Năm 2015 thế giới chấn động khi những trang báo lớn như New York Time, Financial Times, Fortuner đồng loạt đăng tải thông tin về một quỹ đầu tư của chính phủ Malaysia – 1MDB, thất thoát số tiền lên đến 1 tỷ USD. Làm như thế nào mà số tiền này có thể trót lọt, mọc cánh bay đi trước có mắt giám sát của chính quyền các nước.
Đây được coi là một vụ lừa đảo, tham nhũng nghiêm trọng liên quan đến những người đứng đầu của nhiều quốc gia, tổ chức như Najib Razak Thủ tướng Malaysia, Khadem Al Otaiba – Giám đốc điều hành IPIC, một tổ chức đầu tư cho chính phủ Abou Diaby thành lập và hàng loạt ngôi sao đình đám của Hollywood như Paris Hilton, Miranda Kerr, Leonardo DiCaprio. Vụ án này khủng bố đến mức cuốn sách cá voi tỷ đô (Billion dollar whale) ghi chép lại tiến trình vụ án, trở thành cuốn sách bán chạy nhất năm 2018, theo xếp hạng của các báo cáo mỹ hàng đầu và được tỷ phú Bill Gates khen không ngớt lời, bạn có tò mò vì vụ án này không?
Jho Low từ một sinh viên tầm thường trở thành tâm phúc của Thủ tướng
Jho Low sinh ra trong một gia đình giàu có trên đảo Penang, cha từng làm Giám đốc công ty đầu tư MWE Holdings Bhd, ông nội người gốc Quảng Đông gây dựng cơ nghiệp trong ngành khai thác quặng sắt và các nhà máy chưng cất rượu ở Trung Quốc và Thái Lan, lớn lên cậu ấm Jho Low theo học trường nội trú Harrow nổi tiếng ở London, Anh.
Jho Low đã kết bạn với Riza Aziz con trai riêng của cựu Thủ tướng Najib Razak, rồi dần già trở thành đệ tử ruột của Thủ tướng Najib Razak lúc còn cầm quyền, tiếp đó trong quá trình theo học tại trường kinh doanh Wharton thuộc Đại học Pennylvania của Mỹ, Jho Low lại có dịp kết bạn với một số con cháu Hoàng Gia Trung Đông, với cách ăn nói nhẹ nhàng tới nỗi đôi khi không nghe rõ được tiếng, Low có thể khiến bạn dễ dàng quên mất rằng, mình đang làm đúng việc mà hắn ta mong muốn.
Năm 2003, Low thuyết phục được các bạn bè người Ả Rập thu xếp cho mình một chuyến đi vòng quanh Trung Đông, giới thiệu anh ta với những gia tộc giàu có nhất và những công ty có ảnh hưởng lớn nhất ở đó. Low nghỉ hẳn một kỳ học để Kuwait và Aowaden xếp thu các cuộc gặp gỡ với các doanh nhân và những thành viên cấp thấp trong gia đình hoàng tộc ở quốc gia này. Khi đó ở Abu Dhabi một trong những cuộc giao lưu như thế này, mà anh ta có được nhờ nhiều năm mạnh tay rải tiền xây dựng các mối quan hệ cần thiết. Low đã làm quen với một người sẽ làm thay đổi hướng đi của cuộc đời anh ta Khaldoon Khalita Al Mubarak. Ở Wharton Low có thể lười biếng chỉ cần nhấc tay động chân một chút là được việc, nhưng ở Abu Dhabi anh ta được dạy dỗ một cách thực sự, với cách thức vận hành của thế giới. Ở Abu Dhabi thành lập quỹ Mubadala một năm trước đó.
Vào năm 2002, nhằm đa dạng hoá nguồn kinh tế phụ thuộc vào dầu mỏ của mình, mục đích ở đây là để huy động nguồn vốn từ các thị trường quốc tế, kéo tiền về cho các lĩnh vực như bất động sản và thiết bị bán dẫn. Low có thể nhìn ra con đường để Al Mubarak một người hoạt ngôn dù mới gần 30 tuổi, đã nắm giữ trong tay một quyền lực đáng kể và kiểm soát phần béo bở của nền kinh tế Abu Dhabi, những gì trông thấy được ở Abu Dhabi đã gieo một hạt giống vào tâm trí Low.
