Truyền thông thế giới đặc biệt quan tâm đến những vũ khí mới phát triển của Trung Quốc như tên lửa đạn đạo chống tàu DF-26 (ASBM), máy bay tàng hình J-20, sự phát triển các tàu sân bay của Bắc Kinh. Gần đây, bình luận viên quân sự cho biết, Trung Quốc sẽ sớm công bố máy bay ném bom tàng hình.
Máy bay tuần biển chống ngầm Y-8 GX-6 Trung Quốc. Ảnh Millitary Update
Nhưng Goldstein, giáo sư nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Hàng hải Trung Quốc trong một bài viết trên The National Interest cho thấy một góc nhìn khác về những tình huống đang diễn ra trên vùng nước phía Tây Thái Bình Dương, dựa trên sự kiện Trung Quốc đưa máy bay tuần biển chống ngầm Y-8 GX-6 vào biên chế hạm đội Nam Hải, đặc trách trên vùng nước Biển Đông.
Tác giả cho thấy, thực tế GX-6 vào khai thác sử dụng hoàn toàn không đơn giản.
Chắc chắn những phương tiện tác chiến chiến thuật như tên lửa chống tàu, máy bay tàng hình, tàu sân bay lôi cuốn được sự chú ý của truyền thông thế giới, nhưng những vũ khí hào nhoáng này không đóng vai trò quan trọng gây ảnh hưởng đến vị thế siêu cường duy nhất của Mỹ.
Có những phương tiện chiến đấu khác, không có sức lôi cuốn truyền thông hoặc người Trung Quốc không muốn thế giới chú ý đến, lại có khả năng làm thay đổi cán cân lực lượng của các siêu cường quân sự thế giới.
Chiến trường dưới dưới mặt nước là yếu tố chính quyết định cuộc đấu tranh giành ưu thế sức mạnh giữa Mỹ và Trung Quốc trên khu vực phía tây Thái Bình Dương.
Trong những năm qua, các bài viết trên tạp chí Mắt rồng (Dragon Eye) đề cập nhiều đến những phát triển vượt bậc của thủy lôi Trung Quốc, tàu khu trục hộ tống (Type 056), trực thăng chống ngầm (ASW), tên lửa ngư lôi, máy bay đổ bộ lưỡng cư hạng nặng và tàu ngầm không người lái (UUV), tàu ngầm diesel điện và tàu ngầm nguyên tử.
Trong khói ngụy trang của những công nghệ chiến thuật, các chiến lược gia Mỹ phải đặt sự chú ý vào diễn biến những tin tức của truyền thông đại lục. Cách đây không lâu, Trung Quốc thông báo cáo về việc thành lập một đơn vị cấp chiến dịch chiến thuật mới của Hải quân Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA), thực hiện nhiệm vụ trên các máy bay tuần biển tầm xa (MPA) đầu tiên của Trung Quốc, được nâng cấp tối ưu thực hiện nhiệm vụ tác chiến chống tàu ngầm.
Theo một bài viết gần đây trên tạp chí Tiềm năng Khoa học và Công nghệ Trung Quốc, PLA đã tổ chức và đưa vào thực hiện nhiệm vụ đơn vị trinh sát đặc biệt, trang bị một số máy bay GX-6 ASW trong hạm đội Nam Hải mùa xuân năm 2018.
Các nhà phân tích hải quân Trung Quốc nhận rõ sự yếu kém của PLA trong máy bay trinh sát chống ngầm ASW, thẳng thắn chỉ trích các phương tiện trinh sát chống ngầm như sự cận thị của Hải quân Trung Quốc.
Các phương tiện ASW trên không khác của Trung Quốc, như thủy phi cơ tuần biển SH-5 hoặc thậm chí trực thăng chống ngầm Z-9, được nhận định là có khả năng tác chiến yếu và hạn chế.
Chính vì vậy, Hải quân Trung Quốc cần được trang bị ngay lập tức một máy bay ASW cánh cứng lớn.
Những lợi thế của các máy bay tuần biển chống ngầm loại này, bao gồm tốc độ, tầm bay, tải trọng lớn, các tàu ngầm đối phương gặp khó khăn trong việc ngụy trang và không có khả năng thoát khỏi sự truy đuổi các máy bay này. Các nhà phân tích gọi máy bay tuần biển chống ngầm ASW là sát thủ của tàu ngầm.
Những phân tích gần đây cho biết, GX-6 được trang bị động cơ mới với cánh quạt được thiết kế đặc biệt nhằm tăng hiệu suất động cơ. Phạm vi hoạt động của máy bay trinh sát chống ngầm mới phải đạt đến 5.000km.
