào tháng 12/2022 đều mang tính chất “chỉ trích” Trung Quốc công khai. Tuy nhiên so với sách xanh ngoại giao 2022, vốn mang giọng điệu kiềm chế hơn khi đề cập đến Trung Quốc với tư cách là “mối quan ngại về an ninh mạnh mẽ”, thì phiên bản 2023 sẽ không còn che giấu sự quyết đoán của Tokyo.
Trích dẫn dự thảo nhận được từ Bộ Ngoại giao Nhật Bản, Kyodo News cho biết sách xanh ngoại giao của Nhật Bản cho năm 2023, dự kiến sẽ được công bố vào tháng 4, cũng sẽ nêu bật những lo ngại của Tokyo về vấn đề Đài Loan, khi lập trường ngoại giao và các hoạt động quân sự của Trung Quốc đã trở thành “một vấn đề gây quan ngại nghiêm trọng đối với Nhật Bản và cộng đồng quốc tế.”
Dự thảo cũng nhấn mạnh sự phản đối của Tokyo đối với Nga về các mối đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân và tranh chấp lãnh thổ với Moscow. Nó cũng kêu gọi hàn gắn quan hệ với Hàn Quốc, theo Kyodo News.
Bản dự thảo được tiết lộ vào thời điểm Nhật Bản đang tìm cách tăng cường sự hiện diện quốc tế và đẩy nhanh con đường hợp tác với “chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương” của Mỹ nhắm vào Trung Quốc. Sau cuộc gặp với Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol tại Tokyo và nhất trí tăng cường quan hệ an ninh vào ngày 16/3, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã gặp Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại New Delhi vào hôm 20/3 và công bố kế hoạch hành động cho “sáng kiến Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương” mới nhằm “chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc”.
Một ngày sau đó, ông Kishida cũng đã có chuyến đi bất ngờ tới Ukraine để gặp Tổng thống Volodymyr Zelensky làm gia tăng căng thẳng bằng cách phóng đại mối quan ngại về Eo biển Đài Loan.
“Mối đe doạ từ Trung Quốc”
Ông Da Zhigang, giám đốc Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á tại Học viện Khoa học Xã hội tỉnh Hắc Long Giang, nói với Global Times hôm 24/3 rằng từ “thách thức chiến lược lớn nhất” là biểu hiện đối đầu nhất về lập trường của Nhật Bản đối với Trung Quốc kể từ khi bình thường hóa quan hệ song phương.
Ông Da cho biết Nhật Bản tiếp tục đưa ra “thuyết mối đe dọa từ Trung Quốc”, vì việc kiềm chế Trung Quốc trên mọi mặt đang trở thành mục tiêu chiến lược ngoại giao của Nhật Bản.
Ngoài ra, không thể loại trừ khả năng sách trắng quốc phòng 2023 của Nhật Bản cũng sẽ sử dụng cách diễn đạt này, nhấn mạnh hơn vào tình hình trên eo biển Đài Loan.
Ngày 16/3, theo Japan Times đưa tin, Nhật Bản triển khai các đơn vị Lực lượng Phòng vệ Mặt đất bao gồm các đội tên lửa tới một hòn đảo xa xôi phía nam gần khu vực Đài Loan và quần đảo Điếu Ngư của Trung Quốc.
Zhu Qingxiu, một nhà nghiên cứu Nhật Bản tại Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, nói với Global Times hôm 24/3 rằng sách xanh ngoại giao năm 2023 của Nhật Bản rất có thể là sự tiếp nối tư duy thù địch và đối đầu với Trung Quốc trong Chiến lược An ninh Quốc gia mới sửa đổi của nước này.
Theo đó, kế hoạch an ninh quốc gia cập nhật của Nhật Bản bao gồm các điều khoản cho phép Tokyo tăng mạnh chi tiêu quốc phòng và trực tiếp thực hiện các cuộc tấn công nhằm vào các cơ sở bắn tên lửa của đối phương. Đáp lại, Trung Quốc kêu gọi Nhật Bản rút kinh nghiệm và không bị ám ảnh bởi việc sử dụng cái gọi là “mối đe dọa từ Trung Quốc”.
Theo chuyên gia Zhu, cho dù đó là trong chính trường Nhật Bản, trong Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền hay bản thân Thủ tướng Kishida, sự thù địch chống lại Trung Quốc là rất mạnh mẽ và Nhật Bản không có động cơ cải thiện quan hệ với Trung Quốc, một phần là do khuynh hướng bảo thủ sang cánh hữu và một phần là do áp lực từ Mỹ.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết, không có khả năng Nhật Bản sẽ đoạn tuyệt hoàn toàn với Trung Quốc trong bức tranh lớn hơn về trò chơi Trung-Mỹ, trong khi khả năng tiếp tục chiến tranh lạnh là cao hơn.
Ông Da cho biết có những xung đột giữa Trung Quốc và Nhật Bản ở một số khu vực, nhưng vẫn còn phải xem liệu chúng có dẫn đến một cuộc đối đầu toàn diện hay không.
“Người dân ở cả Trung Quốc và Nhật Bản, những người yêu chuộng hòa bình và cam kết duy trì mối quan hệ lành mạnh và ổn định giữa hai nước nên cùng nhau ngăn chặn bầu không khí thù địch đối với Trung Quốc”, ông Da nói.
T.P