Malaysia cũng có một quỹ lợi ích quốc gia Khazanal Nasional nhưng hoàn toàn khác xa với Mubadala, Low mất 6 năm mới thiết lập cho mình một vị trí như Al Mubarak, kiểm soát quỹ đầu tư của riêng mình ở Malaysia. Còn trước mắt anh ta đặt ra một mục tiêu nằm trong tầm với hơn, biến các mối quan hệ mới có được Ả Rập trở thành cơ hội làm ăn, không rõ Al Mubarak có ấn tượng gì về chàng trai quá đỗi tự tin người Malaysia này, nhưng không bao lâu sau cả hai tìm được những điểm chung để cùng bắt tay hợp tác, sau tốt nghiệp Đại học Jho Low trở về Maylaysia và vận dụng đủ mối quan hệ, cơ hội làm ăn để kết thân với gia đình vị Phó Thủ tướng đương thời vợ chồng Najib và Rosmah.
Một người bạn chung đã giới thiệu Jho Low với Nizam Razak một trong 4 người anh em trai của Najib và Low đã mời ông này một chỗ làm việc miễn phí ở văn phòng của Wintor, Low thuyết phục Nizam cùng rót tiền đầu tư vào một dự án xây chung cư cao cấp Petrolad Tower, mà một số người anh ta quen biết ở Penang đang phát triển, thật không may dự án này thất bại Low không thể tiếp cận sâu hơn với mục tiêu của mình, không từ bỏ mục tiêu Low quyết định mở rộng các cơ hội làm ăn của mình, tận dụng mối quan hệ của mình tại Trung Đông để để môi giới các dự án đầu tư về Malaysia.
Đến năm 2007, Low thành lập 1 công ty nước ngoài cho Rosmah và Najib để giúp họ trả học phí và tiền sinh hoạt cho cô con gái đang học ở York Town , Low đã chính thức tiếp cận và trở lên quen thuộc với gia đình vị thủ tướng tương lai.
Jho Low bắt tay cùng thủ tướng Najib Razak thành lập quỹ đầu tư tỷ USD
Một trong vài tháng kể từ khi Najib nhận chức thủ tướng ông và Low thường xuyên trao đổi với nhau, Low đã thuyết phục vị lãnh đạo mới của Malaysia nên tập trung vào Trung Đông, anh ta đã mang lại nguồn vốn từ Abu Dhabi tài trợ cho dự án phát triển địa ốc Xspender và giờ đây Low đưa ra nhiều viễn cảnh tươi sáng về cơ hội tiếp cận với kho tài sản dồi dào đến vô tận của Saudi. Tuy mới 27 tuổi nhưng chàng thanh niên người Malaysia này đã khiến cho Najib và quan trọng không kém là Rosmah tin rằng, anh ta là người nắm giữ chiếc chìa khoá để mở cửa kho tàng đầu tư của Trung Đông trong tương lai.
Trong vài tuần đầu hoạt động của chính phủ mới, Low đóng vai trò một phụ tá phi chính thức cho Najib, hỗ trợ vị thủ tướng thu xếp một chuyến thăm Trung Đông. Najib đặt ra những tham vọng lớn biến Malaysia trở thành một quốc gia phát triển chỉ trong vài năm và để thực hiện được tham vọng đó, ông sẽ cần đến một nguồn vốn khổng lồ. Low đã quyết định thuyết phục ông đi đến chỗ tin rằng nguồn vốn đó sẽ đến từ các quốc gia Ả Rập, Najib và Rosmah với sự tháp tùng của Low đã thực hiện một chuyến công du vòng quanh Trung Đông, gặp gỡ Quốc vương Abdullab ở Ả Rập Saudi và Hoàng thái tử Shekh Mohammed Bin Zayed Al Nahyan của Abu Dhabi.
Khi nhìn vào người ta không khỏi có cảm giác rằng, Low là một phái viên chính thức cho Najib, bởi vì anh ta rất thân cận và gần gũi với vị thủ tướng và trên thực tế một số doanh nhân gặp Low trên chuyến thăm này thậm chí còn tưởng anh ta là Bộ trưởng Bộ đầu tư. Sau bữa tối với Hoàng thái tử tại khách sạn Emirates Palace xa hoa, Najib tuyên bố thành lập một quỹ lợi ích quốc gia mới của Malaysia sau này sẽ được gọi là One Malaysia (1 Maylaysia Development Berhad, viết tắt là “1MDB”), quỹ 1MDB thực chất là quỹ Terengganu Investment Authority vừa mới đây đã huy động được 1,4 tỷ USD trái phiếu hồi giáo được chuyển đổi thành một thực thể phát lý của Liên bang, quỹ 1MDB sẽ chịu trách nhiệm chi trả các trái phiếu, quỹ 1 MDB trực thuộc Bộ tài chính nhưng thủ tướng Najib lại có quyền phê duyệt các hạng mục đầu tư và quyết định nhân sự lãnh đạo.
