Với chiến thắng trong cuộc bầu cử vừa qua, chính quyền của Thủ tướng Prayut Chan-o-cha sẽ tiếp tục duy trì chính sách Biển Đông như hiện nay nhằm đảm bảo tối đa lợi ích và an ninh quốc gia của Thái Lan.
Chiến thắng trong cuộc bầu cử
Ủy ban Bầu cử Thái Lan (28/3) thông báo 100% số phiếu trong cuộc tổng tuyển cử hôm 24/3 đã được kiểm. Theo đó, đảng Palang Pracharat thân quân đội và đề cử Thủ tướng Prayut Chan-o-cha giành 8,4 triệu phiếu, đảng đối lập Pheu Thai đứng thứ hai với 7,9 triệu phiếu, đảng Hướng tới tương lai được hơn 6,2 triệu phiếu; đảng Dân chủ giành 3,9 triệu phiếu và đảng Bhumjaithai có 3,7 triệu phiếu. Tỷ lệ cử tri đi bầu là 74,69%, tỷ lệ phiếu không hợp lệ là 5,57% và tỷ lệ phiếu “trắng” là 1,58%.
Tuy nhiên, Ủy ban Bầu cử chưa công bố kết quả 150 ghế còn lại trong 500 ghế Hạ viện. Ủy ban đến nay mới công bố kết quả 350 ghế, trong đó Pheu Thai giành được 137 ghế và Palang Pracharath giành 97 ghế. Tiếp đó là đảng Bhumjaithai với 39 và đảng Dân chủ với 33 ghế. Kết quả chính thức sẽ được công bố vào ngày 9/5.
Theo Hiến pháp do quân đội soạn thảo năm 2017 quy định người đắc cử thủ tướng cần đạt đa số phiếu trong tổng số phiếu bầu tại Thượng viện và Hạ viện. Hiến pháp này cũng quy định 250 ghế tại Thượng viện đều do quân đội chỉ định, tạo lợi thế cho ông Prayut giữ vững quyền lực. Do đó, đảng Palang Pracharath về mặt lý thuyết chỉ cần giành 126 ghế Hạ viện để có 376 phiếu, đủ cho ông Prayut Chan-o-cha đắc cử.
Nhìn lại chính sách của Thái Lan đối với vấn đề Biển Đông
Thái Lan không liên quan trực tiếp đến các tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông nên Bangkok giữ quan điểm trung lập trong về vấn đề Biển Đông, ủng hộ các bên liên quan giải quyết hòa bình các tranh chấp, thông qua thương lượng và tuân thủ luật pháp quốc tế. Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến cho rằng trước đây, Thái Lan không muốn tham gia quá sâu vào vấn đề Biển Đông một phần là do quan hệ đối tác khá chặt chẽ về kinh tế lẫn quân sự với Trung Quốc, phần nữa là nước này vừa trải qua một giai đoạn nhiều biến động về chính trị cũng như phải đối phó bất ổn tại miền Nam. Tuy nhiên, tranh chấp Biển Đông ngày càng trở nên nổi cộm trong quan hệ ASEAN – Trung Quốc, đe doạ phá vỡ quan hệ hợp tác này nếu căng thẳng tiếp tục leo thang, khiến Thái Lan phải có nhiều động thái tích cực, can dự sâu hơn vào vấn đề này.
