Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte ngày 29/8 bất ngờ tỏ ra dịu giọng với Trung Quốc khi tuyên bố sẵn sàng tạm gác phán quyết của tòa trọng tài thường trực trong việc giải quyết tranh chấp lãnh thổ với Bắc Kinh ở Biển Đông.
Theo trang tin Phil Star, trong bài phát biểu trước các quan khách tại khu tưởng niệm Libingan ng mga Bayani nhân Ngày tưởng niệm các anh hùng dân tộc của Philippines 29/8, Tổng thống Rodrigo Duterte khẳng định ông sẵn sàng tạm gác phán quyết do Tòa trọng tài thường trực ở La Hay (Hà Lan) công bố hồi tháng 7 về vụ kiện Biển Đông giữa Philippines và Trung Quốc sang một bên và khẳng định ông không muốn gây chiến với Bắc Kinh.
Trong lúc Tổng thống Duterte phát biểu, Đại sứ Trung Quốc tại Philippines Triệu Giám Hoa đang ngồi ở hàng ghế khách mời. Tuy nhiên, ông Duterte vẫn gọi đích danh tên ông Triệu và thẳng thắn chia sẻ những quan điểm của mình liên quan đến vấn đề tranh chấp lãnh thổ đang tồn đọng trong quan hệ hai nước. Ông Duterte nói rằng ông sẽ giữ im lặng trong vấn đề Biển Đông nếu điều đó ảnh hưởng đến các cuộc đàm phán với Trung Quốc và làm tổn hại đến quan hệ song phương.
Mặc dù vậy, Tổng thống Philippines vẫn thể hiện rõ ràng quan điểm của mình. Ông nói: “Tôi sẽ không dùng đến phán quyết của Tòa trọng tài thường trực vào lúc này. Nhưng vào một ngày nào đó, tôi sẽ ngồi trước mặt ông hoặc một đại diện nào đó của Trung Quốc, và tôi sẽ trình bày rõ lập trường của mình. Tôi sẽ nói rằng tôi không thể nào từ bỏ nội dung của phán quyết này”.
Ông Duterte đề xuất rằng Philippines và Trung Quốc nên tìm một điểm rơi trong quá trình đàm phán để cùng nhau “hạ cánh an toàn”. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Philippines vẫn giữ thói quen phát ngôn “gây sốc” khi nói với đại sứ Trung Quốc rằng: “Thưa đại sứ, lúc này tôi chỉ muốn nói với ông rằng, có lẽ các ông cần cho chúng tôi thêm thời gian để xây dựng lực lượng. Các ông đang áp đảo quá rồi”.
Sau phát biểu nửa đùa nửa thật trên, Tổng thống Duterte nghiêm túc nói rằng ông trân trọng hòa bình hơn chiến tranh. “Tôi không muốn lao vào chiến tranh. Chiến tranh và hòa bình luôn tồn tại với nhau. Nếu tôi chưa sẵn sàng cho một cuộc chiến thì tôi chỉ có thể chọn hòa bình”, ông nói.
Trong bài phát biểu của mình, Tổng thống Philippines cũng đề nghị phía Trung Quốc xem xét tình hình khó khăn hiện tại của ngư dân Philippines, những người đang cố gắng mưu sinh bằng việc đánh bắt cá ở khu vực tranh chấp giữa hai nước. Theo đó, ông Duterte mong muốn Trung Quốc đối xử với Philippines như những người anh em, đồng thời khẳng định bản thân ông cũng mang trong mình dòng máu của người Hoa.
“Tôi hy vọng người Trung Quốc có thể dành cho người Philippines một vị trí trong tim. Sau tất cả, dòng máu người Hoa vẫn đang chảy trong con người tôi. Vì thế, tôi mong các bạn hãy đối xử với chúng tôi như những người anh em, chứ không phải như kẻ thù và hãy thấu hiểu cho những khó khăn của người dân Philippines”, ông Duterte nói.
Tổng thống Duterte thời gian qua liên tục có những phát ngôn khác nhau về mối quan hệ giữa Philippines với Trung Quốc cũng như quan điểm của Manila trong việc giải quyết tranh chấp trên Biển Đông. Có thời điểm ông duy trì cách tiếp cận mềm mỏng và tỏ ra dịu giọng với Trung Quốc, nhưng cũng có những lúc ông cảnh báo Bắc Kinh rằng Philippines sẵn sàng đổ máu để bảo vệ lợi ích ở Biển Đông. Ông thậm chí còn khẳng định sẵn sàng hy sinh bản thân mình cùng các binh sĩ để bảo vệ chủ quyền đất nước. Gần đây nhất, vào ngày 26/8 vừa qua, ông cũng mới đưa ra tuyên bố rằng phán quyết về vụ kiện Biển Đông phải là cơ sở cho bất cứ cuộc đàm phán song phương nào giữa Philippines với Trung Quốc.