Sau khi Najib lên nắm quyền lực Low đã thuyết phục ông tiếp quản quỹ này, mở rộng phạm vi quyền lực cho nó và tìm kiếm sự chống lưng từ Trung Đông. Kể từ đây Vicsen sẽ cần giũ sạch mọi sự liên đới trong vụ việc này, bề ngoài có thể quy các hoạt động chi tiêu đó của quỹ 1MDB vào nhóm trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp theo cách gọi trong giới kinh doanh. Một bộ phận từ thiện của quỹ này sẽ lập ra các quỹ học bổng và xây nhà ở xã hội cho người có thu nhập thấp ở những vùng mà Um- nô cần những phiếu bầu cử của cử tri, nhưng trên hết Low rỉ tai của Najib rằng thông qua các hoạt động đầu tư vào quỹ này, các quốc gia Trung Đông sẽ coi Malaysia là một đối tác đáng hoan nghênh ở châu Á và sẽ chuyển sang hậu thuận cả chính quyền của Najib với dòng đầu tư cho sự nghiệp chính trị của ông, liệu vị doanh nhân trẻ tuổi này chỉ vừa mới chân ướt chân ráo rời trường Đại học và bảng thành tích chưa lấy gì làm dài, thực sự có khả năng mang lại dòng tiền đầu tư của thế giới Ả Rập không, anh ta có vẻ là một người quen biết rộng nhưng liệu các vương quốc Trung Đông hùng mạnh, có chịu rót hàng tỷ USD vào quỹ 1MDB chỉ bởi vì Low muốn như vậy hay không? Vì sao họ lại cần anh ta trong vai trò một người môi giới, Low đang làm tất cả để tạo ra một ấn tượng rằng vai trò của anh ta là không thể thiếu và cuộc gặp gỡ với Hoàng tử Turki trên chiếc du thuyển Alfa Nero vào tháng 8 năm đó, là nhằm mục đích hằn sâu thêm cho ấn tượng đó. Người ta cũng tò mò quỹ 1MDB sẽ hoạt động như thế nào và kết quả của nó thật khiến thế giới kinh ngạc.
Biến một quỹ đầu tư thành một con nợ
Năm năm sau quỹ 1MDB mắc nợ lên đến 11 tỷ USD , chuyện thua lỗ của quỹ 1MDB bị bại lộ vào năm 2015, khi trang web Sarawak Report của nhà báo điều tra Clare Rewcastle Brown tiết lộ sự việc, Clare Rewcastle Brown chào đời tại bang Sarawak mang quốc tịch Anh. Bà có được tài liệu mật từ Xavier Andre Justo người Thuỵ Sĩ nguyên cán bộ Công ty dịch vụ dầu mỏ PetroSaudi ở London.
Đầu năm 2015, Xavier Justo đã tuồn cho bà 90GB dữ liệu gồm 227.000 email lấy từ máy chủ của PetroSaudi, tài liệu rò rỉ gây chấn động dư luận. Nửa tá quốc gia có liên quan đã mở cuộc điều tra, bà Loretta E.Lynch Bộ trưởng tư pháp Mỹ lúc bấy giờ từng gọi đây là vụ gian lận lớn nhất lịch sử Mỹ. Theo điều tra riêng của Bộ tư pháp Mỹ vào tháng 8 năm 2009, tức 4 tháng sau khi ông Najib Razak giữ chức thủ tướng Malaysia, một cuộc gặp mặt bí mật đã được tổ chức trên siêu du thuyền dài 92m ngoài khởi Monaco, tham dự cuộc gặp có những người sáng lập Công ty PetroSaudi cùng với thủ tướng Najib Razak và cánh tay phải Jho Low, vài tuần sau một thoả thuận liên doanh giữa PetroSaudi và quỹ 1MDB trị giá 2,5 tỷ USD được ký kết.
Đầu tiên, quỹ 1MDB chuyển 1 tỷ USD trên danh nghĩa đầu tư vào liên doanh quỹ 1MDB – PetroSaudi, thật ra chỉ có 300 triệu USD được chuyển vào tài khoản liên doanh, còn 700 triệu USD còn lại đã chạy vào công ty tài khoản bình phong Gold Star ở Thuỵ Sĩ mà Jho Low là người thụ hưởng. Đến tháng 9 năm 2010 và tháng 5 năm 2011, quỹ 1 MDB tiếp tục cho liên doanh vay thêm 830 triệu USD trong số này có 330 triệu USD chạy thẳng vào tài khoản Thuỵ Sĩ của Jho Low.
