Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton (10/3) tố cáo Trung Quốc muốn “lập tỉnh mới” ở Biển Đông và khẳng định Mỹ sẽ ngăn chặn Bắc Kinh lộng hành trên Biển Đông.
Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton
Trả lời phỏng vấn đài Fox News, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton (10/3) chỉ trích Trung Quốc đi ngược lại với mọi cam kết do họ (Trung Quốc) đưa ra trước đây về việc tiến hành đàm phán hòa bình để giải quyết tuyên bố chủ quyền, họ đang chiếm giữ các đá, bãi cạn và đảo, đồng thời xây dựng các căn cứ quân sự trên đó (Biển Đông); tố cáo Trung Quốc đang “toan tính tạo lập tỉnh mới” thông qua việc xây dựng đảo ở Biển Đông. Theo ông John Bolton, Trung Quốc “đang chiếm giữ các bãi đá, bãi cạn và đảo ở Biển Đông và xây dựng các căn cứ quân sự trên đó. Điều đó hoàn toàn không thể chấp nhận được”; đồng thời cho biết, Mỹ sẽ tiếp tục tìm cách ngăn chặn nỗ lực phi pháp này của Trung Quốc. Ông John Bolton cũng cho biết thêm, Mỹ “tiếp tục thực hiện các cuộc diễn tập tự do hàng hải và xem xét những cách khác để ngăn chặn có hiệu quả nỗ lực tạo ra một tỉnh mới của Trung Quốc”.
Ông Bolton là thành viên nổi tiếng với những quan điểm cứng rắn trong chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ông tiếp nhận vai trò Cố vấn An ninh Quốc gia sau khi tướng về hưu HR McMaster từ chức vào tháng 4 năm ngoái. Trước đó, ông Bolton (12/10/2018) đã từng tuyên bố “Mỹ sẽ không bỏ qua các hành động đe dọa của Trung Quốc tại Biển Đông và sẽ quyết tâm giữ cho đường biển quốc tế được mở; bày tỏ lo ngại về việc Trung Quốc thường xuyên tiến hành các cuộc tập trận để khẳng định chủ quyền tại vùng Biển Đông đang diễn ra tranh chấp, đồng thời cho rằng Trung Quốc cần phải hiểu rằng họ không tạo ra được tình thế sự đã rồi ở khu vực này. Đây hiện không phải, và sẽ không phải, là một tỉnh của Trung Quốc”. Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton cũng cho rằng Mỹ phải thể hiện nhiều hơn nữa cho Trung Quốc thấy rằng Washington không thừa nhận tính hợp pháp của bất kỳ hoạt động quân sự hóa và xây dựng đảo nhân tạo (phi pháp) của Trung Quốc ở Biển Đông; khẳng định đồng minh của Mỹ bao gồm Anh và Australia sẽ cho tàu đi qua khu vực Biển Đông để thể hiện lập trường này và cũng có thể bắt đầu khai thác tài nguyên năng lượng ở đây dù “có hay không có sự hợp tác của Trung Quốc”.
Dưới thời Tổng thống Donald Trump, Mỹ đã duy trì thường xuyên các chiến dịch tuần tra đảm bảo tự do hàng hải trên Biển Đông. Động thái này của Washington nhằm thách thức các yêu sách chủ quyền phi lý của Bắc Kinh và khẳng định quyền đi lại tự do tại bất kỳ nơi nào luật quốc tế cho phép. Trong 2 tháng đầu năm 2019, Mỹ đã 2 lần thực hiện các chiến dịch tự do hàng hải ở Biển Đông nhằm ngăn chặn và thách thức các yêu sách “chủ quyền” phi pháp của Trung Quốc trên Biển Đông. Theo đó, Hải quân Mỹ (7/1) đã cử tàu khu trục trang bị tên lửa hành trình lớp Arleigh Burke USS McCampell tuần FONOP trong khu vực 12 hải lý quanh đảo Cây, Lincoln và Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam nhằm thể hiện thái độ cứng rắn và quyết tâm chống lại các tuyên bố chủ quyền phi pháp của Trung Quốc trên Biển Đông, cũng như đáp trả các tuyên bố khiêu khích mới đây của Trung Quốc. Mỹ (11/2) đã cử hai tầu khu trục hạm có gắn tên lửa hành trình USS Spruance và USS Preble tuần tra vùng 12 hải lý bãi đá Vành Khăn, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, hiện đang bị Trung Quốc chiếm giữ, bồi đắp phi pháp thành đảo nhân tạo. Đá Vành Khăn là một rạn san hô vòng thuộc cụm Bình Nguyên của quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Đá này nằm cách đảo Sinh Tồn Đông 57 hải lý (105,6 km) về phía Đông và cách đảo Vĩnh Viễn 51 hải lý (94,5 km) về phía Nam. Đá Vành Khăn nằm trong số 7 bãi đá ở quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam bị Trung Quốc chiếm đóng phi pháp và ngang nhiên bồi đắp thành đảo nhân tạo trong vài năm gần đây. Ngoài ra, Mỹ và Anh cũng đã hai lần tiến hành tập trận trên Biển Đông. Hải quân Mỹ đã triển khai tàu chở dầu tiếp liệu USNS Guadalupe trong khi Hải quân Hoàng gia Anh triển khai tàu hộ vệ HMS Montrose để tham gia cuộc tập trận hậu cần và an ninh hàng hải trên Biển Đông; điều tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường USS McCampbell của Hải quân Mỹ và tàu hộ vệ HMS Argyll của Hải quân Hoàng gia Anh cũng đã tiến hành cuộc tập trận chung tại Biển Đông. Cuộc tập trận của Anh và Mỹ diễn ra sau khi Đô đốc Philip Davidson, chỉ huy Bộ Tư lệnh Ấn Độ – Thái Bình Dương Mỹ, tuyên bố các lực lượng đồng minh và đối tác nên tham gia cùng các hoạt động của Washington trên Biển Đông trong tương lai.
Gần đây, hai máy bay ném bom B-52H Stratofortress cất cánh từ căn cứ không quân Andersen ở đảo Guam đã tham gia vào các sứ mệnh huấn luyện định kỳ gần các đảo tranh chấp trên Biển Đông hôm 4/3. Mặc dù Mỹ vẫn định kỳ thực hiện các chuyến bay của máy bay ném bom ở khu vực gần Biển Đông, đây là lần đầu tiên một máy bay B-52 có khả năng mang theo vũ khí hạt nhân được triển khai ở khu vực này kể từ tháng 11 năm ngoái.
Việt Nam trước nay luôn khẳng định chủ quyền không thể tranh cãi với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa trên Biển Đông, đồng thời tôn trọng hoạt động tự do hàng hải và hoan nghênh những hoạt động đóng góp cho hòa bình và an ninh khu vực của các quốc gia trên Biển Đông. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã nhiều lần nữa nhấn mạnh Việt Nam tôn trọng các quyền tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông của các quốc gia phù hợp với các quy định của luật pháp quốc tế, cụ thể là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982, đồng thời đề nghị các quốc gia đóng góp thiết thực và có trách nhiệm vào việc duy trì trật tự, hòa bình và thượng tôn pháp luật ở Biển Đông. Với tư cách là quốc gia thành viên của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982 và là quốc gia ven Biển Đông, Việt Nam khẳng định lập trường nhất quán về quyền tự do hàng hải, hàng không được thực hiện phù hợp luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển 1982.