Các học giả nói lý luận về “quyền lịch sử” của Trung Quốc ở biển Đông là vô căn cứ và hoàn toàn sai trái.Sau khi thiết lập được liên minh với Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Bắc Kinh năm 2016, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã nhấn mạnh “quyền lịch sử” của Trung Quốc ở biển Đông khi ông đến thăm Manila năm 2018, hứa hẹn một chương mới trong quan hệ ngoại giao của hai quốc gia và thề sẽ biến biển Đông thành “vùng biển hòa bình”.
Ảnh minh họa
Trong một thông điệp được gửi tới người Philippines ngay trước chuyến đi của mình, ông Tập, theo tường thuật của Al Jazeera, nói rằng cách nay hơn 600 năm, nhà thám hiểm Trung Quốc Trịnh Hòa đã “thực hiện nhiều chuyến thăm tới các khu vực vịnh Manila, Visayas và Sulu” trong “bảy chuyến đi nước ngoài tìm kiếm tình bạn và hợp tác” .
Điều này gợi ý là Trung Quốc đã liên lạc với quần đảo này rất lâu trước khi người châu Âu đến và đặt tên là Las Islas Filipinas theo tên Vua Felipe II của Tây Ban Nha. Đó cũng là một cách để ông Tập củng cố các yêu sách của Trung Quốc ở biển Đông – dựa trên cái gọi là “đường chín đoạn” phi lý.
Vấn đề là các bằng chứng cho thấy họ Trịnh chưa bao giờ đặt chân đến các đảo mà sau này là Philippines.
“Tất cả các học giả trên toàn thế giới đều nhất trí: Trịnh Hòa chưa bao giờ đến Philippines”, ông Antonio Carpio nói trong một bài giảng trực tuyến hồi đầu tháng này, gọi giai thoại mà ông Tập nói là “hoàn toàn sai”. Vị cựu thẩm phán Tòa án tối cao Philippines này cũng trình bày các tài liệu chính thức của Trung Quốc bóc mẽ cái gọi là “quyền hàng hải lịch sử” của Bắc Kinh trên biển Đông.
Hôm thứ Hai, Mỹ nói rằng “yêu sách của Bắc Kinh đối với tài nguyên ngoài khơi” trên hầu hết biển Đông là “hoàn toàn bất hợp pháp”. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói thêm rằng thế giới sẽ “không cho phép Bắc Kinh coi biển Đông là đế chế hàng hải của mình”. Đáp lại, Bắc Kinh cáo buộc Washington đã thổi phồng tình hình một cách không cần thiết.
Trước đó, Mỹ đã triển khai các tàu chiến USS Nimitz và USS Ronald Reagan để khẳng định cái mà họ gọi là tự do hàng hải trong vùng biển này. Một thủy thủ trên một trong những con tàu nói với Al Jazeera rằng các hoạt động có thể kéo dài trong nhiều tuần. Trung Quốc đã tổ chức một cuộc tập trận hải quân quy mô lớn trong khu vực từ ngày 1 đến 5/7.
Một bài viết trong bách khoa toàn thư về lịch sử cổ đại năm 2019 cũng đã mô tả các cuộc thám hiểm của Trịnh Hòa vào đầu những năm 1400 đến tận Ả Rập và châu Phi, nhưng không nơi nào trong câu chuyện có đề cập chuyến thăm được cho là của Trịnh đến Philippines.
Để tiếp tục bác bỏ yêu sách “quyền lịch sử” của Trung Quốc, học giả Carpio đã trình bày một số bản đồ Trung Quốc cổ đại, có niên đại từ 900 năm trước, có từ triều đại Tống và Đường. Tất cả các bản đồ cho thấy phần lãnh thổ cực nam của Trung Quốc là đảo Hải Nam.
Ngoài ra, Hiến pháp Trung Hoa dân quốc năm 1947 cũng xác định Hải Nam là phần cực nam của đất nước, đặt ra câu hỏi về yêu sách “đường chín đoạn”.
Sử dụng lập luận vô lý này, Bắc Kinh đã tăng cường các hoạt động ở biển Đông, bắt đầu với quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam vào những năm 1970 và 1980, quần đảo Trường Sa vào những năm 1990 và bãi cạn Scarborough vào đầu những năm 2000.
Chester Cabalza, một nhà phân tích an ninh và nghiên cứu viên tại Đại học Quốc phòng ở Bắc Kinh, nói Trung Quốc đã có chiến lược trong việc tiếp cận “câu hỏi hóc búa ở biển Đông”. Ông nói thêm rằng đại dịch coronavirus đang diễn ra chỉ cung cấp cho quốc gia này nhiều cơ hội hơn để thúc đẩy lợi ích của mình.
Ông Cabalza mô tả hành vi của Trung Quốc là “kỳ cục”, vì họ cố gắng sử dụng cả sự đối đầu và hợp tác trong việc đối phó với các nước láng giềng. Học giả Cabalza nói rằng ASEAN phải thể hiện tiếng nói thống nhất hơn trước khi Trung Quốc tiến hành đàm phán song phương, thêm rằng các quốc gia ASEAN “không nên khuất phục” khi đàm phán một thỏa thuận công bằng với Bắc Kinh.