Quyết chuyển sứ quán về Jerusalem, Mỹ muốn phá nát Trung Đông?

Washington chọn chuyển sứ quán về Jerusalem, từ đó tạo ra xung đột để uốn nắn Tel Aviv, hiệu chỉnh vị thế của Bắc Kinh và Moscow tại vùng đất nóng…

Mỹ châm ngòi nổ cho thùng thuốc súng từ Jerusalem?

Truyền thông quốc tế đưa tin, ngày 26/3 vừa qua, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence cho biết Washington đã khôi phục lại các cuộc đàm phán với Israel về khả năng chuyển địa điểm sứ quán Mỹ tại Israel từ Tel Aviv tới Jerusalem. Đồng thời ông Pence cũng cho biết thêm rằng Tổng thống Donald Trump đang nghiêm túc cân nhắc vấn đề này.

Cũng nên nhắc lại rằng, trong quá trình tranh cử tổng thống Mỹ năm 2016, nhóm vận động của ông Trump luôn đề cập tới việc chuyển sứ quán Mỹ tại Israel từ Tel Aviv tới Jerusalem.

Tuy nhiên, kể từ khi ông Trump nhậm chức thì vấn đề gây tranh cãi này dường như đã được tạm gác sang một bên. Nay Washington lại đưa ra bàn thảo trở lại.

Việc Mỹ chuyển sứ quán tới Jerusalem là một động thái cực kỳ nguy hiểm đối với thùng thuốc súng Trung Đông, thậm chí có thể xem đây như là việc châm ngòi nổ nhanh nhất cho thùng thuốc súng ấy.

Bởi lẽ hành động của Washington được coi như sự công nhận chính thức Jerusalem thuộc Israel và sẽ có thể chấm dứt mọi kế hoạch hòa bình cho Israel và Palestine.

Cũng nên biết rằng, từ lâu Israel đã coi Jerusalem là thủ đô vĩnh viễn, không thể chia cắt của mình và muốn tất cả các nước có quan hệ ngoại giao với Israel đặt sứ quán tại đây. Ngược lại, người dân Palestine cũng coi Jerusalem là thủ đô của mình. Hiện trạng cuối cùng của Jerusalem buộc phải được xác định thông qua đàm phán trực tiếp giữa người Do Thái và người Palestine.

Theo Tạp chí Politico thì khi chuyển sứ quán về Jerusalem đồng nghĩa Mỹ đã chính thức công nhận nhà nước Palestine cũng như ủng hộ giải pháp hai nhà nước Israel và Palestine cùng tồn tại.

Đây được xem là điều khả dĩ nhất có thể khiến cả Israel và Palestine đều có thể chấp nhận, từ đó có thể giúp người Do Thái trở thành bạn hữu với thế giới Ả rập.

Tuy nhiên, khi hoà bình cho người Palestine và người Do Thái chưa có được – mặc dù Hiệp định Hoà bình Oslo đã được ký kết gần 1/4 thế kỷ – thì việc Washington chuyển sứ quán về Jerusalem, chính thức công nhận vùng đất đang tranh chấp, sẽ đưa người Do Thái và Palestine vào vòng xoáy xung đột, thậm chí có thể khởi phát một cuộc chiến tranh mới tại Trung Đông.

Chính vì vậy, các chính trị gia Israel nhận thức việc di chuyển sứ quán Mỹ sẽ gây ra bất ổn nên lần lữa chưa muốn xúc tiến việc này, còn các đồng minh của Mỹ cũng phản đối hành động đó của Washington.

Vậy tại sao Washington không tạm dừng lại việc nhạy cảm đó? Điều gì khiến Washington quyết phải chuyển sứ quán từ Tel Aviv về Jerusalem?

Xét về mặt quan hệ quốc tế thì không có lý do gì để Washington phải có động thái kiên quyết như vậy. Tính chất chiến lược toàn diện trong quan hệ đồng minh Mỹ – Israel không hề bị ảnh hưởng bởi việc sứ quán Mỹ đặt tại Tel Aviv. Vai trò và tầm ảnh hưởng của Mỹ tại Trung Đông cũng không hề bị giảm đi khi sứ quán Mỹ không đặt tại Jerusalem.

Thậm chí việc sứ quán Mỹ tại Israel nằm ở Tel Aviv có thể còn an toàn hơn khi chuyển về Jerusalem, bởi nơi đây còn đang tranh chấp. Nghĩa là không có gì bất lợi cho Washington khi sứ quán Mỹ đặt tại Tel Aviv, điều đó cho thấy phía sau sự kiên quyết của Washington trong việc thay đổi địa điểm đặt cơ quan đại diện ngoại giao của Mỹ tại Israel là có ý đồ chính trị. 

Washington tạo xung đột để sắp xếp lại bàn cờ tại Trung Đông?

Hẳn dư luận còn nhớ, Thượng nghị sĩ John McCain, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, từng cho rằng vai trò lãnh lãnh đạo của Mỹ đã thất bại dưới thời Tổng thống Obama.

