Vụ bắt giữ một thiết bị lặn không người lái (UUV) của tàu thăm dò đại dương USNS Bowditch thuộc Hải quân Mỹ do Hải quân Trung Quốc tiến hành hôm 15-12 ở vùng biển quốc tế tại Biển Đông, cách vịnh Subic (Philippines) khoảng 80 km về phía Tây Bắc, đã leo thang thành khẩu chiến sau khi cả Washington và Bắc Kinh cùng mở chiến dịch “nã pháo vào kẻ thù”.
Trong khi Trung Quốc tổ chức hội nghị chuyên đề về UUV, với sự có mặt của hơn 100 chuyên gia tại thành phố Thẩm Dương (hôm 17-12, chỉ 2 ngày sau khi Bắc Kinh bắt thiết bị UUV của Mỹ), thì ông Reince Priebus, người được Tổng thống đắc cử Donald Trump chọn giữ chức Chánh văn phòng Nhà Trắng đã lên tiếng sau những tuyên bố mạnh mẽ của tỷ phú bất động sản về chính sách “1 Trung Quốc”. Đồng thời cho rằng, hơn 80% người Mỹ coi việc Trung Quốc thu giữ UUV là “hành vi không phù hợp”. Trước đó (11-12), ông Donald Trump tuyên bố,Washington không cần thiết phải thực thi chính sách “1 Trung Quốc”, trừ khi đạt được thỏa thuận với Bắc Kinh những điều cần phải làm, trong đó có vấn đề thương mại. Tổng thống đắc cử Mỹ coi việc Bắc Kinh thu giữ UUV của quân đội Mỹ là “hành vi chưa từng có tiền lệ”. Thậm chí ông Donald Trump còn tuyên bố, Trung Quốc đã đánh cắp UUV của Mỹ ở vùng biển quốc tế và Washington không cần thứ mà Bắc Kinh đã đánh cắp – cứ để cho họ giữ nó!
Giới chuyên môn cho rằng, mặc dù hội nghị chuyên đề về UUV được tổ chức không liên quan đến vụ bắt UUV của Mỹ, nhưng vẫn cho thấy sự quan tâm ngày càng lớn của Trung Quốc trong lĩnh vực này. Thượng nghị sĩ John McCain, Chủ tịch Ủy ban quân vụ Thượng viện Mỹ cho rằng, Trung Quốc có thể sẽ trích xuất những dữ liệu thông tin công nghệ có giá trị từ UUV thu giữ; và coi đó là “sự vi phạm trắng trợn” luật pháp quốc tế. Đồng thời cảnh báo, Mỹ đã không chứng tỏ đầy đủ sức mạnh của mình trên thế giới và việc thu giữ UUV của Trung Quốc đã phản ánh thực tế này. Lầu Năm Góc cho biết, Trung Quốc nhất trí trao trả thiết bị UUV cho Mỹ. Còn Bộ Quốc phòng Trung Quốc cáo buộc Washington đã “thổi phồng vấn đề”. Nhưng đây là vụ thu giữ đầu tiên trong lịch sử quan hệ giữa hai nước. Ngày 19-12, hãng Kyodo dẫn lời Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga cho rằng, Trung Quốc cần giải thích việc Bắc Kinh thu giữ UUV của Hải quân Mỹ ở Biển Đông hồi tuần trước.
Về phần mình, ngày 19-12, tờ Thời báo Hoàn cầu đăng bài chỉ trích mạnh mẽ ông Donald Trump. “Ông Trump hành xử không giống như một tổng thống – người sẽ trở thành ông chủ Nhà Trắng trong một tháng tới. Ông ấy không cho thấy năng lực để lãnh đạo một siêu cường”, Thời báo Hoàn cầu khuyến cáo. Thậm chí còn cho rằng, nếu tân tổng thống Mỹ tiếp tục có những lời lẽ và cách hành xử như vậy thì tình hình xấu đi trong quan hệ song phương là không thể tránh khỏi. Thời báo Hoàn cầu đăng bài này sau khi ông Donald Trump chỉ trích Trung Quốc về việc thu giữ UUV của Mỹ. Cùng ngày 19-12, tờ People’s Daily (phiên bản tiếng Anh của tờ Nhân dân nhật báo) cho rằng, tàu USNS Bowditch “liên tục vi phạm” khi tiến hành hoạt động gián điệp chống lại Trung Quốc trong 2 năm 2001-2002, và từng hoạt động ở eo biển Đài Loan trong quá khứ. Giới truyền thông và chuyên gia Trung Quốc còn cáo buộc, UUV của Mỹ bị Bắc Kinh thu giữ hôm 15-12 là một phần trong nỗ lực do thám của Washington tại vùng biển này. Cũng trong ngày 19-12, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh (Doanh) cho rằng, cáo buộc của ông Donald Trump về việc Bắc Kinh đã đánh cắp UUV của Mỹ là “không chính xác”.
Giới quân sự cho rằng, học thuyết quân sự mới của Trung Quốc đã và đang thúc đẩy “tác chiến toàn cầu”. Theo tờ Washington Times, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình đang thực hiện kế hoạch cải tổ quân đội theo xu hướng tinh gọn, hiện đại theo mô hình của quân đội Mỹ, nhằm phô diễn sức mạnh ra ngoài biên giới. Theo đó, quân đội Trung Quốc đang chuyển trọng tâm sang đầu tư cho hải quân, không quân và các lực lượng tên lửa. Và việc thu giữ UUV của Mỹ hôm 15-12 được coi là động thái “nắn gân và thử phản ứng” của Bắc Kinh đối với ông Donald Trump, người sẽ trở thành Tổng thống thứ 45 của nước Mỹ vào ngày 20-1-2017. Bởi trước đó (chỉ vài giờ sau chiến thắng bất ngờ của ông Donald Trump), Bắc Kinh cho công bố hướng dẫn triển khai Đại hội đảng các cấp, để tiến tới Đại hội 19 vào cuối năm 2017. Theo đó, sẽ có 2.300 đại biểu được bầu đi dự Đại hội 19 từ 40 đơn vị bầu cử, trong đó có 31 đảng bộ tỉnh thành trực thuộc trung ương. Điều đáng chú ý là, đại biểu dự Đại hội 19 sẽ không được bầu tại đại hội cấp tỉnh thành đồng thời với Ban chấp hành khóa mới như các khóa trước. Đảng bộ các tỉnh thành trực thuộc trung ương sẽ tổ chức riêng một hội nghị Ban chấp hành để bầu ra đoàn đại biểu dự Đại hội 19. Và cho đến nay chưa có thông tin nào về người kế nhiệm ông Tập Cận Bình, người đến tuổi về hưu khi bước vào Đại hội 20. Và ông Tập Cận Bình không muốn Mỹ can dự vào vấn đề này, nên đã ra tay trước