Tổng thống Philippine Rodrigo Duterte hôm qua (26/9) tuyên bố, ông này sẽ đến thăm Nga và Trung Quốc trong năm nay để thực thi chính sách đối ngoại độc lập, đồng thời thiết lập quan hệ “liên minh” với hai cường quốc đang đối đầu gay gắt với đồng minh Mỹ của họ.
Theo lời ông Duterte, Philippines đã ở giai đoạn “không thể quay đầu” trong quan hệ với Mỹ, vì thế ông này muốn tăng cường quan hệ với các nước khác và đã chọn hai cường quốc toàn cầu đang đối đầu gay gắt với Washington trên trường quốc tế để làm thân.
Tuần trước, ông Duterte tuyên bố, ông sẽ đến thăm Trung Quốc – nước vẫn đang có mối quan hệ lạnh giá với Philippines vì cuộc tranh chấp ở Biển Đông. Đồng thời, Tổng thống Philippines cũng cho biết, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev sẽ đón tiếp ông này ở thủ đô Moscow.
Trung Quốc đòi chủ quyền với hầu hết Biển Đông – khu vực biển chiến lược và giàu tài nguyên. Trung Quốc đang có tranh chấp chủ quyền với Brunei, Malaysia, Việt Nam, Philippines và Vùng lãnh thổ Đài Loan. Tòa án Trọng tài Thường trực hồi tháng Bảy đã ra phán quyết bác bỏ đường 9 đoạn hay còn gọi là đường lưỡi bò của Trung Quốc. Đây là yêu sách mà Bắc Kinh dựa vào đó để đòi chủ quyền với gần như toàn bộ Biển Đông.
“Tôi không thực sự sẵn sàng phá bỏ quan hệ với Mỹ nhưng tôi sẽ mở ra mối quan hệ liên minh với Trung Quốc và… Medvedev”, Tổng thống Duterte đã nói như vậy với các phóng viên.
Ông Duterte hoan nghênh các hoạt động đầu tư và phớt lờ những đánh giá quan ngại của tập đoàn Standard & Poor về nền kinh tế của Philippines dưới thời chính quyền của ông này. Nhà lãnh đạo Philippines tuyên bố, “đừng quan tâm đến các đánh giá hay xếp hạng. Tôi sẽ mở đất nước Philippines cho các bạn làm ăn, thiết lập các liên minh thương mại”.
Đồng peso hôm qua (26/9) đã rơi xuống mức thấp nhất kể từ năm 2009, và các nhà đầu tư nước ngoài bán tống bán tháo cổ phiếu của Philippines trong 6 tuần liên tiếp vừa qua vì lo ngại lập trường chống Mỹ của Tổng thống Duterte cũng như cuộc chiến chống ma túy thảm khốc của ông này – một cuộc chiến đang vấp phải sự chỉ trích gay gắt của các tổ chức nhân quyền cả trong và ngoài nước.
Phản ứng trước tuyên bố thiết lập liên minh với Nga và Trung Quốc của Tổng thống Philippines Duterte, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Mark Toner ở thủ đô Washington cho biết, chính phủ Manila không đề cập gì với Mỹ về chuyện đó. Mối quan hệ hợp tác với chính phủ Philippines vẫn mạnh và Mỹ vẫn không thấy có bất kỳ dấu hiệu nào chứng tỏ có sự thay đổi hay dịch chuyển nào đó trong chính sách của Manila, ông Toner đã khẳng định như vậy tại cuộc họp báo.
“Họ là một quốc gia có chủ quyền và chúng tôi chắc chắn sẽ không ngăn cản họ theo đuổi mối quan hệ thân thiết hơn với bất kỳ nước nào trong hai nước đó. Đây không phải là một cuộc chơi một mất một còn”, phát ngôn viên Toner khẳng định.
Bất chấp những lời phát biểu tự tin nói trên, giới chức Mỹ chắc chắn không tránh khỏi cảm giác bất an, quan ngại trước những động thái và phát biểu gần đây của Tổng thống Duterte. Kể từ khi ông Duterte lên cầm quyền, ông này đã khiến người ta đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác, từ cú sốc này đến cú sốc khác và thực sự ông Duterte vẫn là một hệ số bí ẩn đối với thế giới. Đến thời điểm này, Tổng thống Philippines vẫn khiến cả đồng minh và đối thủ hoang mang bởi những phát biểu, hành động liên tiếp đối lập, mâu thuẫn với nhau.
Trong quan hệ với Trung Quốc, Tổng thống Duterte lúc thì làm cho nước láng giềng hoan hỉ vì lập trường dịu nhẹ, mềm mỏng trong vấn đề tranh chấp Biển Đông nhưng lúc thì lại khiến Bắc Kinh toát mồ hôi vì những cảnh báo sắc lạnh như chiến tranh đẫm máu. Bắc Kinh cũng không ít lần mừng thầm khi Tổng thống Philippines thẳng thừng công khai công kích đồng minh Mỹ và tỏ ra không mấy mặn mà với mối quan hệ liên minh này.
Đối với đồng minh Mỹ, Tổng thống Duterte nhiều lúc khiến chính quyền Washington “phát điên”. Nhà lãnh đạo Philippines không ngại ngần bác bỏ mối quan hệ liên minh gắn bó với Mỹ và đã có lúc dùng những lời lẽ nặng nề để xúc phạm Tổng thống Obama. Sau những lần như vậy, ông Duterte lại lên tiếng bào chữa và tiếp tục khẳng định quan hệ thân thiết với Mỹ.
Có thể nói, Tổng thống Duterte đến nay vẫn gây khó hiểu trong chính sách, lập trường đối với Mỹ và Trung Quốc.
Tuyên bố về việc muốn thiết lập quan hệ liên minh với Nga và Trung Quốc của Tổng thống Philippines chắc chắn sẽ khiến Mỹ choáng váng.