Cuộc điều tra của Mỹ kết luận: quỹ 1MDB đã bị rút ruột hơn 4,5 tỷ USD trong vòng 6 năm từ năm 2009 đến 2015, tiền rút ruột được chuyển vào các tài khoản ở Thụy Sĩ, Singaprore và quần đảo Virgin và được rửa tiền qua hệ thống tài chính Mỹ để mua sắm tài sản ở Mỹ. Jho Low đã lập hàng loạt tài khoản ngân hàng ở nhiều nước để phân chia và tẩu tán số tiền trong quỹ 1 MDB, một thủ thuật nghe qua thì quá quen thuộc nhưng Low lại qua mặt chính quyền các nước trót lọt trong 6 năm liền. Bộ Tư pháp Mỹ xác định nhân vật chủ chốt trong kịch bản tham nhũng từ quỹ 1MDB chính là Jho Low, hắn lập hàng loạt tài khoản ngân hàng, công ty ma để phân chia và tẩu tán số tiền từ quỹ 1MDB.
Đại gia giải ngân tiền công quỹ
Có bạc tỉ trong tay Jho Low vung tiền mua sắm các tác phẩm nghệ thuật, hắn ta trở thành khách sộp trong các cuộc đấu giá. Đã mua thành công nhiều tác phẩm với giá trên trời như một bức tranh của Picasso “Nature morte au crane de taureau” với giá 3,2 triệu USD, mua bức “Red man one” của nhà nghệ thuật Mỹ Jean-Michel Basquiat, mua tác phẩm “Saint-Georges Majeur” của Oscar-Claude Monet với giá 20 triệu USD, mua tác phẩm “Woman’s head” của Picasso với giá 40 triệu USD, thậm chí hắn ta còn mua cả tượng vàng Oscar của Marlon Brando. Ngoài tiêu hàng trăm triệu USD vào các tác phẩm nghệ thuật đắt tiền, Jho Low còn mua bất động sản tại các khu đắt nhất ở Manhattan, Beverly Hills và London, khu Belien Airound bên cạnh Công viên trung tâm Mamhattan, khu biệt thự thiết kế hiện đại ở Beverly Hills hay khu nhà đắt tiền ở Tây London đều là tài sản Jho Low tích luỹ được chỉ sau vài năm. Nhiều người vẫn quan niệm làm việc tội lỗi thì nên sống an phận trong bóng tối nhưng với Jho Low thì an phận không có trong từ điển của hắn, Low thậm chí còn khuếch đại thanh danh hơn bằng hàng loạt vụ ăn chơi xa hoa, đầu tư cho giới nghệ sĩ Hollywood bằng nguồn tiền từ quỹ 1MDB, từng liên hệ tới quản lý của Paris Hilton và thẳng thắn đề nghị trả tiền để Paris đi chơi với mình, Paris Hilton đã đồng ý đi cùng với Jho Low với mức giá khoảng 100.000 USD cho mỗi sự kiện, vào dịp sinh nhật 29 tuổi của Paris, Jho Low bao trọn hộp đêm sang trọng ở Lasvegas và tặng riêng cho người đẹp một chiếc đồng hồ Cartier cùng số chip chơi bạc trị giá 250.000 USD tương đương là 5,6 tỷ đồng để cô chơi bạc thoả thích, Low cũng có công trong việc đưa nam tài tử Leonardo DiCaprio vào vai chính trong bộ phim bom tấn Sói già phố Wall, trong hồ sơ vụ án các công tố viên đã cáo buộc rằng, Low đã làm thân với DiCaprio cho phép nam diễn viên đánh bạc bằng tiền của mình tại sòng bạc Venesun, Lasvegas, tặng nam tài tử các tác phẩm nghệ thuật giá trị và tài trợ cho bộ phim đình đám Sói già phố Wall mà DiCaprio đóng vai chính, chính trong lời phát biểu của mình khi nhận giải thưởng quả cầu vàng cho vai diễn trong bộ phim Sói giá phố Wall, nam diễn viên đã nói lời cảm ơn Low và Riza Aziz.
Vào năm 2016, các công tố viên đã tịch thu một lượng tiền thu được từ bộ phim Sói già phố Wall, con số cụ thể không được đưa ra nhưng bộ phim ra mắt vào năm 2014 và đạt được doanh thu cao kỷ lục khoảng 400 triệu USD trên toàn thế giới. Văn phòng Công tố New York cáo buộc bộ phim được tài trợ bằng khoản tiền bị đánh cắp từ quỹ 1MDB, chuyển sang công ty sản xuất phim do con trai riêng của cựu thủ tướng Najib đồng sáng lập. Low đã có thời kỳ trở thành cái tên ám ảnh với hàng loạt ngôi sao Hollywood.