Trong những năm gần đây, Thái Lan đã có nhiều hành động thực tiễn nhằm thúc đẩy giải quyết hòa bình tranh chấp ở Biển Đông:
Đầu tiên, quan chức Thái Lan nhiều lần đưa ra các tuyên bố thể hiện sự quan tâm của Bangkok đối với vấn đề Biển Đông: (1) Trong giai đoạn Thái Lan (8/2012 – 8/2015) giữ vai trò điều phối quan hệ của ASEAN với Trung Quốc, Phó Thủ tướng kiêm Ngoại trưởng Thái Lan Surapong Tovichakchaikul cho biết COC sẽ góp phần thúc đẩy lòng tin giữa ASEAN – Trung Quốc và ngăn chặn bất kỳ sự cố đáng tiếc nào xảy ra trên Biển Đông; đồng thời nhấn mạnh Thái Lan sẽ giúp Trung Quốc tìm kiếm giải pháp hòa bình cho tranh chấp Biển Đông. (2) Tổng thư ký Hội đồng an ninh quốc gia Thái Lan Paradorn Pattanathabutr (23/5/2013) cho rằng Bangkok rất quan ngại những căng thẳng ngày càng gia tăng liên quan tới tranh chấp trên Biển Đông và muốn tham gia tìm hướng giải quyết; nhấn mạnh trong vai trò điều phối viên quan hệ ASEAN – Trung Quốc, Thái Lan sẽ tích cực thúc đẩy tiến trình giải quyết tranh chấp trên tinh thần hòa bình và tôn trọng luật quốc tế. (3) Phát biểu tại phiên khai mạc Đối thoại Shangri-La lần thứ 15, Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-ocha (3/6/2016) đã kêu gọi ASEAN cần phát huy vai trò trong việc tạo sự cân bằng về an ninh trong khu vực; hối thúc các bên chọn hợp tác thay vì đối đầu đồng thời cho rằng tất cả các bên cần tham gia hoạt động chung, mang tính xây dựng… để những tuyên bố chủ quyền không trở thành rào cản. Đặc biệt, theo Thủ tướng Thái Lan, ASEAN cần thống nhất trong vấn đề Biển Đông vì hoà bình và ổn định ở vùng biển này, đem lại lợi ích cho tất cả các bên. Thủ tướng Thái Lan cũng nhấn mạnh việc thúc đẩy tự do đi lại trên biển và trên không, ủng hộ giải quyết tranh chấp một cách hoà bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS). Đồng thời, ông Prayuth Chan-ocha cho rằng việc thực thi đầy đủ Tuyên bố ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC) sẽ tạo ra môi trường có lợi cho việc giải quyết vấn đề và Thái Lan ủng hộ việc sớm hoàn tất COC. () Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Gen Nakatani và Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan Prawit Wongsuwan (7/6/2016) đã trao đổi ý kiến về các vấn đề như ý đồ của Trung Quốc khi tăng cường hành động phi pháp ở Biển Đông, tự do đi lại trên Biển Đông; hai bên cũng nhất trí cho rằng, vấn đề Biển Đông cần được giải quyết hòa bình theo phương thức lấy luật pháp quốc tế làm nền tảng. (4) Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte và Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-ocha (21/3/2017) nhấn mạnh cần thực thi hiệu quả Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) năm 2002, cũng như hoàn thiện khuôn khổ của COC trong năm 2017. Hai bên cũng nhất trí duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông vì lợi ích của tất cả các nước trong và ngoài khu vực. (5) Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-ocha (5/10/2017) nhấn mạnh tầm quan trọng của một Biển Đông hòa bình và ổn định, tuyến đường biển huyết mạch đối với thương mại toàn cầu, cũng như tự do hàng hải và đường không; tái khẳng định cam kết nỗ lực đạt được một giải pháp hòa bình đối với các tranh chấp trên Biển Đông, trong đó có việc tuân thủ hoàn toàn các thủ tục pháp lý và ngoại giao, căn cứ theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS); bày tỏ sự đồng tình trong việc duy trì cách tiếp cận mang tính hợp tác, hướng tới mục tiêu đảm bảo một Biển Đông hòa bình, ổn định và bền vững.
