Trong cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte (24/4) đã nhắc đến chiến thắng pháp lý của Manila trong vụ kiện Bắc Kinh về Biển Đông.
Theo Cố vấn an ninh quốc gia Philippines Hermogenes Esperon, trong cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống Rodrigo Duterte đã nhắc đến chiến thắng pháp lý với phán quyết năm 2016 của Tòa Trọng Tài Thường Trực, đồng thời hứa hẹn sẽ đề cập lại vấn đề này trong 2 năm tới.
Kênh truyền thông ABS-CBN News cho rằng Tổng thống Rodrigo Duterte đã có một thái độ “rất cứng rắn” trong vấn đề chủ quyền quốc gia tại “vùng biển Tây Philippines” (Biển Đông), khẳng định ông Rodrigo Duterte cũng đã nêu bật các quan ngại của Manila về tình hình căng thẳng xung quanh đảo Thị Tứ (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, hiện đang bị Philippines kiểm soát trái phép).
Trong khi đó, ông Tập Cận Bình tiếp tục nhắc lại lập trường vốn có của Bắc Kinh, là không thừa nhận phán quyết của Tòa thường trực. Theo cố vấn an ninh Philippines Hermogenes Esperon, “hai bên đều bảo vệ lập trường của mình trong vấn đề chủ quyền Biển Đông”, nhưng cũng đồng ý đàm phán song phương để cải thiện tình hình.
Đây là lần thứ tư ông Duterte công du Trung Quốc. Theo truyền thông Philippines, từ trước đến nay, Tổng thống Duterte thường xuyên từ chối trực tiếp nêu vấn đề phán quyết của Tòa thường trực với Trung Quốc, với lý do tránh gây căng thẳng song phương. Tuy nhiên, thời gian gần đây, Chính quyền của Tổng thống Rodrigo Duterte đang điều chỉnh một số động thái mang tính cứng rắn hơn với Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông. Người phát ngôn của Tổng thống Philippines Salvador Panelo cho biết, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte có thể đưa tranh chấp Biển Đông ra Liên Hợp Quốc nếu Bắc Kinh ngăn chặn Manila tiếp cận đảo Thị Tứ. Ông Salvador Panelo nhấn mạnh, “phán quyết của Tòa (7/2016) là vĩnh viễn. Họ không thể đuổi chúng tôi khỏi đó, nhưng vấn đề là, chúng tôi không thể thực thi phán quyết đơn giản là vì chúng tôi không có sức mạnh”. Trước đó, ông Rodrigo Duterte (5/4) đã doạ sẽ gửi binh sĩ đến đảo Thị Tứ (quần đảo Trường Sa của Việt Nam) để ngăn chặn nếu các tàu của Trung Quốc không dừng việc vây hãm xung quanh.
Trong một diễn biến khác, hai cựu viên chức trong chính quyền Philippines, bao gồm cựu ngoại trưởng Albert del Rosario và cựu tổng thanh tra Omopaman Conchita Carpio Morales (15/3) đã kiện Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lên Tòa Hình sự quốc tế (ICC), với cáo buộc việc Trung Quốc cải tạo các đảo phi pháp ở khu vực Biển Đông là “sự hủy diệt gần như vĩnh viễn và tàn phá môi trường lớn nhất trong lịch sử nhân loại”. Vụ kiện này không có hiệu quả khi một trong những lý do quan trọng là Trung Quốc hiện nay không phải thành viên của ICC. Tuy nhiên, nó có tác động gây tiếng vang trong chính trị Philippines, khi vụ kiện này chứng tỏ giới tinh hoa ở Manila ngày càng trở nên không hài lòng với chính sách “quá thân thiện” của ông Duterte với Bắc Kinh.