Đôi khi, vượt ra hình ảnh cụ thể con gà què trong thành ngữ, người ta mượn nó để nói về năng lực hạn chế, đã không biết mình, biết người lại còn tham vọng to tát, không chính đáng, hành xử một cách hung hăng, hèn hạ.
Mỹ quyết ngăn cản TQ độc chiếm biển Đông
“Gà què ăn quẩn cối xay/Hát đi hát lại tối ngày một câu”.
Đó là ca dao Việt Nam. Có nhà nghiên cứu ngôn ngữ còn chỉ ra một biến thể khác của nó, là “Gà chè ăn cạnh cối xay” (trong đó, gà chè là một giống gà).
Tuy nhiên, đoan chắc là ít người biết hoặc để ý, mà chỉ nhớ đến câu trên, mà không chắc ai cũng nhớ trọn vẹn. Nhiều người chỉ nhớ câu đầu như nhớ một thành ngữ vậy.
Gà què, hiểu nhiên có vấn đề ở chân: không lành lặn, một chân bị đau, không đi được, phải nhảy cà nhắc…
Giống gà vốn hiếu động, thích bay nhảy kiếm ăn. Nhưng một khi bị què, muốn đua với đàn (gà thì hay bầy đàn) kiếm miếng ngon cũng chịu, đành chỉ lảng vảng, mò mẫm kiếm hạt rơi, hạt vãi một cách cò con ở “cối xay” mà một thời, gia đình nào vùng thôn quê cũng có.
Trong trường hợp này, thành ngữ trên nghĩa như sự thương hại kẻ yếu đuối, có số phận không may mắn, không thể và không có điều kiện làm điều lớn lao.
Nhưng, cũng có trường hợp, vượt ra hình ảnh cụ thể của con gà què, người ta sử dụng thành ngữ trên nhằm chỉ những kẻ tài hèn, sức mọn, năng lực hạn chế, đã không biết mình, biết người lại còn tham vọng to tát, không chính đáng, hành xử hung hăng, rất đáng bị coi thường – như Trung Quốc chẳng hạn.
Sao lại TQ, quốc gia khổng lồ, có dân số tới 1,4 tỷ – đứng đầu thế giới ?
Sao lại TQ, quốc gia cách đây ít lâu đã soán vị trí Nhật Bản trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, xét về quy mô ?
Sao lại TQ – quốc gia được coi là cường quốc, thậm chí siêu cường mới về quân sự ?,v.v…
Thì hẳn thế. Chẳng ai dám nói TQ nghèo thời điểm này.
Cũng chẳng ai dám nói TQ yếu, khi mà tại cuộc diễu binh kỷ niệm 70 năm quốc khánh – cuộc diễu binh hoành tráng nhất từ khi lập nước Trung Hoa, tổ chức tại Quảng trường Thiên An Môn, Thủ đô Bắc Kinh năm ngoái, cả rừng vũ khí tối tân được phô trương khiến thế giới kinh ngạc, choáng váng.
Và trong cuộc chiến chống Covid-19, dù đang là quốc gia chịu tổn thất nặng nề nhất, cam go nhất tính tới thời điểm này, TQ vẫn hiện ra như một quốc gia mạnh mẽ, quyết liệt và hiệu quả trong việc đẩy lùi con virus corona chủng mới quái ác.
Nhưng, so với Mỹ, TQ liệu đã thực sự là một thách thức ? Hay nói cách khác, phải chăng, đã đến lúc TQ “lật” Mỹ để thỏa khát vọng Đại Hán ngàn đời ?
Nhiều người tin sắp tới “thời của Trung Hoa vĩ đại” !
Nhưng cũng nhiều người hoài nghi rằng, còn lâu, giấc mơ của TQ mới thành sự thực vì tương quan quân sự của TQ so với Mỹ vẫn quá chênh lệch, trong đó, hải quân là lực lượng thể hiện rõ nhất.
Cụ thể, các hoạt động của TQ ở các lãnh thổ xa xôi, như Vịnh Aden hay châu Phi chủ yếu mới chỉ tham gia giải quyết mối đe dọa cướp biển, hoạt động gìn giữ hòa bình, cứu nạn thiên tai.
Trong khi đó, bất chấp TQ giãy lên đành đạch, phản đổi, hải quân Mỹ thường xuyên đưa tàu chiến đến châu Á-Thái Bình Dương công khai “thách thức” các “tuyên bố chủ quyền quá mức” của một số quốc gia duyên hải.
Ngoại giao, nhiều khi khó nói thẳng.
Các quốc gia duyên hải có các “tuyên bố chủ quyền quá mức” tại khu vực này có ai đâu, ngoài TQ với “đường lưỡi bò 9 đoạn”.