Kết cục của vị thủ tướng Najib và Jho Low như thế nào?
Đồng thời với việc đạt được thoả thuận giải quyết với Bộ tư pháp Mỹ, hành tung của Jho Low hiện nay vẫn chưa được biết. Truyền thông Síp tiết lộ rằng, vào mua xuân năm 2015 khi xảy ra chuyện, Low đã liên hệ với Công ty nhập cư ở London thông qua hoạt động đầu tư 5 triệu Euro vào bất động sản địa phương để lấy hộ chiếu của Síp… Jho Low đã tới đảo Síp vào tháng 9 năm đó. Nhưng hiện ông ta có còn ở Síp hay không thì không có bất cứ thông tin nào xác nhận.
Ngày 1 tháng 11 năm 2019, người đại diện cho Jho Low tiết lộ tháng 8 năm 2019 hắn ta đã được chính phủ của một nước dấu tên cho tị nạn, nhưng mới đây lại có tin hiện hắn đang sống ở một nước Trung Đông, người đại diện của Jho Low cho biết thông qua Luật sư hắn ta đã được chính phủ nước X cho tị nạn phù hợp với tuyên bố nhân quyền của Liên hợp quốc và nguyên tắc của công ước nhân quyền tại Châu Âu.
Lúc đầu có tin Jho Low ở Trung Quốc hoặc UAE, tháng 6 năm 2019 tới Kuwat hoặc Ả Rập Saudi trong 4 năm sau khi Jho Low mất tích những người có liên quan chặt chẽ nhất đến 1 MDB đã lần lượt ngã ngựa. Trong đó, người bị chỉ trích nhiều nhất là nhân vật lớn nhất đằng sau công ty cựu Thủ tướng Najib Razak. Vào tháng 5 năm 2018 vợ chồng ông Najib Razak đã bị cấm rời khỏi đất nước, nhà riêng và văn phòng bị khám xét, cảnh sát tìm thấy và thu giữ vô số tiền mặt, đồ trang sức, đồng hồ và các tài sản khác trị giá tới 270 triệu USD. Đây cũng đã trở thành vụ án tịch thu được số tài sản lớn nhất trong lịch sử Malaysia.
Hồi tháng 4 năm 2019, ông Najib Razak đã bị đưa ra xét xử, ông từ chối thừa nhận tội danh tham ô của mình và đổ hết tội lỗi cho Jho Low, thông qua Luật sư Tanfre Muhanad Tafree Apdula, Najib Razak nói ông không hay biết gì về việc công ty 1MDB lấy cắp tài sản nhà nước, rằng ông đã bị Jho Low và đồng bọn lừa dối và bản thân ông cũng chỉ là một nạn nhân và vô tội. Bị cựu thủ tướng Malaysia đổ hết tội lỗi, chắc chắn Jho Low sẽ không chấp nhận sau khi giao nộp tài sản để giải quyết hoà giải, Jho Low tự tìm đường lui đồng thời từ chối nhận tội nhưng Najib Razak đã không chạy thoát, bị đưa ra xét xử tại toà án.
Rốt cục khi nào Jho Low xuất hiện vẫn chưa thể biết được, sau khi vụ việc được phanh phui chính phủ Malaysia đã truy tìm thu hồi các khoản tiền công bị mất trên phạm vi toàn cầu. Trong đó đã thu được 126 triệu USD từ việc bán đấu giá con tàu du lịch của Jho Low và 139 triệu cổ phiếu của khách sạn Park Lane ở Manhattan mà Jho Low nắm giữ. Tuy nhiên so với số tiền 4,5 tỷ USD được cho là Jho Low đã tham ô thì đây chỉ là số tiền quá nhỏ, thật không đáng kể.
Theo trang tin Phương Đông căn cứ các điều khoản hoà giải, sẽ lấy ra 1,5 triệu USD để nộp chi phí luật sư, cộng thêm các khoản tiền bán đấu giá du thuyền, cổ phiếu khách sạn ở New York và hơn 30 vụ sung công khác, tổng cộng chính phủ Mỹ đã tịch thu được gần 1,7 tỷ USD từ Jho Low. Chính phủ Malaysia đã tuyên bố những tài sản này thuộc về Malaysia và yêu cầu phía Mỹ giao lại cho họ. Người ta vẫn hồi hộp chờ đợi những diễn biến tiếp theo và hồi kết của bộ phim tham nhũng này.
T.P