Một bộ phận rất độc đáo của máy bay chống ngầm Trung Quốc là phần lồi ra khá lớn ngay dưới buồng lái, lắp đặt một radar trinh sát 360 độ, được thiết kế nhằm phát hiện cột đặc dụng, ống kính tiềm vọng hoặc các phao tàu ngầm.
Khả năng phát hiện mục tiêu được các nhà bình luận quân sự Trung Quốc khẳng định là vượt trội so với máy bay tuần biển chống ngầm P3C ASW của Mỹ. Theo những thông tin mạng xã hội, phi hành đoàn trinh sát chống ngầm khoảng hơn 10 người. GX-6 mang theo đến 100 phao sonar thủy âm (sonobuoys).
Trên máy bay tuần biển GX-6 phần đuôi được lắm một thiết bị từ kế , được sử dụng để tìm kiếm các mục tiêu ngầm. Theo từ phân tích của các chuyên gia Trung Quốc, từ kế có thể phát hiện độ biến thiên từ trường, từ đó xác định tàu ngầm ở độ sâu từ 900 đến 1000m.
Cho dù tuyên bố này là đúng hay đơn giản là chỉ là một phát biểu mang tính tuyên truyền, trên đồ họa chiếc máy bay này có thể thấy, từ kế là thiết bị chính và độc đáo của thiết kế máy bay chống ngầm.
Bài viết trên tạp chí Tiềm năng Khoa học và Công nghệ lưỡng dụng Trung Quốc cũng nhấn mạnh rằng, những máy bay trực thăng ASW trên chiến hạm Trung Quốc có hiệu quả cao trong các hoạt động tàu ngầm, nhưng phạm vi tìm kiếm hạn chế.
Một chuyên gia Trung Quốc cho rằng, máy bay tuần biển tầm xa ASW được sử dụng để phát hiện tọa độ được cho là có tàu ngầm ban đầu, máy bay trực thăng có thể trực tiếp tiến hành các hoạt động truy tìm, theo dõi, sẵn sàng thực hiện các hoạt động tiêu diệt tàu ngầm đối phương.
Theo những thông tin đăng tải trong bài viết, máy bay tuần biển chống ngầm GX-6 sẽ chủ yếu được sử dụng trên biển Đông và biển Hoa Nam, thực hiện việc giám sát, hộ tống và cảnh báo sớm cho lực lượng hải quân Trung Quốc khi tiến hành các cuộc diễn tập thường xuyên trên vùng nước phía tây Thái Bình Dương
Khả năng được sử dụng trên Biển Đông được đề cập khá rõ ràng, tác giả của bài viết phân tích rằng, sự hiện diện của các máy bay tuần biển chống ngầm cho phép Hải quân Trung Quốc theo dõi chặt chẽ sự hiện diện của các tàu ngầm nước ngoài trong vùng nước này, khiến lực lượng tàu ngầm nguyên tử và diesel điện của các đối thủ tiềm năng mất đi khả năng tấn công bất ngờ vào các chiến hạm nổi của Hải quân Trung Quốc.
Một điều thú vị là sử dụng thiết bị từ kế hiện đại, máy bay tuần biển chống ngầm Trung Quốc cũng cung cấp tín hiệu cho các tàu ngầm hạng nặng như tàu ngầm Mỹ về tình huống đã bị phát hiện và theo dõi.
Điều đó sẽ buộc các tàu ngầm nguyên tử Mỹ, vốn có ưu thế tuyệt đối trên vùng nước này, có thể sẽ phải lùi xa khỏi vùng tấn công hiệu quả của các vũ khí chống ngầm Trung Quốc. Như vậy, hải quân Trung Quốc sẽ có một vùng nước trong, an toàn để triển khai lực lượng tàu ngầm của mình mà không dẫn đến nguy cơ bị tấn công.
Phương thức tác chiến này sẽ giữ bí mật cho các tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo SSBN Trung Quốc, đóng vai trò then chốt trong khả năng răn đe phản kích hạt nhân thứ hai. Sau khi đã hoàn thiện các yêu cầu kỹ thuật và dự án hoàn thành, GX-6 sẽ được đưa vào sản xuất hàng loạt và quy số lượng của các máy bay chống ngầm sẽ tăng lên đáng kể.
Tác giả bài viết nhận định, dây có thể nói là một thành tựu tuyệt vời trong lĩnh vực chống ngầm khi sở hữu công nghệ phát triển các máy bay tuần biển chống ngầm ASW Trung Quốc.
Nhà phân tích Trung Quốc vẫn kết thúc bài viết khiêm tốn, cho rằng không thể so sánh máy bay tuần biển chống ngầm Trung Quốc mới với máy bay tuần biển chống ngầm tiên tiến nhất của Mỹ (P-8, Poseidon) và máy bay ASW (P-1) của Nhật Bản.
