Ngày 4/1, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP HCM công bố kết quả tầm soát biến chủng nCoV ở 526 bệnh nhân Covid, ghi nhận xuất hiện XBB của Omicron được xem là chủng “tồi tệ nhất’.
XBB là chủng phụ thế hệ tiếp theo của chủng BA.2 Omicron, còn gọi là BA.2.10. Các nhà khoa học trên thế giới nhận định đây là biến chủng phụ Omicron “tồi tệ nhất cho đến nay”, bởi đặc tính lây lan nhanh hơn bất kỳ biến chủng phụ nào, trốn tránh được miễn dịch từ vaccine, nhiễm bệnh tự nhiên và các liệu pháp kháng thể đơn dòng. Hiện chưa có nghiên cứu sâu về độc lực, tỷ lệ nhập viện và tử vong của biến chủng mới này.
Đây là lần đầu tiên Việt Nam ghi nhận biến chủng XBB. Trên thế giới, các nhà khoa học phát hiện chủng này vào tháng 8/2022, và bốn tháng qua đã lây lan ở 70 quốc gia. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), XBB cùng họ hàng của nó là XBB.1.5 đang gây ra 44% ca nhiễm ở Mỹ, lấn át các chủng phụ Omicron khác; dẫn đến làn sóng lây nhiễm mới ở một số khu vực của châu Á, bao gồm Ấn Độ và Singapore vào tháng 10/2022.
Tiến sĩ Michael Osterholm, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Minnesota, Mỹ, trả lời Reuters hôm 31/12/2022: “Có lẽ biến chủng tồi tệ nhất mà thế giới đang phải đối mặt hiện nay là XBB”.
Cũng theo Reuters, XBB khiến số ca nhiễm tăng gấp 4 lần chỉ sau một tháng ở một số quốc gia. Tỷ lệ lây nhiễm XBB.1.5 tại Mỹ đã tăng từ 22% lên 40% trong vòng một tuần, thủ phạm của khoảng 75% ca nhiễm ở vùng Đông Bắc nước này. Biến chủng sở hữu các đột biến như F486P, giúp nó vượt qua các kháng thể chống Covid-19 tạo ra từ tiêm chủng hoặc nhiễm bệnh tự nhiên.
Tại TP HCM, các bác sĩ Bệnh viện Nhiệt đới kết hợp Đơn vị Nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) giải trình tự gene virus của 526 bệnh nhân Covid điều trị tại viện từ ngày 1/7/2022 đến 25/12/2022. Kết quả cho thấy biến chủng Omicron chiếm ưu thế tại thành phố trong 6 tháng cuối năm qua và một chủng Delta lưu hành vào tháng 7/2022.
Cụ thể, từ tháng 7 đến tháng 9/2022, biến chủng phụ BA.5 Omicrion chiếm ưu thế; còn trong ba tháng cuối năm, chủng BA.2.75 lưu hành chính. Ngoài ra, có ba mẫu nhiễm biến chủng XBB. Đây là mẫu virus của ba bệnh nhân Covid-19 nhập viện vào tháng 12/2022, điều này cho thấy chủng XBB mới xâm nhập.
Các chuyên gia nhận định có sự dịch chuyển theo thời gian giữa các biến chủng phụ của Omicron trên địa bàn thành phố và phù hợp với xu hướng chung của thế giới. Chủng Delta là chủng virus chiếm ưu thế tại Việt Nam và thế giới vào năm 2021, sau đó chủng Omicron dần lưu hành chính bởi khả năng lây nhiễm nhanh hơn và độc lực nhẹ hơn. Từ cuối năm 2021 đến nay, Omicron liên tục xuất hiện nhiều biến chủng phụ và cả thế hệ thứ hai, thứ ba của chủng phụ. XBB là biến chủng phụ mới nhất của Omicron.
Như vậy, với sự xuất hiện của XBB, nhiều khả năng thời gian tới biến chủng mới này sẽ chiếm ưu thế lây nhiễm. Sở Y tế TP HCM đánh giá hiện “dịch Covid-19 vẫn được kiểm soát tốt”, trong đó có vai trò của vaccine bảo vệ ca bệnh nặng và tử vong. Theo kế hoạch phòng chống dịch, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP HCM phối hợp OUCRU sẽ tiếp tục tầm soát các biến chủng nCoV, nhằm hỗ trợ thành phố kịp thời điều chỉnh chiến lược ứng phó đại dịch.
Hiện, Bộ Y tế chưa có dữ liệu giải trình tự gene virus để đánh giá biến chủng nCoV đang lưu hành trên phạm vi cả nước.
T.P