Theo ông McCain, trật tự thế giới do Mỹ tạo ra thời hậu Chiến tranh lạnh đã không còn nữa, trong đó đặc biệt nguy hại là Mỹ ngày càng tỏ ra bất lực trước Nga và Trung Quốc.

“Chúng ta đang cảm nhận sự gia tăng căng thẳng mà từ đó đã phá vỡ trật tự thế giới và đó là thất bại tuyệt đối của lãnh đạo Mỹ. Khi Mỹ mất vai trò dẫn dắt thế giới, sẽ có rất nhiều người khác hành động và điều đó thể hiện rõ qua việc chúng ta phải bất lực, đau đớn chứng kiến lò lửa chiến tranh tại Aleppo”, The Washington Times ngày 18/12/2016 dẫn lời ông McCain.

Vẫn chưa hết sốt ruột với vị thế và vai trò của Mỹ ngày càng sụt giảm, nhất là tại Trung Đông, ngày 17/1/2017, khi trả lời phỏng vấn đài truyền MSNBC của Mỹ, vị Thượng nghị sĩ nổi tiếng đảng Cộng hoà tiếp tục cảnh báo Washington rằng Tổng thống Nga Putin đã trở thành nhân vật chủ chốt tại vùng đất nóng.

Ông McCain nhận định thực tế Mỹ đã đánh mất vị thế thống soái địa bàn chiến lược Trung Đông.

Có thể thấy rằng, lời cảnh báo của Thượng nghị sĩ McCain đối với Washington là hậu quả của chính sách xoay trục mà cựu Tổng thống Obama đã thực hiện không thành, khiến Mỹ rơi vào tình cảnh đối mặt với đối thủ mà không thể tựa lưng vào đồng minh. Các đồng minh của Mỹ tại Trung Đông cảm nhận rõ nhất việc Washington “vắt chanh bỏ vỏ” sau việc xoay trục nửa vời.

Nguy hại hơn là khi Washington mải mê xoay trục chiến lược thì Moscow và Bắc Kinh liên tục có những nước đi nhằm thay thế Mỹ tại “sân sau chiến lược” quan trọng này. Sự lấn sân của Nga và Trung Quốc đối với Mỹ tại vùng đất giàu tài nguyên nhiều khói lửa khiến cho nhiều nước cờ của Washington tại vùng đất nóng gần như bị vô hiệu hoá.

Có một sự kiện đặc biệt, đó là ngày 24/12/2016, Mỹ đã lần đầu tiên từ năm 1979 không ủng hộ Israel trong các vấn đề với Palestine, khi bỏ phiếu thuận với Nghị quyết của LHQ yêu cầu “Israel chấm dứt hoàn toàn và ngay lập tức mọi hoạt động định cư tại vùng lãnh thổ của Palestine bị chiếm đóng, trong đó có khu vực Đông Jerusalem”.

Tuy nhiên, ý đồ của Mỹ qua nước đi này gần như không thể được hiện thực hoá.

Bởi ngay sau khi bị Washington “phản phé”, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngay lập tức chỉ trích Washington về động thái đó. Thông báo từ văn phòng của ông Netanyahu cho biết: “Israel bác bỏ Nghị quyết chống Israel tại LHQ rất đáng xấu hổ này và sẽ không tuân thủ những điều khoản của nó”.

Tại sao Israel lại xem thường Mỹ như vậy?

Phải thấy rằng Israel ngày càng có nhiều biểu hiện xa Mỹ, thậm chí Tel Aviv còn có sự nhiều hành động ương ngạnh với Washington, nhất là dưới thời Thủ tướng Netanyahu, người được cho là một trong những thủ tướng cứng rắn và hiếu chiến nhất lịch sử chính trị của Israel – chỉ đứng sau cố Thủ tướng Shamir, người đã từng khiến Tổng thống Bush (cha) phải nhượng bộ.

Phải chăng Israel đã “đủ lông đủ cánh” vì vậy càng trở nên khó bảo với Washington? Không thể phủ nhận Tel Aviv đã ngày càng xa “vòng tay của Washington” và ngả dần về phía Nga và Trung Quốc.

Bởi lẽ cả Moscow và Bắc Kinh đều có ít hiềm khích ở Trung Đông so với Washington và điều đó đảm bảo an toàn hơn cho Tel Aviv.

Trong khi đó, việc sử dụng quân cờ người Kurd gặp quá nhiều cản trở và cũng dần tuột khỏi tầm kiểm soát của Washington. Có lẽ vì vậy mà Washington đã chọn chuyển sứ quán về Jerusalem, từ đó tạo ra xung đột để đưa Israel vào thế nguy hiểm trước thế giới Ả-rập, bởi được xem là cách tốt nhất để uốn nắn Tel Aviv.

Quan trọng hơn, qua việc tạo xung đột giữa Israel với thế giới Ả rập, Washington có thể hiệu chỉnh lại các mối quan hệ mà Bắc Kinh và Moscow tạo xây dựng được tại vùng đất nóng, từ đó lấy lại vị thế cho nước Mỹ và sắp đặt lại bàn cờ chính trị tại khu vực Trung Đông theo ý đồ của Mỹ.