Nhưng tác giả cho rằng, điểm quan trọng nhất là các kỹ sư Trung Quốc cuối cùng đã giải quyết vấn đề, chế tạo được máy bay tuần biển chống ngầm ASW cánh cứng hạng nặng.
Trong tình huống máy bay tuần biển chống ngầm phối kết hợp với các khả năng chống ngầm khác (ASW) trên không gian, trên không và trên biển mới của Trung Quốc, các tàu ngầm nguyên tử Mỹ đang phải đối đầu với một đối thủ được trang bị tốt trên vùng nước Tây Thái Bình Dương.
Đã từ nhiều thập kỷ, các tàu ngầm nguyên tử Mỹ quen thuộc với những hải trình với khả năng tự do hoạt động, đảm bảo an toàn tuyệt đối, gần như không bị ngăn cản hoặc bị giám sát, nhưng tình hình đã thay đổi.
Tình huống sẽ đặc biệt khó khăn, khi Trung Quốc tăng cường các máy bay chiến đấu tầm xa trên những căn cứ không quân gần bờ biển, liền kề với khu vực nhạy cảm, đảm bảo ưu thế tuyệt đối trên không trong tình huống căng thẳng ngoại giao, có thể dẫn đến cuộc xung đột.
Trong điều kiện này, mặc dù máy bay tuần biển P-8 (Poseido) của Hải quân Mỹ thực sự là máy bay tuần biển chống ngầm ASW vượt trội hơn GX-8, nhưng không thể bay trên bầu trời tây Thái Bình Dương tràn ngập tiêm kích Trung Quốc.
Ngược lại, máy bay tuần biển chống ngầm ASW Trung Quốc toàn quyền tự do tìm kiếm trong vùng nước được các máy bay tiêm kích, có số lượng rất đông của PLA bảo vệ. Như vậy, lực lượng không quân Trung Quốc bắt đầu làm suy giảm lợi thế tuyệt đối về tàu ngầm của Mỹ trong cuộc chiến tàu ngầm.
Một điểm thú vị ít nhà bình luận quân sự chú ý tới là sự liên kết rõ ràng giữa máy bay tuần biển tầm xa GX-6 với lực lượng răn đe hạt nhân Trung Quốc.
Trong các tuyên bố, lên án và cáo buộc, thậm chí các bình luận sâu sắc về những căn cứ, đảo nhân tạo bồi đắp phi pháp trên rạn san hô của Trung Quốc ở Biển Đông , không có chiến lược gia nào đào sâu vào khía cạnh chiến lược hạt nhân của những căn cứ sân bay mới này trong khu vực quần đảo Trường Sa.
Nhưng có một vấn đề khá hoài nghi về giá trị quân sự thực sự của cái gọi là Vạn lý Trường thành cát này (rất dễ bị san phẳng khi bùng phát xung đột), tác giả bài viết này thừa nhận, các chiến lược gia Trung Quốc có thể đã thành công khi lôi kéo công luận theo một hướng hoàn toàn khác.
Nếu Hải quân PLA sử dụng những sân bay trên đảo nhân tạo cho các máy bay tuần biển chống ngầm ASW GX-6, những máy bay này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ hành lang cơ động của các tàu ngầm nguyên tử mang tên lửa đạn đạo Trung Quốc (SSBN) từ căn cứ Hải Nam.
Do một cuộc chiến tranh hạt nhân là một cuộc chiến hủy diệt nhanh chóng, sự tồn vong của một căn cứ có thể không quan trọng miễn là căn cứ đó có thể bảo vệ tàu ngầm thực hiện các chuyến tuần biển thời bình và đến vị trí phóng tên lửa đạn đạo bất ngờ trên vùng nước an toàn.
Nếu thực sự các căn cứ này được xây dựng để phục vụ chiến lược răn đe hạt nhân “phòng thủ ngoài khơi xa” đang phát triển của Trung Quốc.
Có thể giải thích được vì sao Bắc Kinh quyết bồi đắp các đảo nhân tạo này bất chấp nhiều vấn đề không thuận lợi trên trường quốc tế và đến nay vẫn chưa triển khai các không đoàn máy bay tiêm kích đánh chặn, mặc dù họ chắc chắn có thể.
Nhận biết đầy đủ các ý đồ chiến lược của Bắc Kinh, trong đó có cả chiến lược hạt nhân bị bỏ quên từ lâu, những diễn biến của công nghiệp quốc phòng Trung Quốc, thực trạng Biển Đông có thể giúp Mỹ và đồng minh có được những phản ứng xác đáng, bảo vệ lợi ích của quốc gia và đồng minh.