Tỷ lệ xe điện đứng đầu thế giới của quốc gia này khiến những ông lớn xe điện phải xem xét nghiêm túc về việc thâm nhập.
Quốc gia đứng đầu về tỷ lệ xe điện
Có thể nói Na Uy đang trở thành thị trường thành công nhất của xe điện. Trong 2 tháng gần đây, hơn 96% số xe bán ra tại quốc gia này đều là xe điện hoặc xe hybrid. Trong năm 2022, Tesla Model Y là mẫu xe bán chạy nhất trong lịch sử, vượt qua chiếc Volkswagen Beetle 1969 về doanh số hàng năm.
Vậy vì sao quốc gia châu Âu này lại có thể thành công như vậy?
Các ưu đãi về thuế và trợ cấp khổng lồ của Na Uy dành cho xe điện và cơ sở hạ tầng (trạm sạc) đã tạo ra một thị trường hấp dẫn nhất thế giới cho xe điện. Tuy nhiên bên cạnh thành công, quốc gia này cũng đang phải đối mặt với một thách thức chưa từng có: làm thế nào để người dân có thể hoàn toàn từ bỏ xe động cơ đốt trong?
Mặc dù việc loại bỏ động cơ đốt trong đơn giản không phải là cách khắc phục hoàn toàn các vấn đề về giao thông của một quốc gia, nhưng Na Uy sẽ trở thành một tấm gương cho nhiều quốc gia khác, điển hình là Mỹ – nơi Đạo luật Giảm lạm phát được đưa ra để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang xe điện.
Và cũng có quá nhiều rào cản cho xe điện
Trong năm 2022, Chính phủ Na Uy ước tính các ưu đãi xe điện đã “ngốn” 4 tỷ USD, chiếm tới 2% nguồn thu thuế của quốc gia này. Tuy nhiên với mức chi lớn như vậy, nguồn tiền sẽ không có sẵn để chi cho các khoản bảo trì đường xá ở một nơi hầu hết mọi người đều cần lái xe (do thời tiết khắc nghiệt và điều kiện giao thông công cộng hạn chế). Vì vậy, các nhà hoạch định chính sách ở Oslo đã điều chỉnh lại các khoản ưu đãi thuế cho xe điện để hỗ trợ đầu tư hạ tầng ngay cả khi thị trường xe điện đạt đến ngưỡng mà các quốc gia tiên tiến khác khó có thể đạt được trong một thập kỷ trở lên.
Ông Hakon Vis, Giám đốc điều hành của Recharge – công ty vận hành các hệ thống tính phí trên khắp Bắc Âu đã chỉ ra Thụy Điển là bằng chứng về những rủi ro của việc chấm dứt trợ cấp quá nhanh. Năm ngoái, quốc gia này đã loại bỏ các ưu đãi mua xe điện mới, khiến lượng đăng ký ô tô cá nhân giảm 20% trong nửa đầu năm 2023.
Mặc dù không phải tất cả các ưu đãi xe điện đều chấm dứt hoàn toàn, ví dụ như xe điện sẽ tiếp tục được ưu đãi phí đường cao tốc thấp hơn nhiều so với các loại phương tiện khác. Tuy nhiên, bãi đậu xe miễn phí trong thành phố dành cho xe điện đã bị loại bỏ vào năm 2017, việc miễn thuế đường bộ đã kết thúc vào năm ngoái và việc giảm thuế ô tô cho công ty đối với các phương tiện chạy bằng pin đã giảm một nửa trong hai năm qua. Với những mẫu xe dưới 45.000 USD sẽ được miễn thuế GTGT nhưng thuế sẽ tăng cao hơn mức đó, vì vậy những người mua xe Teslas và Porsches cao cấp phải trả nhiều tiền hơn.
Ulf Tore Hekenby, Giám đốc điều hành của Harald A. Moller – nhà nhập khẩu ô tô lớn nhất của Na Uy, cho biết những thay đổi này có nguy cơ kìm hãm doanh số bán xe điện.
Một số nhà hoạch định chính sách nói rằng mặc dù xe điện tốt hơn động cơ đốt trong, nhưng chúng vẫn là ô tô và gây ra nhiều vấn đề. Pin ô tô điện có xu hướng làm chúng nặng hơn ô tô bình thường và việc chuyển sang sử dụng nhiều xe điện hơn đã làm giảm lượng khí nitơ điôxít, nhưng trọng lượng tăng thêm của chúng lại khiến việc giải phóng nhiều hơn các hạt nhỏ tạo ra bụi từ lốp xe nghiến trên đường.
Ragnhild Janbu Fresvik, Giám đốc điều hành của Eviny, một công ty thủy điện cho biết khi ngày càng có nhiều người chọn mua xe điện, lưới điện của Na Uy có nguy cơ bị quá tải trong vòng vài năm. Cô ấy nói: “Chúng tôi không được trang bị để xây dựng lưới điện mới với tốc độ mà các ngành công nghiệp và người tiêu dùng yêu cầu. Đó thực sự là một nút cổ chai.”
Eivind Traedal, người đứng đầu ủy ban về các vấn đề giao thông và môi trường của hội đồng thành phố Oslo, cho biết sự hỗ trợ dành cho xe điện đã tạo ra một sự nhầm lẫn bởi cách di chuyển thân thiện với môi trường nhất là bằng giao thông công cộng hoặc xe đạp. Điều đó đã thúc đẩy một kế hoạch điện khí hóa toàn bộ mạng lưới giao thông công cộng của thành phố vào tháng 12.
Ông nói: “Giải pháp cho biến đổi khí hậu và các vấn đề môi trường ở các thành phố không thể giải quyết chỉ bằng cách mua một chiếc ô tô điện mới”.
T.P