Thái Lan cũng tích cực tham gia tập trận với các nước ở Biển Đông. (1) Hải quân Mỹ, Singapore và Thái Lan (15/05/2017) tổ chức diễn tập chung tại Biển Đông. Phía Mỹ cử tầu khu trục tên lửa dẫn đường USS Sterett (DDG-104) và tầu chiến đấu ven biển USS Coronado (LCS 4); Singapore cử chiến hạm RSS Intrepid (FFS 69) và Thái Lan cử chiến hạm HTMS Naresuan (FFG 421) tham gia tập trận. (2) Hải quân Thái Lan, Trung Quốc và Malaysia (20-29/10/2018) tổ chức tập trận chung ở eo biển Malacca, nhằm “duy trì hòa bình” ở Biển Đông. Quân đội Trung Quốc sẽ điều ba tàu khu trục, ba vận tải cơ Il-76, hai trực thăng cùng 692 binh sĩ đến tham gia cuộc tập trận hải quân chung với Thái Lan và Malaysia tại vùng biển ngoài khơi cảng Dickson và cảng Klang của Malaysia. Giới quan sát cho rằng cuộc tập trận ba bên này là một cách để Trung Quốc và các nước ASEAN chứng tỏ rằng họ có thể hợp tác trong các vấn đề an ninh quốc phòng ít nhạy cảm. Trong khi đó, đối với Malaysia và Thái Lan, đây là cách chứng tỏ việc xây dựng lòng tin với Trung Quốc và là thông điệp khẳng định họ không đứng về bên nào trong mâu thuẫn giữa các cường quốc tại Biển Đông. Mục đích của họ là thể hiện quyết tâm thúc đẩy hòa bình và ổn định khu vực. Còn Trung Quốc dĩ nhiên sẽ xem đây là cái cớ để phản đối sự can thiệp từ bên ngoài vào Biển Đông.
Xu hướng chính sách Biển Đông của Thái Lan
Thời gian tới, Thái Lan sẽ tích cực đóng vai trò trung gian, cùng tìm ra hướng giải quyết thích hợp nhất cho tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông dựa trên một số điểm cơ bản như: giải quyết hòa bình tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế; duy trì hòa bình, ổn định, đảm bảo an ninh an toàn hàng hải ở Biển Đông; thực hiện nghiêm túc Tuyên bố 6 điểm của ASEAN và DOC, sớm thúc đẩy xây dựng COC…
Thái Lan cũng muốn thông qua vấn đề Biển Đông để nâng cao vai trò vị trí của Bangkok trong ASEAN. Hơn nữa, do những hành động gây hấn của Trung Quốc ở Biển Đông thời gian qua là nguy cơ đe doạ hoà bình ổn định của khu vực, điều này sẽ ảnh hưởng đến lợi ích và vai trò của Thái Lan nên là một thành viên trong cộng đồng ASEAN, Thái Lan sẽ không thể thờ ơ trước những căng thẳng ngày một leo thang ở Biển Đông. Tuy nhiên, một mặt do có quan hệ đối tác khá chặt chẽ về kinh tế lẫn quân sự với Trung Quốc, mặt khác do biến động về chính trị cũng như phải đối phó bất ổn tại miền Nam và tác động, ảnh hưởng trong quan hệ với Mỹ nên Thái Lan sẽ gặp nhiều khó khăn khi tìm cách tăng cường ảnh hưởng trong vấn đề Biển Đông khi giữ chức Chủ tịch luân phiên ASEAN.
Kết luận: Hiện nay, Thái Lan ủng hộ quan điểm chung của các nước ASEAN với một số điểm cơ bản như: giải quyết hòa bình tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế; duy trì hòa bình, ổn định, đảm bảo an ninh an toàn hàng hải ở Biển Đông; thực hiện nghiêm túc Tuyên bố 6 điểm của ASEAN và DOC, sớm xây dựng COC… Thời gian tơi, sau khi Chính quyền mới lên cầm quyền, Thái Lan sẽ tiếp tục đóng vai trò tích cực trong việc thúc đẩy giải quyết tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông, qua đó nâng cao vị thế của Thái Lan.